Landneminn - 01.01.1955, Blaðsíða 19

geta veill oss djúpan unað, enda
þótt þau túlki þjáningar og harma.
ÞaS er vegna þess, að listaverkið
urs yfir mannlegri þjáningu og nið-
veitir oss innsýn í mannleg örlög,
sem opna oss jafnframt útsýn til sig-
kennt harm mannkynsins í eigin
brjósti, „hann þekkir ykkur ekki,
urlægingu. Hver sá sem aldrei hefur
himinsregin“. Þannig er „díalektík“
tilfinningalífsins. Og þannig sam-
einast í eitt tilfinningin fyrir sið-
ferðilegum verðmætum, fegurð og
tign, hið ,,etíska“ og „estetíska“.
Hvað er það, sem veitir mönnum
slíkan siðferðisstyrk og vekur jafn-
vel aðdáun andstæðinganna? Það er
vitundin um gildi þeirra verðmæta,
sem barizt er fyrir. Hvað er það,
sem veldur því, að hinir uppblásnu
nazistár hjaðna eins og hóla frammi
fyrir valdinu og vekja jafnvel fyrir-
litningu stéttarbræðra þeirra og
flokksbræðra? Það er vitundin um
lítilmótleik þeirra verðmæla, sem
þeir berjast fyrir.
siðferðishugmyndir þeirra hafi skil-
yrðislausa yfirburði yfir siðferðis-
Marxistar halda því fram, að
sögulegum, félagslegum og efna-
hugmyndir borgarastéttarinnar.
Uppkoma þeirra á rætur sínar í
hagslegum aðstæðum, þær eru mið-
aðar við hagsmunabaráttu og mark-
mið ákveðinnar stéttar og cru að því
leyti límabundnar og afstæðar, en
þær hafa samt sem áður yfirburði
yfir hugmyndakerfi andstæðinganna
í algildri merkingu.
Á sama hátt getum við lagt dóm
á hugmyndakerfi og siðferðishug-
sjónir stétta, hagsmunahópa og fé-
lagslegra hreyfinga hinnar liðnti
sögu, þrátt fyrir sögulegar takmark-
anir þeirra og tímabundna viðmið-
un við ákveðin markmið. Vér ef-
Umst ekki um yfirburði siðferðis-
hugsjóna frönsku byltingarinnar um
frelsi, jafnrétti og bræðralag yfir
hugsjón aðalsins um helgi sérrétt-
indanna.
Hvað er það, sem gerir oss mögu-
legt að fella slíkan dóm? Hver er
viðmiðunin? Hver er mælikvarðinn?
Viðmiðunin er þróun mannkyns-
ins til meiri fullkomnunar. Vér met-
um siðferðisgi 1 di sögulegra athafna
eftir þýðingu þeirra fyrir söguþró-
unina, fyrir þróun mannkynsins á
hinu sögulega skeiði þess. Vér ját-
um borgaralegu byltingunni og met-
um gildi hugsjóna hennar vegna
þýðingar hennar fyrir framvindu
mannkynsins í heild sinni. Hugsjón-
ir og markmið verkalýðsbyltingar-
innar eru æðstu siðferðisgildi vorra
daga vegna þess, að þau varða leið-
ina til miklu fullkomnara mannlífs
en áður hefur þekkzt á jörðinni.
Þjóðleg:ai* íslenzkar bæknr
Rókaútgáfan NORÐRI hefur alla tíð lagt höfuðáherzlu á bækur um íslenzkt
þjóðlíf og alþýðumenningu og alþýða landsins hefur sýnt þakklæti silt með
vinsældum bókanna. Fylgizt með haustbókum NORÐRA, jafnóðum og þær
koma á markaðinn. Þar verða að vanda bækur, sem vinnandi fólk til sjávar
og sveita kann að meta.
Fylgizt með Morðrabóknm
LANDNEMINN 15