Litli Bergþór - 01.05.2001, Blaðsíða 12

Sýrukerið á Bergsstöðum
Þetta einstaka
fyrirbæri, sýrukerið á
Bergsstöðum, er í senn
þjóðsaga og
raunveruleiki. Enginn
veit um upphaf þess, né
heldur um raunverulegt
notagildi. En svo langt
aftur sem sögur herma og
til dagsins í dag, er því
sinnt eins og þjóðsagan
mælir fyrir um.
Þjóðsagan.
Bergþór í Bláfelli var
á leið heim til sín með
Helgi Kr. Einarsson, hleðslumaður.
aðföng frá Eyrar-verslun,
sem hann bar á sjálfum
sér. Hann tók að sækja
þorsti á göngunni. Og er
hann kemur að
túngarðinum á
Bergsstöðum lagði hann
af sér byrðarnar, hitti
bónda og bað um drukk.
Meðan bóndi sótti
drukkinn, dvaldi hann við túngarðinn og hafði sér til
dundurs að höggva með staf sínum skál eður ker, í klöpp
sem er þar nær við begstall allháan.
Bóndi
skenkir honum
drykkinn, svo
sem hann bað
um. En Bergþór
segir honum að í
þetta ker skuli
hann láta sýru á
hverju ári. En ef
það bregðist,
muni hann verða
fyrir skaða á
búpeningi
sínum, allt að
stóru hundraði.
Og þetta hefur
þótt fara eftir.
Umhverfið.
Bergsstaðir er gömul bújörð. Þar var búið
hefðbundnum búskap fram um 1960. Síðustu bændur þar
voru Sigurfinnur Sveinsson og Guðrún Þorsteinsdóttir.
En um það leyti, eða litlu seinna, keyptu jörðina 5 manna
félag, sem reistu þar sumarbústaði, höfðu þar trjáplöntun
og hafa haft þar hross. Túnin hafa verið nýtt að hluta,
nema það, sem ekki var véltækt. Þegar núverandi
eigendur komu á jörðina, var gamli bóndabærinn rifinn,
en hann var allstór timburbær, baðstofa tvö herbergi og
eldhús á hlöðnum kjallara, en geymsluloft yfir að
hluta. Nú er þar allt bæjarstæðið að hverfa í
grasbeðju. Aðeins glittir ennþá í hestasteininn.
Hann er við rústina af reiðhests-húsinu, sem var.
Þessi jörð þótti fremur góð bújörð eftir fyrri
tíðar hætti. Hagbeit góð, skjólgott og sérstök
hlunnindi hvað þar er víða að finna gott
hleðslugrjót. Beitarhúsatættur, sem eru hér og þar
á jörðinni, bera enda vitni um það.
Ekki ruddist nýi tíminn með tæknina og tækin,
né akveg, heim að bæ meðan þar var bændabýli.
Hestvagn var þar til, en annars allt flutt að og frá á
klökkum. Þar var hesturinn þarfasti þjónninn.
Síðustu bændur þar voru enda vel hestfærir og
komust allra sinna ferða. Attu enda atgerfis-
reiðhesta, s.s. Bergsstaðableik, Skol og aðra
skörunga. En nú er kominn akvegur heim undir
gamla bæjarstæðið, en reiðgöturnar gróa upp.
Sýrukerið er um 200 m í S.V. frá gamla
bæjarstæðinu. Það er í láréttum fleti úr
móbergsseti, sem allt er smásprungið og hægt væri
að flísa upp með hvössum broddi. Það er
hringlaga skál, um það bil 140-150 cm í þvermál,
en 60 cm djúp í miðjan botn.
Það hefur verið gert yfir það með topphlöðnu
Hér sér í grjótbirgið yfir sýrukerinu við
„ bergstali allháan “.
Sýrukerið þegar búið er að fjarlœgja yfirgerðina.
grjótbyrgi.
Moldaijarðvegur
er í kringum
byrgið, ca. 50 cm
djúpur. Niðurfrá
kerinu er allhá og
brött brekka niður
að mýrarsundi.
En ofan við það er
begstallur allhár,
rnjög litskrúðugt
bólstraberg, sem
heitir Klettar. r- • a a ; , , , .
Fyrir viðgerð. Inngangurinn að syrukerinu.
Litli - Bergþór 12