Litli Bergþór - 01.06.2006, Blaðsíða 19

bíllinn fór í gegnum nokkur snjógöng þegar kom upp
á Hellisheiðina. Þótt autt væri í byggð voru göngin
svo djúp sums staðar að þak bflsins var til muna lægra
en hnausarruðningamir beggja vegna. Snjóruðnings-
tæki voru þá engin önnur en skóflan í höndum hraustra
karla. Mér sýndust hnausamir furðustórir og víst er að
þurft hefur bæði lag og þrek til að kasta þeim svo hátt.
Þegar til Reykjavíkur kom fór ég beint til Péturs og
Kristínar Björnsdóttur (1889-1986) og dvaldi hjá þeim
í þrjá daga meðan ég beið eftir skipsferð norður.
Strandferðaskipið Esja átti að fara vestur- og
norðurfyrir land. Með henni tók ég far.
Fyrstu daga ferðarinnar var veður sem um vordag
og sléttur sjór enda kom það sér vel, bæði fyrir áhöfn
og farþega. Viðstaða var á hverri höfn og þó fleiri
hafnleysum. Vörur þurftu að komast í land og
farþegar komu og fóru. Óvíða komst Esja að bryggju.
Stórir og smáir bátar fluttu fólk og vaming milli skips
og lands. Ég fór hvergi í land þar sem ekki var lagst
að bryggju, nema þegar Esja lagðist undan kvenna-
skólanum á Staðarfelli. I fjöru var allstór hrúga af
heyböggum sem áttu að fara til Isafjarðar. Skipið
lagðist drjúgan spöl frá landi en heyið var flutt á milli
í árabát. Við það unnu námsmeyjar, lyftu böggum og
réru á milli. Þó má vera að einn karlmaður hafi verið í
verki með þeim. Augljóst var að allmargar ferðir
þyrfti með heyið og þarna yrði drjúgur stans. Þama
var þá tækifæri að bregða sér í land og skreppa heim
að Staðarfelli. Ég var málkunnugur kennslukonu þar,
Margréti Guðmundsdóttur (1904-1932) frá Siglufirði.
Ég spjallaði við hana um stund og þáði kaffi.
í þessu góða veðri var ég laus við sjóveikina, hélt
mig ofanþilja og naut þess útsýnis sem ég hafði farið á
mis við um haustið. Ekkert markvert gerðist. Farþegar
komu og fóm án þess ég kynntist þeim eða spyrði um
nöfn. Skotsilfur mitt var í tæpasta lagi svo ég sparaði
heldur við mig í mat og drykk. Að þessu komst
Skagfirðingurinn Sigfús Dagsson (1852-1936) og
bauð að lána mér peninga til matarkaupa. Ég þakkaði
honum hugulsemina og sagðist leita til hans ef í
nauðir ræki. Til þess kom þó ekki. Þetta var vinsam-
legt boð frá Sigfúsi. Við vorum lítt kunnugir, höfðum
þó aðeins sést áður.
Á skipsfjöl liðu dagamir án ævintýra. Helsta
dægrastytting farþeganna var að spila, enda ágætt
tómstundagaman. Jafnvel fyrsti stýrimaður og skips-
jómfrúin hlupu í skarðið ef einn vantaði.
Sem fyrr greindi kynntist ég farþegunum lítt eða
ekkert, stóðu enda margir stutt við, komu um borð á
þessari höfn, fóru frá borði á þeirri næstu. Eftir á að
hyggja minnist ég þó tveggja manna. Á fyrstu dögum
ferðarinnar kom um borð unglingspiltur, allhár vexti,
en grannur, greindarlegur og kátur og hafði mjög
gaman af að spila. Hann var á leið til Akureyrar,
ætlaði að taka þar inntökupróf í Menntaskólann. Nafni
hans var ég búinn að gleyma og samverunni á skipinu.
Allmörgum árum seinna sækir ungur prestur um
Viðvíkurprestakall, en til þess töldust þá einnig
Hofstaða-, Rípur- og Hólasókn. í fyrsta skipti sem við
hittumst, heilsar hann mér kunnuglega og spyr hvort
ég muni ekki eftir sér. Ég kom honum ekki fyrir mig,
enda aldrei mannglöggur verið. Hann minnti mig þá á
spilamennskuna á Esjunni. Þetta var Björn Björnsson
(1912-1981), lengi prestur í fyrrtöldum sóknum og
prófastur um árabil, öndvegismaður og einstakt ljúf-
menni.
Annar farþegi varð mér minnisstæður. Hann skar
sig nokkuð úr, roskinn maður en þreklegur, gekk um
með hvítt brjóst og harðan hatt, kom um borð í
Reykjavík. Hann gaf sig gjaman að yfirmönnunum og
var drjúgur í tali. Sennilega hef ég ekki hirt um að vita
nafn hans eða heimili, en hafi svo verið er hvort
tveggja gleymt. Einhvern veginn fékk ég þá flugu í
höfuðið að hann væri bóndi við Breiðafjörð og allvel
efnum búinn, hefur líklega búið á hlunnindajörð því
hann talaði mikið um æðardún og selskinn.
Góða veðrið hélst langleiðina til ísafjarðar en þá
dró til norðanáttar með éljagangi og ygldum sjó. Fór
þá sem fyrr að vænlegasti kosturinn var að halda sig
við bólið. Fyrir Vestfirði og austur með landi til
Sauðárkróks fór lítið fyrir mér og varð ég allfeginn
þegar ég hafði fast land undir fótum á Sauðárkróki.
Ferðakistu minni kom ég í hús en hana átti að
senda með fyrstu ferð póstbátsins til Haganesvíkur.
Ekki leitaði ég í hús á Króknum, var þó svangur og
langaði í hressingu en auraráð engin. Ég hálfhljóp
austur Borgarsand og skokkaði austur yfir Hegranes
og Eylendi. Færi var gott svo að mér skilaði vel
áfram. Að Vatnsleysu kom ég síðla dags og baðst
gistingar hjá Jóni bónda Kristvinssyni (1877-1970) og
Önnu Jónsdóttur (1886-1972) konu hans. Ég þekkti
nokkuð til þeirra hjóna og átti ágæta nótt.
Farareyririnn var þá 50 aurar. Næturgreiðinn kostaði
ekkert, enda ekki venja á þeim bæ að selja ferðamanni
greiða. 25 aurum eyddi ég fyrir símtal við Njál (1906-
1994) bróður sem dvaldi í Hólaskóla þennan vetur.
Hann vildi fá mig heim til Hóla en ég nennti ekki að
taka krókinn. Að morgni hélt ég ferð minni áfram og
gisti næstu nótt í Felli í Sléttuhlíð hjá Sveini Árnasyni
(1864-1936) hreppstjóra og Hólmfríði Sigtryggsdóttur
(1881-1971) frænku minni. Færi var þá allgott og
daginn eftir fékk ég lánuð skíði á Ysta-Mói enda
drjúgum meiri snjór þegar kom í Fljótin. Var allt í
góðu gengi í Lundi og ánægjulegt að koma heim.
Lokaorð
I upphafi máls míns gat ég að nokkru þeirra þátta
sem ég taldi að hefðu átt drjúgan þátt í ákvörðun
Sigurðar Greipssonar að reisa og reka íþróttaskóla í
Haukadal. Hann hófst handa með tvær hendur tómar,
eins og stundum er sagt, og allt efni í fyrstu bygging-
una tekið út í skuld. Enda hlaut svo að vera. Nám í
mörgum skólum hérlendis og erlendis kostar mikið fé
og bú hans ekki mjög stórt, um 250 fjár, 5-6 kýr og
svipuð tala hrossa. Einnig læðist að mér sá grunur að
nokkur metnaður hafi fylgt. Liðin saga er Sigurði
mjög hugstæð, sérstaklega ef þar kemur til nokkur
manndáð, en ekki undansláttur.
Haukadalur er fomt höfuðból og skólasetur. Þar bjó
sama ættin um langa hríð og voru sumir hinna fomu
Haukdæla engir aukvisar eða miðlungsmenn. Ekki
veit ég hvort Sigurður rekur ættir sínar til hinna fornu
Haukdæla en kæmi það ekki á óvart. Haukadalur kom
einnig við sögu þegar Sunnlendingar tókust á um hvar
19 Litli Bergþór