Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.02.2011, Síða 4

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í febrúar 2011
Hér stillir ein tæplega 400 kinda Magnúsar í Austurhlíð
sér upp og sýnir hið umdeilda Gosamark sem notað
hefur verið í Austurhlíð í Biskupstungum mann fram
af manni.
Landi. Hann átti til ýmissa merkra manna að telja,
bæði presta, biskupa og sýslumanna. Gottsvin dó 77
ára á Baugsstöðum 1844. Kristín Magnúsdóttir, kona
Gottsvins, var ekki jafn ættgöfug, hún var sögð dóttir
Torfa nokkurs flökkukarls, en ekki dóttir Magnúsar.
Þau Gottsvin og Kristín reistu bú í Steinsholti í
Gnúpverjahreppi 1794 og bjuggu þar til 1826 er hann
lét af búskap. Magnús, tengdafaðir Gottsvins, byggði
þeim hluta af Steinsholtinu. Gottsvin og Kristín áttu
átta börn sem komust úr barnæsku: Jón, Sólveigu,
Sigurð, Guðbjörgu, Gottsvein, Jón yngri, Kristbjörgu
og Kristínu. Sagt var að allir bræðurnir, nema Jón
eldri, hneigðust til drykkjuskapar og mörg voru þau
systkinin orðuð við þjófnað. Þau Gottsvin og Kristín
slitu samvistir síðar á ævinni. Kristín var oftast kölluð
Kristín Gottsvinskona.
Slyngur að fela
Gottsvin virðist hafa verið duglegur að fela því sjald-
an var hann dæmdur fyrir þjófnað. Sagan segir að
þessi fleygu orð um að fela og stela hafi komið til
þegar ungur piltur kom hlaupandi til Gottsvins, undan
Þorsteinn Jónsson varfœddur 15. október 1814 í
Skálholti í Biskupstungum. Hann var sonur Jóns
Jónssonar umboðsmanns konungsjarða, seinast
á Stóra Armóti, sem drukknaði um sextugsaldur
þegar hannféll niður um ís á Þjórsá.
Þorsteinn fór til Kaupmannahafnar og lauk
lagaprófi, og var settur sýslumaður í Suður-Múla-
sýslu 1850. Hann sat á Ketilsstöðum á Völlum.
Hann var skipaður sýslumaður í Arnessýslu 1867
og fluttist að Kiðjabergi ári síðar. Hann lést á
Kiðjabergi 8. mars 1893.
Hér má sjá Gosamarkið, tvístýft aftan hægra, sneiðrif-
að aftan vinstra, sem á að vera komið frá Gottsvin í
Steinsholti sem oft var kallaður Þjófa-Gosi eða Gamli-
Gosi.
yfirvaldinu, með fullan brennivínskút, og bað hann
um að fela hann fyrir sig. Þá á Gottsvin að hafa sagt:
„Sá á ekki að stela sem ekki kann að fela,“ og stakk
kútnum ofan í grútarkerald. Leitarmenn höfðu ekki
lyst á að fara ofan í keraldið þótt þá grunaði að kút-
urinn gæti leynst þar og við það sat.
Önnur saga um að vera slyngur við að fela er í bók-
inni„SaganafÞuríðiformanniogKambsránsmönnum“
eftir Brynjúlf frá Minna-Núpi. Þar er sagt frá því að
Gottsvin hafi stolið peningum en það ekki uppgötvast
fyrr en hann var riðinn af stað heim til sín.
Honum var veitt eftirför sem hann hefur sjálfsagt
orðið var við. Þegar eftirleitarmenn nálguðust hann
bar eitt sinn hæð á milli hans og þeirra. Þegar þeir
komu yfir hæðina stóð Gottsvin þar yfir hesti sínum
dauðum og harmaði mjög að þessi efnilegi gæðing-
ur skyldi hafa sprungið á sprettinum þegar hann tók
hann til kostanna. Leitarmönnum þótti það leitt að
hesturinn skyldi hafa verið veill fyrir hjarta og skildi
þarna með þeim og Gottsvini.
Eftir á fengu menn bakþanka en þá var orðið of
seint að gera neitt í málinu. Þótti mönnum líklegt að
Gottsvin hefði sjálfur drepið hestinn, sett peningana
inn í hann og látið hann liggja þannig að sárið leynd-
ist undir honum.
Skatan og málbeinið
Gunnlaugur Skúlason, dýralæknir, frá Bræðratungu,
sagði mér eftirfarandi sögu, sem varð kveikjan að
þessari samantekt:
Sumarið eftir Kambsránið var Gottsvin í varðhaldi
hjá Jónsen umboðsmanni á Armóti, ákærður fyrir
þjófnað. Jónsen þessi hét fullu nafni Jón Jónsson og
var lögsagnari á Stóra-Ármóti. Hann var langalangafi
Gunnlaugs Skúlasonar. Gottsvin harðneitaði allri sök
og beitti Jónsen hann ýmsum brögðum til að reyna að
fá hann til að játa. Lét hann m.a. bera fyrir hann harða
skötu, en það var trú manna að þeir sem slíkt eti verði
svo kjöftugir að þeir geti ekki þagað yfir leyndarmáli.
En Gottsvin vissi hvað við lá og neitaði sér um sköt-
una, þótt soltinn væri.
http://www.ætt.is
4
aett@aett.is