Litli Bergþór - 01.06.2006, Qupperneq 15

Hér verður leitað til annarrar heimildar um heim-
sókn Stephans G. í Biskupstungur, en frásögn af henni
eftir Sigurlaugu Erlendsdóttur á Torfastöðum (f. 1878)
er í Inn til fjalla, riti Félags Biskupstungnamanna í
Reykjavík, III. bindi. Eftir inngang um félagslíf og
náttúruperlur í Biskupstungum skrifar Sigurlaug:
„Það var sumarið 1917 að ungmennafélögin buðu
heim vesturíslenska skáldinu Stepháni G. Stepháns-
syni. Ríkti mikill samhugur um það aðfagna sem best
skáldinu, sem nú heilsaði ættlandi sínu eftir 44 ára
útlegð. I Biskupstungur átti skáldið að koma og taldi
fólkið í sveitinni til þess aðfá að sjá þann, er ort
hafði:
Þótt þú langförull legðir
sérhvert land undirfót,
bera hugur og hjarta
samt þíns heimalands mót.
Það kunni vel skil á Ijóðum hans. Oft hafði verið á
þau minnst, þau lesin upp og í þau vitnað, og sett á
bekk með djúpvitrustu Ijóðum, sem ort hafa verið á
íslenzka tungu. Það var því bœði metnaður og til-
hlökkun að getafagnað sem bezt þessum ágæta gesti,
sem átti þá hugsjón, að „hvað sem þú föðurland frétt-
ir um mig, séfrægð þinni hugnan, því ég elska þig. “
Með stuttum fyrirvara var Ungmennafélagi
Biskupstungna tilkynnt hvenær það œtti að taka á móti
gesti sínum. Varð því að hafa hraðann á. Búið var að
ákveða að ungmennafélagar og aðrir í sveitinni kæmu
saman að Geysi og sætu kajfiborð með gestum.
Boðum þurfti því að koma um alla sveit, aflafanga
ogfá konur til að annast framreiðslu. Enginn sími og
engir bílar voru þáfyrir hendi. Nóttina varð því að
nota og auka þannig degi við œviþátt - og ekki eftir
talið þar sem hinn minnisstæði dagurfór í hönd.
Fimmtudaginn 12. september 1917 kom svo
Klettafjallaskáldið austur í Biskupstungur, Með
honum úr Reykjavík var dr. Guðmundur Finnbogason,
hinn ágœti menntafrömuður og mikill aðdáandi
skáldsins. Úr Laugardal fylgdi þeim Páll Guðmunds-
son, Hjálmsstöðum. Til móts við gestina að Geysi
fóru prestshjónin á Torfastöðum, Þorsteinn Þórarins-
son, Drumboddsstöum og Þorsteinn Sigurðsson,
Vatnsleysu.
Vatnsleysufoss - Faxi.
Farið var að Gullfossi með gestina. En ekki glóðu
hinir gullnu regnbogalitir yfir fossinum, og því varð
skáldinu að orði:
Þess ég geld þú gleymir því
gulls þíns veldi að sýna,
faldir kvöldsins fölskva í
flœðielda þína.
Aftur var snúið að Geysi. Þar átti að gista um nótt-
ina í gamla konungshúsinu. A öðru var ekki völ í þá
daga. Þangað voru þá komnar húsfreyjurnar
Guðbjörg Oddsdóttir í Múla og GuðrúnHjartardóttir í
Austurhlíð. Tóku þær að sér að sjá um gistiherbergi
og matreiðslu. Báðar þaulvanar að taka á móti
ferðamannahópum, innlendum og erlendum, og það
með mikilli prýði. Daginn eftir og upp úr hádeginu
tókfólkið í sveitinni að streyma að. Mun það hafa
orðið milli 60 og 70 manns. Þegar allir voru komnir
var gengið upp á Laugaifjall að ósk skáldsins. Og
þar voru sungin meðal annars lög við Ijóð skáldsins.
Og það var eins og allir kymm allt. Þannig getur
skemmtilegur, samstilltur hugblœr gripið um sig.
Þegar komið var heim í húsið varfyrst dansað affjöri
um stund, síðan sezt að kaffldrykkju.
Aðalræðuna fyrir minni skáldsins hélt Þorsteinn
Þórarinsson. Naut sín þar vel aðdáun hans á skáld-
inu og orðsins list. Skáldið þakkaði með stuttri ræðu
og las því næst kvæði sitt: „Aleiðis til Geysis“ er hann
hafði ort kvöldið áður: „Hugur báls í höllu marmar-
anna “. Þá talaði dr. Guðmundur Finnbogason og las
kvæði skáldsins, og hafði hann verið hinn ágætasti
samstarfsmaður okkar í þessum fagnaði. Eftir rœðu
hans var sungið kvæði er Þórður Kárson hafði ort til
skáldsins. Að öllu þessu var gerður góður rómur.
Gleði og fögnuður ríkti yfir samkomunni. En allir
dagar eiga kvöld og ekki sízt þeir skemmtilegu. Fólk
fór að búast til brottferðar og taka hesta sína. Það
þótti hlýða að gestirnir fengju kaffi áframeftirleið.
Var þá komið að Vatnsleysu, í austurbæinn, til þeirra
ágætu hjóna, Sigríðar Þorsteinsdóttur og Sigurðar
Erlendssonai; sem tóku gestunum afmikilli alúð. Allir
samkomugestir fylgdust aðfram að Vatnsleysufossi,
sem skáldið gafnafnið: Faxi.
Að skilnaði voru sungin nokkur lög og þakkaði hver
öðrum ógleymanlega samverustund.
Næstu nótt áttu skáldið og dr. Guðmundur
Finnbogason að gista á Torfastöðum. Það var hátíða-
kvöld, sem allir tóku þátt í. Og vera má að skáldið
hafifundið að sér anda þeim yl og þeim fögnuði, sem
koma hans í sveitina vakti, og að því mætti lúta þessi
vísa er hann skrifaði í vísnabók á Torfastöðum:
Vikinn burt í vesturátt
við það skal ég una,
þegar mér verður fylgdarfátt,
ferðina þessa muna.
Stephán G. Stephánsson kom ekki sem gestur, held-
ur sem gamall vinur, sem alltafminnir á sig í hugans
fylgsnum meðan Ijóðið lifir og íslenzk tunga er töluð. ”
S. E.
15 Litli Bergþór