Landneminn - 01.04.1955, Blaðsíða 16

KMIL EVJÖLFSSON:
^æturljod
Ólgandi sarð okkar móður, Jörðina
Svartnættið,
blóðheitt og mjúkfingrað, þögult og myrkt.
Við sútnm við niðdimman, sjólaminn vog —
og sórnm.
Gnllnir lokkarnir lituðust augnanna bláma.
Líkaminn
varð óstilltur strengur, sem titraði ai trega
tálsælum.
Sálin sem vórfönn í blóðugn regni
blíðmjúkn,
bráðin og gljúp og köld, samt gegnumsýrð orku
glóðheitri,
er faldi í Hí'r myndina, lagið og ijóðið,
listina.
Við nndum við ástmyrkan barm ftinn, ó, móðlr
alsæl, nnz
svæfði okknr brálátur lijartsiáttur hungur,
breytt og góð.
undanteknlngarlaus. Það er með öðrum
orðum augljóst, að borgaralýðræðið er
ekki nærri bvi alltaf fært um að fullnægja
beirri kröfu, að lýðréttindin nái tíl allra
einstaklinga þjóðfélagsheildarinnar.
En hvernig er þá um kröfuna, að réttur
allra skuli vera jafn eða að mlnnsta kosti
allra þeirra, sem yfirleitt verða aðnjót-
andi hinna yfirlýstu lýðréttinda?
Tökum tll dæmis almenn lýðréttindi
elns og málfrelsið. Þvi verður ekki neit-
að, að málfrelsi er mjög mlkið í voru
þjóðfélagi. Manni er til að mynda frjálst
að skamma stjómina þindarlaust, og þó
að einhver vildi taka sér stöðu á fjölfömu
torgi og þruma þar yfir henni í eyru veg-
farenda, þyrfti hann varla að óttast i-
ihiutun stjórnarvaldanna eða lögreglu
þeirra. Já, manni leyfist í raun og vem
að skamma allt og alla í þessu þjóðfélagi,
bera á þá bæðl sannar og lognar saklr,
svo að litlum takmörkunum er háð.
Mönnum miklast að vonum þetta gríðar-
lega frelsi og kunna sér varla læti af
metnaði yflr þessu stórkostlega lýðræðl
voru. En skyldu nú þetta vera svo
mikils verð réttindl í raun og veru, að
mega skamma allt og alla? Er þá glldi
málfreisisins kannski i þvi fólgið, að það
velti geðvondum einstaklingum rétt til að
skeyta skapi sínu hver á öðrum án víta
eða blðuriaga? Fajstir myndu væntanlega
vilja halda því íram. Réttur til að deila
á rikisstjórnina er mér ekki mikils virði,
af því að það sé svo skemmtilegt að mega
senda henni tónlnn, heldur vegna þess,
að mér hlýtur að vera áhugamái að koma
fram breytlngum til bóta, ef mér þykir
stjórnin standa illa i stöðu sinni, annað
hvort með þvi að knýja hana til að bæta
ráð sitt eða þá með þvi að koma hennl
frá völdum I þeim tilgangl að fá aðra
betri í hennar stað. En siíkt hefst ekkl
með því að elnstaklingar séu að munn-
höggvast hér og þar. Til þess þarf skipu-
lagða stjórnmálabaráttu ásamt öllum
nauðsynlegum tækjum þeirrar baráttu:
blöðum, timarltum, prentsmlðjum, funda-
húsum, samgöngutækjum o.s.frv. Sá að-
ili, sem ekki hefur yflr slíkum áróðurs- og
boðunargögnum að ráða eða því íjár-
magni, sem er skllyrði þelrra, hefur
harðla litið gagn af málfreisl sinu, rlt-
írelsi, fundafrelsi o.s.frv. Það er að
segja, giidl þessara lýðréttlnda er ekki
fyrst og fremst persónulegt, heldur fé-
lagslegt. I borgaralegu þjóðfélagi, sem
elnkennist af hagsmunabaráttu andstæðra
stétta, er tekur á sig form stjórnmála-
baráttu, má því segja, að gildi slíkra
lýðréttinda sé fyrst og fremst pólitískt.
Þó að persónulegu gildl þelrra sé engan
veginn neitað, verður varla um það deilt,
að i voru þjóðfélagi er aðalgildi þelrra
fólglð 1 þvi, að hægt er að hagnýta þau i
hinni pólltísku baráttu.
Af þessu leiðir nú, að áðurnefnd jafn-
réttiskrafa lýðræðisins hlýtur að fela í
sér, að hlnlr pólitísku aðiijar, sem elg-
ast vlð, hafi ekki aðeins sömu réttindl í
orði kveðnu, heldur og sams konar að-
stöðu til að hagnýta sér öll þessi réttindi.
en það þýðir í stéttaþjóðfélagi voru, að
þeir verði að hafa sömu aðstöðu til að
heyja hina pólltisku baráttu. Nú er það
hlns vegar staðreynd, að I borgaralegu
Þjóðfélagi er það eignastéttin, sem hefur
langsamlega mestan hluta áðumefndra
áróðurs- og boðunargagna í höndum,
langmestan hluta blaða, útgáfuíyrir-
tækja, prentsmiðja, fundahúsa og ann-
arra þeirra tækja, sem beltt er tll þess
að móta stjórnmálaskoðanir almennings
og afla kjósendafyigls, og hún ræður líka
mest öllu fjármagnl þjóðféiagslns, afli
þeirra hiuta, er gera skal á þessum vett-
vangl. Litum á Bandariki Norður-Am-
eriku þessu tll skýringar. Þar hefur
elgnastéttin tvo nokkurn veglnn jafn
sterka stjórnmálaflokka, Repúblikana og
Demókrata, sem hafa nokkurn veginn
sömu stefnu, svo að mjög litlu myndi
muna, þó að þeir rynnu saman og úr
yrðl aðeins elnn stjórnmálaflokkur. Eigna-
stéttin, eigandi þessara tveggja ílokka,
hefur 1 höndum nærrl því öll áróðurs-
gögn og nærrl þvi allt fjármagn þjóð-
félagsins. Þetta er stjórnmálafylking
hins rikjandl þjóðskipulags, sú fylklng
sem berst fyrlr varðveiziu þess og telur
það sltt meginhlutverk. Gagnvart þessari
fylklngu stendur svo fátækur og fámenn-
ur Kommúnlstaflokkur, einl sósialíski
verkiýðsflokkurinn þar í landi og eina
raunverulega andstöðufylklng þessara
fulitrúa ríkiandi þjóöskipulags á hinum
pólitíska vettvangi. Þessl andstöðuflokk-
ur, er ekki svona smár og áhrifalitill sem
raun ber vitni um, af því að verklýðs-
stéttin sé íámenn í Bandarikjunum eða
af því að ekki sé þar eðlilegur jarðvegur
fyrir starfsemi sliks flokks, heldur vegna
þess hve stjórnmálamisréttið í þessu landi
er feykilegt og aðstaða hans þess vegna
margfalt lakari en andstæðinganna. Að-
stöðumunurinn er slíkur, að varla myndi
ofsagt þó að fullyrt væri, að önnur fyik-
ingin hefði yflr að ráða hundraðföldu
magni áróðurs og boðunargagna og
þúsundföldu fjármagnl á við hlna. Þann-
lg fullnægir Bandaríkjalýðræðið jafn-
réttiskröfunni. Og svlpað mlsrétti á sér
stað að þessu leyti í öðrum borgaralýð-
ræðislöndum, þó að aðstöðumunurinn sé
að jafnaðl ekkl alveg svona gifurlegur.
Það er nú höfuðatrlöi i þessu sambandi
að gera sér grein fyrir eðli flokkaskipt-
ingar í borgaralegu þjóðfélagi. Grund-
vallarstaðreynd þessa þjóðfélags er stétta-
baráttan, hagsmunaátök stéttanna, sem
snúast aðallega um það, hvernlg arðln-
um af framleiðslustarfi þjóðfélagsins
skull skipt. En þó að þessar stéttlr getl
verlð margar að formi til, er það eigl að
siður meglnatriði, sem ekki má gleyma,
að stéttaskiptlngln í apövaldsþjóðfélaginu
er í eðll sínu tviþætt. Þar eru annars
vegar þær forréttlndastéttir eða stétta-
brot, sem heyra tll borgarafylkingunnl
og venja er að nefna elnu naíni borgara-
16 LAMDNEMWN