Landneminn - 01.01.1955, Blaðsíða 13

DRÍFA VIÐ AR :
Spjallað við
Vatnsenda-Rósu
hökunni viö brúnina á honum, svo tungan
skarst í tennurnar, og svo sleyptist bal-
inn yfir sig, og hann stakkst á kaf ofan
í ískalt krapvatniS. Hann saup hveljur og
hjartaS tók kipp — því var ekki aS neita
— og hann nísti sarnan tönnum. Hann
krafsaSi sig upp á bakkann, rennblautur
frá hvirfli til ilja. Honum fannst alstaSar
hlegiS í kringum sig, og þaS var hlegiS.
Hann leit ekki á þá, hann heyrSi, aS
þeir orguSu og veinuSu af hlátri, og hann
hélt heim á leiS án þess aS líta til hœgri
eSa vinstri. Hann leit snöggt upp í glugg-
ana á stóra skólahúsinu, þar virtust allir
gluggar opnir upp á gátt, og í þeim varu
alstaöar andlit, hvert sem litiS var, í þak-
gluggunum, á e/sta lofti, á miShœSinni, í
kjallaranum, og þaS var alstaSar hlegiS og
bent á hann og kallaS á hann, og hann
mundi sérstaklega eftir einum, hann var
meS gleraugu og hló þannig, aS hann
mundi þaS alit lífiS ... og nú fann hann,
aS hann hataSi veröldina, aS hann hataSi
skólann og þessi andlit, aS hann halaSi
aS vera til og lála vanvirSa sig svona meS
valdi — hann hafSi lesiS um pyndingar í
bókum, sem hann fékk lánaSar á skóla-
safninu, en þetta fannst honum verra en
allt — ó, þessi djöfullegi hlátur, og hann
jann sig svo lítinn og litilsvirtan af heim-
inum — hvaS hafSi hann til saka unniS?
Hann gripinn saklaus í léttu skapi ...
nei, og nú var grátkökkur aS koma í háls-
inn, og hann sagSi viS sjálfan sig af ölt-
um mætti: „Nei, gráttu aldrei, gráltu ekki
hérna, bara ekki hérna, þú átt cjtir nokkr-
ar mínútur, og þá ertu kominn úr augsýn.
LabbaSu hœgt cins og ekkert haji í skor-
izt ... nei, hlauptu ekki, þá verSur meira
hlegiS og meira sagt viS þig leiSinlegt úr
gluggunum af þessum andlitum, og verst
af öllu, aS þar eru stúlkur líka, og þœr
hlógu alveg eins og þeir----------nei, nei,
stattu þig, hcfndu þín seinna, nei, hefndu
þín strax ... dreptu jafnvel . .. gcrSu
eitthvaS . .. bara ekki gráta." Og hann
tók stein og grýtti honum umsvifalaust
upp í stœrstu rúSuna og miSaSi á þann
meS gleraugun.
„Hann er aS verSa vitlaus," heyrSi hann
kallaS. „VariS ykkur í guSanna bœnum,
hann er oröinn bandvitlausOg nú var
hann öruggur um, aS hann færi ekki aS
gráta fyrir framan alla.Stcinhinn fluug i
boga. og allir forSuSu sér úr glugganum,
Það væri gaman að hitta einhverja
kynsystur sína að máli og fá að heyra
hvernig hún hafi þraukað. Býst ég
þá fyrst og fremst við jákvæðum svör-
um hjá þeim, sem átt hafa nógu erf-
iða ævi.
Ég geri ráð fyrir að Vatnsenda-
Rósa yrði drjúg til fróðleiks.
En ef ég reyni að kynnast Rósu,
verð ég að fara aftur í tímann og
verða þá strax fyrir mér miðaldir á
íslandi. Man ég þá fyrst og fremst
baðstofulíf, þar sem konur þeyta
rokka en einhver kveður rímur og
-------------------------------------
og nú skall hann i gluggann og rúSun
fár í mél. Honum fannst eins og dælt
væri inn i hann allan, inn um kviSinn og
þaSan upp og út um allt brjóstiS og upp
hálsinn og enniS, og hann fann, aS hann
var orSinn sterkur, og hann naut þess
aS heyra brothljóSin og aS finna, hvernig
hláturinn dvínaSi og óll andlit urSu ótta-
slegin. Og nú gekk hann rakleitt föstum
skrefum inn til sín, og hann horfSi ís-
kalt og rólega upp í gluggana, á meSan
hann gekk upp tróppurnar. Enginn grát-
ur; hann mundi ekki gráta strax. ÞaS var
gott, og hann hafSi borgaS fyrir sig. ÞaS
vissi hann.
Um kvöldiS, þegar kyrrS var komin á,
gat hann ekki sofnaS. Hann hafSi veriS
skammaSur fyrir steinkastiS. RúSan var
dýr. „Hitt var dýrara", hafSi hann sagt.
og þá ekki meira sagl viS hann. En hann
hafSi lapaS samt — hvers vegna svona
margir gegn honum líka ... allur skar-
inn .. . hvers vegna svona oft gerSur aS
skotspæni, þegar hann hafSi ekkert til
saka unniS? Hann fann, aS hann grét,
en enginn sá þaS, og þaS var gott.
börn drekka í sig ljóð með móður-
mjólkinni. Það rikir fátækt í kotun-
um og hungur á útmánuðum og fólk-
ið þreyr þorrann og góuna. Ég man
vinnuhörkuna og tæknileysið.
í baðstofunni hefur Rósa numið
aragrúa af rímum og kvæðalögum.
Hún er næm og minnug og kann hið
hlutkennda tungumál sem tengt er
vinnu og veðri.
En Rósa er ekki öll þar sem þess-
ir tímar eru. Hún er heimskona og
persónuleiki sem fer sínu fram. Hún
elskar Pál Melsted og hann ann
henni á móti, en svíkur hana fyrir
góða stöðu og upphefð. Hún verður
sem vinnukona í húsi hans að þola
mestu niðurlægingu, en gerir það
svo að enginn sér henni bregða.
Páli Melsted er svo lýst að hann
hafi verið fríður sínum og manna
gjörvulegastur, bráðgáfaður, hygg-
inn og gætinn, manna stilltastur, fá-
máll og nokkuð dulur í skapi.
Hún kvað til hans þessa vísu:
Augun mín og augun þín,
ó, iþá fögru steina.
Mitt er þitt og þitt er mitt.
Þú veizt hvað ég meina.
Tilvonandi tengdafaðir Páls lét
hann fara utan með sínum tilstyrk
og taka próf í lögum, svo hann gæti
orðið embættismaður.
Þegar Páll fór utan kvað Rósa til
hans þessa vísu:
Þó að kali heitur hver,
hylji dali jökull ber,
steinar tali og allt hvað er,
aldrei skal ég gleyma þér.
LANDNEMINN 9