Landneminn - 01.07.1955, Qupperneq 15

LEIKLISTARÞÁTTUR
JJútatkúiigiiúim
cftir þý^ka höfundinn Klabund (Alfrcd Hcnsche), frumsýnt í l>jóðlcikhúsinu
þriðjudaginn 20. apríl.
vopni. Ég man, sem betur £er, ekk-
ert orðrétt úr þessum slungnu
stríðsæsingaprstlum, en efni þeirra
hefði mátt draga saman í eina
málsgrein, þannig: „Við erum að
verða stórveldi. Múgmorðstækið mun
tryggja okkur þann sess.“
Hitt er svo annað mál, hvort
raunverulegur styrkur Svía eykst að
nokkru, þótt þeir taki að framleiða
sprengjuna; það er mjög mikið til
efs. Hingaðtil hefur aðstaða þeirra
verið hvað sterkust sökum þess, að
þeir liafa einmitt verið taldir til-
tölulega hlutlausir, meinlausir —
og hernaðarlega langt frá því að
vera stórveldi. Enda minnist ég
þess ekki, að þetta mál kæmi nokk-
urntíma til minnslu umræðu á þing-
inu; en ég get þess sem kontrasts
við þann anda, sem þar ríkti; og
þar var enda nóg annað og brýnna
að tala um. Parísarsamningarnir og
og Þýzkalandsvandamálið, afskipti
Bandaríkjanna og kollega þeirra af
innanlandsmálum Asíuríkja og Suð-
ur-Ameríkulanda, hernaðarbandalög
vesturveldanna, bann kjarríorku-
vopna og stöðvun framleiðslu
þeirra, auk ýmislegs er viðkom frið-
arhreyfingunni sjálfri og störfum
hennar í náinni framtíð, voru yfrið
næg umræðuefni þingsins. Og álykt-
anir þær, sem gerðar voru, bæði á
allsherjarfundum og í nefndum,
voru fleiri og orðmeiri en svo, að
rúm sé til að rekja þær hér, enda
hefur það áður verið gert. En vekja
vil ég athygli á því, að heimsfriðar-
hreyfingin vinnur slörf sín ekki
hvað sízt á þeim tímabilum sem
líða milli þinganna: þá er aðal-
starfstíminn og starfið unnið af
mönnum og konum um allan heim,
í öllum stéttum og í nafni margs-
konar stjórnmálaskoðana. Þess vegna
er ekkert eins villandi og í rauninni
auðvirðilegt og sú tilraun að gera
einmitt þessa fjölmennustu hreyf-
ingu heimsins að grýlu, sem saman
Leikurinn er saminn eftir gömlu kín-
versku leikriti og gerist I Kína til forna.
Atburðarásinni ar dyggilega íylgt og í
bvi koma tnam ýmls helztu einkennl
kínversks leiks: tónlist, ljóð, tíð eintöl
og kynning persóna við komu beirra á
sviðið. Annars er ekki gerð hér tilraun
til að túlka kínverskan anda eða lífs-
skoöun sérstaklega. Það er ekki siður
vestrænt en þö er viðfengsefni þess fyrst
og fremst alþjóðlegt i og nær til allra
tima, yfir því er nokkur ævintýrablær:
Ung stúlka Tschang-Haitang lendir í
tehúsi (vændiskvennahúsi) sakir fátæktar
en er keypt þaðan samdægurs af forrík-
um mandarína að nafni Ma. Ungur prins
sem hefur elnnlg lagt þangað lelð sína
og orðið ástfanginn af henni missir af
kaupunum þar sem hann hefur ekki ráð
á að bjóöa til jafns við hinn. 1 fyllingu
timans getur unga stúlkan barn. Fyrsta
kona Ma, Yli-Pei, sem er honum ótrú
byrlar honum eltur, beltlr ljúgvitnum
fyrlr rétti og stúlkan er dæmd sek, einn-
ig fær hún dæmt að barnlð sé hennar.
En áður en dómnum er framfylgt verða
kelsaraskipti í rikinu og boð er gefið út
um að öllum málum beri að vikja tll hins
unga keisara. Hin saklausa er sýknuð og
barnið reynist sonur hins unga kelsara,
prinsins sem hafði komið í tehúsið forð-
um en síðan vltjað hennar í svefnl nótt-
ina sem hún var seld!
Verk þetta er síður en svo sannfærandi
og á köflum næsta væmlð (t. d. flest atrið-
in með barnið). Bróölr stúlkunnar ungu
Tschang-hing, byltingarslnnaður ráðleys-
ingi, fellur aldrei eðlilega inn í leikritið
og ætti fremur helma i stjórnmálaum-
ræðum á útiíundi. Hann er gangi leiksins
alla tíð framandl. Ekkl kann ég að meta
ljóðrænu höfundar. Hún er skáldleg en
standi af „kommúnistum“ einum
gegn hinum „frjálsa o-g friðsama
heimi.“ — Hinu er óþarfi að leyna,
að einmitt forsprakkar stríðsáróð-
urs ótta og yfirgangs, eru mjög
bræddir við hreyfinguna og sjá í
henni hinn eina óvin sinn og and-
stæðu. Og því meir sem sú fylking
stækkar og sá fjöldi vex í heimin-
um, sem sér hvaaðn raunveruleg
sjaldan mikill skáldskapur og rlstir aldrei
djúpt. Þátturinn í hríðinni er að verulegu
leyti misheppnaður — laus við drama —
og hefði að ósekju mátt missa sín. Kín-
verskur tjáningarmáti byggist fremur á
táknum en dramatiskri lnnlifun, en þá
tegund leiks þekkjum við Vesturlanda-
búar ekki nema í látbragöslist, enda ekki
forsendur fyrir henni hér og er kínverskri
leikritagerð hagað samkvæmt þvi. Höf-
undl virðist ekki hafa skilizt þetta nægi-
lega við samningu verksins, enda hefur
margur höfundurinn orðið fyrir gifturík-
ari áhrifum af austurlenskrl leikmennt
(sbr. Claudel). Þjóðleikhúsinu verður ekki
þakkað þetta val.
Leikstjórinn hefur leyst verk sltt eftlr
atvikum vel af hendi. Þó eru persónurnar
of misjafnlega samræmdar hinum ímynd-
aða kínverska blæ.
Leikurinn er 'nokkuð misjafn. Sérstaka
athygli vakti Valur Gislason en hann fer
með litið hlutverk, sem verður stórt i
höndum hans, hlutverk Tschu-Tschu yf-
irdömara.
Þá lofar Margrét Guðmundsdóttir góðu,
en hún er hér í sinu fyrsta stóra hlut-
verkl, lelkur stúlkuna Tschang-Haitang.
Ævar Kvaran virðlst sjá alla hluti að
utan í leik sinum en hann fer með hlut-
verk Ma. Haraldur Björnsson fer vel með
hlutverk sitt sem Tong saurlifsmangari
og hér nýtur rödd hans sin betur en
oft áður, annars er hún æðl oft óskýr
og óþjál.
Fjöldl annarra lcikara íara með hlut-
verk. Leiktjöld Lárusar Ingólfssonar eru
einkar þokkafull og ást hans á austlenzku
flúri leynir sér ekki.
Þýðingin er vönduð.
Guðmundur J. Gíslason.
stríðsógnun er s])rottin, þeim mun
hræddari verða þeir menn, sem eru
hinir einu og sönnu þurfalingar
berguðsins og óska einskis fremur
en tortímingarstríðs — enda þótt
þeir séu smeykir við að segja það
opinskátt og reyni að gera alheims-
friðarhreyfinguna að kommúnista-
Igrýlu í hvert sinn sem þeim mistekst
að þegja hana í hel.
LANDNEMINN 15