Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.03.2004, Page 13

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í mars 2004
annarri sagnfræði á söfnum hér í Reykjavík lægi
meira eftir hann en það sem hann vann við erfið skil-
yrði í veiðikofum vestur í óbyggðum Kanada í fjóra
áratugi.
Erfið æska
Eins og Steinn getur um í dagbókabrotum sínum
„Hodie" sem varðveittar eru í Landsbókasafninu
lenti hann og fjölskylda hans í miklum hrakningum á
hans uppvaxtarárum. Bæði komu þar til veikindi og
fjárfellir á þessum harðindaárum. Foreldrar hans
þurftu því að leita aðstoðar til fæðingarsveitar sinnar
Þverárhlíðarhrepps. Oddviti sveitarinnar var afi
minn Eggert Sigurðsson bóndi í Kvíum. Hann vildi
stuðla að því að fjölskyldan væri saman. Hann tók
því fjölskylduna á heimili sitt og konu sinnar
Margrétar Olafsdóttur. Steinn skyldi vera smali og til
snúninga, Jónas faðir hans varð fjósamaður en
Margrét móðir hans var sjúklingur að mestu rúm-
liggjandi. Þetta skyldi létta á sveitarþyngslum að
Jónas skyldi að mestu vinna fyrir konu sinni sem
þurfti að annast sem sjúkling. Afi minn sem var bæði
dugnaðarmaður og mikill framkvæmdamaður hefur
sjálfsagt ekki kunnað að meta lestrarhneigð né fræði-
iðkanir smaladrengsins. Því gætir mikils kala Steins
til afa míns í þessum dagbókarbrotum hans. Hann
virtist ekki skilja á þeim árum að verið var að hugsa
um hag fjölskyldunar í heild. Það hefur hver haft sitt
tilfinningalíf og lífsviðhorf. Samt var það nú svo að
þegar hann kom til landsins eftir nær því fjögra
áratuga fjarveru var eins og hann væri kominn til
gamalla vina þegar hann dvaldi í Kvíum í nokkrum
sumarleyfa sinna. Foreldrar hans eignuðust nokkur
böm sem dóu ung nema Steinn og Helga. Helga
giftist Tryggva Jónssyni frá Húsafelli og fluttu þau til
Ameríku. Itarlega frásögn af þeirri sambúð, sem lauk
með skilnaði, er að finna í æviminningum Tryggva
„Árblik og aftanskin".
Mikill ættfræðingur
Ég minnist frásagnar föður míns frá þessum árum
þegar fjölskyldan var í Kvíum. Þeir feðgar Jónas og
Steinn voru báðir mjög myrkfælnir. Þegar Jónas var
að moka fjósið á kveldin í rökkrinu læddist Steinn
stundum bak við fjóshauginn og rak upp mikið öskur
til að hræða föður sinn. Það tókst honum allvel.
Sjálfur var Steinn svo myrkfælinn að hann þorði ekki
einn í þessar ferðir og dró pabba með sér sem þá var
sennilega þriggja eða fjögurra ára gamall. Þetta sagði
pabbi að væri með því fyrsta sem hann myndi eftir
sér. Steinn hafði snemma gaman af að glettast.
Sennilega hefur föðurkærleikurinn ekki verið of
mikill. Myrkfælni hans hefur sennilega læknast því
ekki hefði slíkt hentað þegar hann var einbúi í
kofanum sínum vestur í Kanada.
Sumarið 1942 þegar heimstyrjöldin stóð sem hæst
sagði Steinn okkur að Þjóðverjar myndu aldrei sigra
Rússa sem var mjög tvísýnt á þessu tímabili. Hann
sagðist sjálfur vera eini sanntrúaði kommúnistinn á
Islandi sem léti engar kreddur hafa áhrif á sig.
Mér finnst leitt hve þessa íslenska „væringja" og
fræðimanns hefur lítt verið getið í bókmenntum
okkar. Steinn var örugglega einn af mestu ættfræð-
ingum okkar Islendinga og mikill fræðimaður. Hand-
rit hans eru nú í eigu Landsbókasafnsins. Auk þess
skrifaði hann mikið um ættfræði í tímarit Sögu-
félagsins. Margar ættartölur gerði hann einnig fyrir
einstaklinga. Hann sagðist hafa nóg að bíta og
brenna á þessum árum og virtist nokkuð ánægður og
sáttur við hlutskipti sitt.
Ég mætti honum á götu hér í Reykjavík líklega
síðasta árið sem hann hafði fótavist. Við tókum tal
saman og var hann hinn hressasti. Ég ætlaði alltaf að
heimsækja hann og ræða við hann. Því miður
gleymdist það, sem ég sé mikið eftir.
Ég ræddi eitt sinn við kunningja minn Indriða G.
Þorsteinsson rithöfund um að hann ætti að skrifa
ævisögu Steins Dofra. Ég bauðst til að útvega honum
þau gögn um ævi hans sem ég hefði aðgang að og
útvega honum viðtöl við nokkra menn sem hefðu
þekkt Stein. Indriði tók þessu vel en ekkert varð úr
framkvæmdinni. E.t.v. hefur það verið mér að kenna
að fylgja þessu ekki betur eftir. Báðir vorum við
Indriði á kafi í öðrum verkefnum sem tilheyrðu okk-
ar brauðstriti. Þannig verður oft með verkefni sem
maður sér eftir að ekki hafi verið framkvæmd.
Fyrirspurn
Tore Trollsaas frá Noregi sendi eftirfarandi
fyrirspum:
Getur einhver aðstoðað mig við að finna forfeður
Sigríðar Þorláksdóttur eða Þorkelsdóttur sem
fædd var á íslandi um 1719. Hún fór með föður
sínum til Finnmarkar í Noregi þar sem faðir
hennar vann við "Det Islandske Handels-
compagnie". Hún giftist í Finnmörk og á marga
afkomendur í Noregi. Hún lést á Leirbotten í
Alta 1812.
Svör má senda Fréttabréfinu og Tore Trollsaas
Riisalleen 41
2007 Kjeller, Norway
tore.trollsaas@skedsmo.online.no
Ólafur H. Óskarsson fráfarandi formaður
spurði um tölvunotkun félagsmanna á
almennum félagsfundi í vetur. í ljós kom að
aðeins einn viðstaddra notaði ekki tölvu við
ættfræðiathuganir sínar!
http://www.vortex.is/aett
13
aett@vortex.is