Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.03.2004, Side 12

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í mars 2004
Hjónin Eggert Sigurðsson og Margrét Ólafsdóttir,
Kvíum.
úr byssu sinni í handlegg hans og ætlaði að koma
honum niður í vökina. Slíkt hafði oft komið fyrir á
þessum svæðum. Sá sem hafði betur varð þá eigandi
að kofanum og veiðiáhöldum þess sem hann hafði
drepið. Steinn sagðist ekki hafa verið alveg óviðbúinn
og ráðist á félagann, þrátt fyrir skotsárin á öðrum
handlegg, og kom félaganum ofan í vökina og lét hann
sverja sér trúnaðareið að fara sem lengst í burt frá
vatninu og skilja eftir allt sitt hafurtask. Félaginn yfir-
gaf veiðisvæðið en Steinn sat eftir með skotsárið og
eignir félagans. Ég man að Steinn sýndi okkur örin á
handlegg sínum. Þar voru líka ör eftir hnífstungur svo
eitthvað hefur gengið á í bardaga þessum.
Þá sagði hann okkur frá því þegar hann ungur
drengur strauk frá bæ einum í Þverárhlíðinni og
bóndinn elti hann. Steinn gat komist yfir læk í gilinu
sem var í háflóði eftir miklar rigningar. Hann kastaði
svo grjóti til bóndans þegar hann ætlaði að vaða yfir
lækinn svo hann hrökklaðist til baka. Svona gekk
það fram í myrkur. Þá gat Steinn í skjóli myrkursins
hlaupið burtu og náð sér í hest sem var fram í nesinu
og sundreið Þverá og baðst gistingar á bæ þar fyrir
sunnan ána. Þar vissi hann að sér var óhætt hjá góðu
fólki. Þær voru margar sögumar sem Steinn sagði
með sinni óviðjafnanlegu frásagnarlist.
„Jósi“
Stundum gat frásögnin truflast þegar faðir minn
sagði óvart „Jósi" við hann eins og þegar þeir voru
drengir. Verra var ekki hægt að segja við hann en
rifja upp nafn það sem hann hafði aflagt.
Steinn minntist vegavinnu sinnar á Grjóthálsi
(milli Þverárhlíðar og Norðurárdals) þegar verið var
að leggja póstleiðina yfir hálsinn. Þar var fjörugt og
ýmsar brellur manna á milli eins og svo oft var í
vegavinnu hér áður fyrr. Þar voru samankomnir
menn sem ekki höfðu starfað saman áður og mis-
jafnir persónuleikar. Einn sem starfaði á hálsinum
þetta sumar varð síðar kunnur söngvari síðar hér í
Reykjavík, Gísli að nafni. Gísli fékk fæði hjá fátæku
heimili þama í sveitinni. Var honum færður matur
flesta daga. Heldur þótti honum grautur vera
fyrirferðamikill í þessum aðsenda mat. Nú vildi svo
illa til að eitt sinn fældist hestur þess sem færði Gísla
matinn og grauturinn fór mest allur niður. Gísli fékk
víst lítið að borða í það skiptið. Eftir þetta festist
nafnið Gísli grautur við hann um sumarið. Um þetta
orti Steinn nokkrar vísur. Eg átti þessar vísur
uppskrifaðar en hef sennilega týnt blaðinu. Þetta
man ég úr vísunum:
Gísli þekkir grautarsmekk
í grautarsafamýrum.
Grautarkekkir gleðja rekk
í grautarœvintýrum.
Hann úrflestu gerir graut
grautar sönn tilvera.
Hafið þið séð hann Gísla graut
graut á fjöllin bera.
Grautarsnati gerði á ferð
grautar þúsund lykkjur.
Þegar greypti hann grautarsverð
grautar fœldust bikkjur.
Steinn gerði Gísla þann heiður að nefna einn af
köttunum sínum Gísla graut svo þar komst hann
meðal nafna þekktra fommanna og biskupa.
Fórnaði kápunni
Steinn sagði okkur frá því þegar hann fór til Ameríku
með 24 krónur í buddunni. Það voru öll fararefnin
ásamt tveim koffortum. Annað var með bókum hans
sem voru miklir dýrgripir í hans huga en hitt var með
fatnaði og fleira dóti. Bókakoffortinu varð hann að
koma í land. Engin efni voru til að greiða fargjaldið.
Hann gat þó fengið að fara í land með bókakoffortið
en bað skipstjórann að geyma hitt koffortið og mjög
góða kápu sem hann átti. Mig minnir að úrið hafi líka
verið í geymslu hjá skipstjóra. Þannig komst Steinn
til fyrirheitna landsins kápulaus og klukkulaus en
bókakoffortinu var bjargað í land. Auðvitað lét
Steinn ekki sjá sig nálægt skipinu eftir þetta. Oft
sagðist hann þó hafa séð eftir kápunni þegar fór að
kólna.
Ég hef hér að framan minnst kynna minna af
Steini þegar hann dvaldi á bemskuheimili mínu í
nokkur skipti þegar ég var ungur drengur og getið
nokkurra frásagna hans. Ymsu er ég búinn að gleyma
og margt skal látið ósagt.
Síðustu árin fyrir Ameríkuför sína dvaldi Steinn
að mestu í Reykjavík. Þar varð hann mjög hand-
gengin Hannesi Þorsteinssyni ritstjóra og fleiri
þekktum mönnum. Hann mun þá hafa verið einn af
aðalhvatamönnum að stofnun Sögufélagsins. Skap-
gerð hans mun hafa valdið því að hann hvarf af þeim
vettvangi fyrr en skyldi, íslenskum fræðum til mikils
tjóns. Hefði Steinn unnið að ættfræðirannsóknum og
http://www.vortex.is/aett
12
aett@vortex.is