Litli Bergþór - 01.12.1992, Blaðsíða 15

norrænum fræðum og þjóðum. Þá hefði kviknað áhugi með henni sjálfri. Hins vegar hefði
þessi æskuvinur ekki verið talinn henni samboðinn, heldur hefði hún nauðug verið gefin
lávarðinum Disney Leith. Eignaðist hún 6 börn með manni sínum, sem þó varð ekki
langlífur. Er hann var fallinn frá, tók hún á ný að sinna fyrri áhugaefnum sínum, myndlist,
ritstörfum og ferðalögum, einkum íslandsferðum. Mun hún alls hafa komið átján sinnum til
íslands, fyrir og eftir aldamót. Taldi Kristín, að hún hefði ritað fleiri bækur en eina um
þessar ferðir, en þá bók, sem ég sá forðum á Þingvöllum, taldi hún komna í
Héraðsbókasafnið á Selfossi. Kvaðst hún mundu svipast eftir henni, en ekki var henni
kunnugt um, hversu frú Disney Leith hefði komið við sögu minnivarðans í Skálholti.
MARY CHARLOTTE JULIA GORDON.
Þessu næst leitaði ég til Þjóðminjasafnsins. Mér þótti ekki vonlaust, að Matthías
þjóðminjavörður hefði skilið eftir einhver gögn um málið í fórum safnsins. Þóra
Kristjánsdóttir, listfræðingur, varð fyrir svörum og tók erindi mínu vel. Var þegar hafin leit í
gögnum safnsins og stóð lengi dags. En þar fannst hvergi stafur né vísbending. Leið
síðan nokkuð fram á sumar, og dróst úr hömlu, að ég héldi áfram leitinni í erli daganna.
Þá hringir Þóra dag einn og segist hafa orðið nokkurs vísari. Segir hún mér, að ungur
sagnfræðingur, kaþólskur, Gunnar F. Guðmundsson, hafi grafið upp heimildir um, að frú
Disney Leith, sem raunar hafi heitið að skírnarnafni Mary Charlotte Julia Gordon, hafi gefið
fé til þess að minnisvarðinn yrði reistur. Magnús Guðnason steinsmiður hafi annast verkið,
en Matthías þjóðminjavörður verið með í ráðum. Efnið, tveir vænir steinar, hefði verið sótt
í Þorlákssæti. Verkinu hefði Magnús lokið 10. júní 1912. Það fylgdi sögunni, að varðann
hefði átt að helga eða afhjúpa við hátíðlega athöfn, en ekki orðið af.
POST SCRIPTUM.
Minnisvarðinn er sum sé orðinn áttræður og er einungis hálfu ári yngri en
Bræðratungukirkja. Þess varð ég var í haust, að fleiri voru að leita gagna um varðann en
ég og Gunnar F. Guðmundsson. Páll Lýðsson ræddi við mig ekki alls fyrir löngu og sagði
mér, að hann hefði rætt við all margt eldra fólk, sem helst var von til, að munað gæti. Kom
þar í Ijós, hversu misbrigðult minni manna er. Þó hafði hann rakið sig svo nærri ártalinu,
að litlu skeikaði.
Ég hafði enn tal af frú Kristínu frá Þingvöllum, fyrir tveim dögum. Ekki hafði hún enn
fundið ferðabókina, sem ég nefndi hér að framan, og þótti henni það kynlegt. Hins vegar
hafði Gunnar, sagnfræðingur, einnig leitað til hennar um upplýsingar, sennilega vegna
þess að ég vitnaði til síra Eiríks og bókarinnar í samtölum við starfsfólk á
Þjóðminjasafninu. Ekki hafði Kristín þó frétt, að gátan var ráðin.
Magnús G. Guðnason steinsmið man ég. Hann var frá Bakkavelli í Rangárvallasýslu,
fæddur 1862. Knútur R. Magnússon, útvarpsmaður, er sonur hans úr seinna hjónabandi.
Þannig var, að eldri albróðir Knúts, sem Kristinn hét, og elsti bróðir minn, Friðrik, urðu
miklir vinir á æskuárum, en báðir urðu skammlífir. Kristinn dó 15 eða 16 ára en Friðrik 21
árs. Fjölskyldurnar áttu því að nokkru saman harma sína.
Magnús hafði ungur fengið vinnu við að höggva grjót, sem nota átti í byggingu
Alþingishússins við Austurvöll. Hann mundi vel eftir Jóni Sigurðssyni í forsetastóli, - og þá
í Latínuskólanum við Lækjargötu. Magnús var hinn merkasti maður og varð háaldraður og
hélt vinnuþreki fram á efstu ár.
G. Ol. Ol.
Litli - Bergþór 15