Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.10.1993, Síða 1
FRETTABREF
ÆTTFRÆÐIFÉLAGSINS
6. tölublað 11. árg.
Október 1993
Sumarferð á sögufrægar slóðir
Laugardaginn26.júní s. l.fórÆttfræðifélagið ísína
árvissu sumarferð. Að þessu sinni lá leiðin í Dalasýslu.
Fararstjóri var Guðmar Magnússon. Til leiðsagnar voru
fengnir tveir valinkunnir Dalamenn; þeir Einar Pétursson
cand. mag. frá Stóru-Tungu á Fellsströnd og sumarbónd-
inn Eggert Th. Kjartansson frá Fremri-Langey á
Skarðsströnd. Miðluðu þeir ferðalöngum óspart af
viskubrunnum sínum um menn og málefni, ömefni, sögur
og sagnir úr fortíð og nútíð. Auk þess fræddi undirrituð
viðstadda um jarðfræði og rakti ættir og uppruna hinna
ýmsu hrauna og bergmyndana svæðisins. En þar er
oftlegajafnerfitt með feðrunina og hjá mannanna bömum.
Leiðin lá um Heydalinn á vesturleið en Bröttubrekku
suður.
Hádegisverður var snæddur á Laugum í Sælingsdal
og þar skoðuðu menn byggðasafnið undir leiðsögn
safnvarðarins Magnúsar Gestssonar. Þar næst var ekið
um Fellsströnd, Skarðströnd og Saurbæ og suður
Svínadal.
Sumarnáttúran skartaði sínu fegursta og í
Ytrafellsskógi á Fellsströnd skein sólin á ferðalangana
þar sem þeir fengu sér kaffísopa og rifjuðu upp sögur um
fjölskrúðugt mannlíf Fellsstrandar fyrr á tímum, allt frá
því hetjur riðu um héruð og fram til þess dags er
Hjálpræðisherinn hafði þar völdin um síðustu aldamót.
Áð var á Staðarfelli, gengið í kirkju og kirkjugarð
og rifjuð upp saga þessa fomfræga staðar sem skreytt
er nöfnum á borð við Þórð Gilsson föður Hvamms-
Sturlu, Guðbrand Þorláksson biskup og síðast en ekki
síst Boga Benediktsson sem bjó þar síðustu 22 ár ævi
sinnar, en rit hans Sýslumannaœvir telst til höfuðrita í
íslenskri ættfræði.
Við Klofning brá Eggert upp myndum úr eyjunum,
þessari matarkistu sem forðum fæddi hundmð mannaen
geymir nú aðeins auðn og minningu og einstaka
sumarbónda. Þar blasti einnig við Fremri-Langey en þar
bjó einn helsti ættfaðir Dalamanna, Ormur bóndi Sig-
urðsson, f. 1748, en ætt hans,
Ormsætt, er í vinnslu hjá
Þjóðsögu og fyrstu bindin
væntanleg á þessu ári.
Við sóttum heim stórbýl-
ið Skarð líkt og þjóðskáldið
Matthías Jochumsson forðum:
Heilsar skáld Skarði
skjöldungs hofgarði
gœddum auðs arði
undir svalbarði,
fegurð frjódala,
feiti búsmala,
auðlegð eybala,
arði hlésala.
Einar rifjaði upp sögu
þessa höfuðbóls þar sem ættir
hafa verið auðraktari en á
flestum öðrum stöðum, en
Skarð hefur verið í eigu sömu
ættar að minsta kosti frá því á
11. öld og ef til vill frá landnámsöld. Þar býr nú 27.
ættliðurinn frá Húnboga Þorgilssyni sem talinn er hafa
verið bróðir Ara fróða. Steinhellurnar við Skarðskirkju
rifjuðu upp hörku og festu hinnar sögufrægu konu Ólafar
ríku sem hefndi Björns bónda með því að drepa hóp
Englendinga og taka 50 til viðbótar til fanga og láta þá
vinna þrælkunarvinnu m. a. við að gera steinstétt mikla
úr hellum við Skarðskirkju.
Goit var að fá sér kaffisopa
framhald á bls.8