Litli Bergþór - 01.06.2006, Blaðsíða 17

Minningar frá Haukadal
Framhald úr þremur síðustu blöðum
Páll Sigurðsson.
Jól í Laugardal
Það styttist óðum til jóla. Þeim fylgir venjulega
eftirvænting og tilhlökkun. Að sjálfsögðu óska flestir
að halda heilög jól með sínum nánustu en sé slfkt
útilokað er að reyna aðra kosti, séu þeir fyrir hendi.
Eg hugsaði mitt ráð og velti vöngum yfir hvar og
hvernig ég ætti að eyða jólaleyfinu. Eitt lá ljóst fyrir,
heim gat ég ekki farið. Þó að ég teldi mig sæmilegan
göngumann og allvel skíðfæran treysti ég mér ekki
norður Kjöl.
Allir sem vildu gátu verið í skólanum um jólin. Átti
ég þess einnig kost en bjóst ekki við að þar yrði marg-
brotin jólagleði og hugði því til annarra átta. Tveir
skólabræður mínir frá Bændaskólanum á Hólum voru
búsettir í næstu sveitum: Jóhann Sigurðsson (1904-)
frá Hamarsheiði í Gnúpverjahreppi og Páll Diðriksson
(1901-1972) frá Búrfelli í Grímsnesi. Ekkert samband
hafði ég haft við þá og vissi hvorugur um dvöl mína í
Haukadal. Eg leiddi þó hugann að því hvort gerlegt
væri að heimsækja annan hvorn eða jafnvel báða í
jólaleyfinu. Ur þessari hugdettu varð þó ekkert.
Meðal skólafélaga minna voru tveir Laugdælir,
Valtýr Guðmundsson (1908-) frá Miðdal og Eyjólfur
Sveinbjömsson (1905-1966) frá Snorrastöðum. Borist
hafði í tal milli okkar Eyjólfs að Páll Tómasson
(1797-1881) langafi minn hefði um skeið verið prestur
í Miðdal (1835-1843) og að ég hefði áhuga á að sjá
Laugardalinn og prestsetrið áður en ég færi heim,
nefndi þó aldrei jólaleyfið í þá veru. Eyjólfur var önd-
vegispiltur, gamansamur og léttur í máli og urðum við
fljótt góðir kunningjar. Hann bauð mér til dvalar hjá
sér um jólin og tók ég því með þökkum.
Eg varð Laugdælum samferða. Tókum við daginn
snemma og fórum greitt. Gangfæri var hið besta og
skilaði okkar drjúgum.
Það var næstum aldimmt þegar við komum að
Brúará. Hún var auð en engin brú sjáanleg. Bærinn
Böðmóðsstaðir stendur hinum megin árinnar. Þar
bjuggu hjónin Guðmundur Njálsson (1894-1971) og
Karólína Árnadóttir (1897-1981). Guðmundur var
ferjumaður við ána og kom hann von bráðar og sótti
okkur yfir. Farkosturinn var ekki stór en vel gekk að
flytja okkur yfir. Ekki var um annað að tala en að
ganga í bæinn. Fengum við kaffi með góðu brauði og
gerðum því góð skil enda svangir orðnir. Guðmundur
var frekar smár vexti en mér sýndist snerpan og lífs-
gleðin neista frá honum, léttur í tali og spurði um lífið
í Haukadal og hverjir væru þar mestir afreksmenn. Ég
lét félögum mínum eftir að spjalla við húsbóndann,
enda nágrannar og meira en málkunnugir. Það eitt
man ég um húsfreyju að hún var lagleg og með hvíta
svuntu. Það vakti athygli mína hversu mörg smábörn
voru á bænum. Hann var bókstaflega fullur af bömum.
Öll voru þau lagleg og hreinlega klædd. Þau húsakynni
sem ég sá báru vitni um þrifnað og snyrtimennsku.
Veraldarauður gat þó tæplega verið hér í búi en
nægjusemi og lífsgleði án alls efa í öndvegi.
Niðdimmt var orðið þegar við fórum frá Böðmóðs-
stöðum en það kom ekki að sök. Félagar mínir rötuðu
til síns heima.
Vel var mér tekið á Snorrastöðum, vissi þó enginn á
því heimili að ég yrði jólagestur. Þar bjuggu þá hjónin
Sveinbjörn Eyjólfsson (1880-1933) og Guðrún
Eyjólfsdóttir (1886-1943) með fjórum eða fimm börn-
um sínum.
Nokkuð fór ég um Laugardalinn, sótti m.a. messu
að Miðdal. Prestur var séra Guðmundur Einarsson
(1877-1948) frá Mosfelli, stór og kempulegur karl og
talinn skörungur. Eflaust hefur hann flutt góða
predikun en ég tók víst lítið eftir henni. Hugurinn
reikaði til baka til langafa rníns sem stóð trúlega í
þessum sama predikunarstól tæpum hundrað árum
áður og „sullaði blaðalaust.” Séra Páli og konu hans,
Maríu Jóakimsdóttur (1804-1884), varð dvölin í
Miðdal á flestan hátt mjög andstæð, sár fátækt, barna-
missir og framhjáhald Páls með Þóreyju Guðmunds-
dóttur (1810-1903) vinnukonu á Brekku í
Uthlíðarsókn sem kostaði hann hempumissi í tvö ár.
Að sjálfsögðu kom ég að Laugarvatni. Þar var þá
risinn héraðsskóli. Það tók Sunnlendinga um tvo
áratugi að ná samkomulagi, ekki um hvort ætti að
byggja skóla, heldur hvar ætti að byggja hann.
Fullyrða má að Jónas frá Hriflu (1885-1968) hafi átt
drjúgan þátt í að skólanum var valinn staður á
Laugarvatni, svo og Böðvar Magnússon (1877-1966)
bóndi. Heyrðist mér á Laugdælum að vel hefði til tek-
ist með staðarval.
Á Laugarvatni hlýtur að vera stórkostleg sumarfe-
gurð, skógurinn, vatnið og vellandi hverir. Ég fór með
Eyjólfi og eldri systur hans að Laugarvatni. Alllöng
bæjarleið er á milli þótt Snorrastaðir séu næsti bær við
Laugarvatn. Hann fregnaði að heimafólk og nemend-
ur, sem héldu þar til um jólin, ætluðu að dansa kvöld-
stund og máttu nágrannar koma ef þeir vildu.
Skólastjóri var Bjarni Bjarnason (1889-1970), maður á
besta aldri, stór vexti, myndarlegur, að öllu hinn kem-
pulegasti. Heldur fannst mér dauft yfir dansinum. Það
vantaði neista í fólkið. Var mér tjáð sú orsök að einn
nemandinn hefði orðið úti á heimleið í jólaleyfið.
Þetta hafði verið mjög efnilegur og vinsæll nemandi
og var hans saknað úr hópnum. Bjarni bað þó fólkið
að skemmta sér og nota stundina.
Skólinn þótt mér glæsileg og stílhrein burstabygg-
ing, teiknuð af Guðjóni Samúelssyni (1887-1950) en
17 Litli Bergþór