Landneminn - 01.07.1955, Blaðsíða 17

KVIKMYNDADALKUR
„GlÖtllð (Los Olvidados)
falli við styrkleika." En styrkleikinn
breytlst með eínahagsþróuninni. Eftlr
1871 efldist Þýzkaland þrisvar tll tjórum
sinnum irraðar en England og Frakkland;
Japan um Það bll tiu sinnum hraðar en
Rússland. Styrjöld er eina hugsanlega
leiðln til að sannprófa raunverulegon
styrk auðvaldsríkis. Styrjöld brýtur ekki
í bág vlð lögmál einkaelgnarréttarins.
Hún er einmitt beln og óhjákvæmileg at-
leiðlng bessara lögmála. Meðan kapital-
ismlnn rikir, er jöín efnahagsþróun eln-
stakra fyrirtækja og einstakra ríkja ó-
hugsandi. 1 auðvaldsskipulagi eru engln
önnur úrræði til að mæta hinum síendur-
teknu jafnvægisröskunum en iðnaðar-
kreppur og pólitískar styrjaldir.
Auðvitað er möguleiki á tímabundnu
samkomulagi auðkýfinga og eins auð-
valdsríkja. 1 þeim skliningi eru Banda-
ríki Evrópu elnnig hugsanleg sem sam-
komulag milli cvrúpskra auðkýfinga . . .
en um hvað? Eingöngu um það .hvernig
þeir elgi sameiginlega að kyrkja sósíal-
ismann í Evrópu, i sameiningu að vemda
nýlenduránsíeng sinn gegn Japan og Am-
eriku, ríkjum, sem finnst þau vera af-
sklpt með núverandi skiptingu nýlendn-
anna, þar eð þau hafa síðastliðna hálfa
öld elfzt margfalt hraðar en hln hrör-
lega, elnvaldssinnaða Evrópa, sem dregizt
hefur aftur úr. 1 samanburöi við Banda-
ríkl Ameríku er Evrópa öll í efnahags-
legrl stöðnun. Með núverandl efnahags-
grundvelli, þ. e. auðvaldsþjóðskipulags-
háttum, væru Bandaríki Evrópu sama og
skipulagt átak afturhaldsins til að hindra
hraðarl þróun Ameríku en Evrópu. Þeir
tímar eru að ellífu liðnir, þegar málstað-
ur lýðræðis og sósíalisma var tengdur
Evrópu einni.
Bandaríkl heimslns (ekki Evrópu elnn-
ar) eru það ríkisíorm frjálsra sameinaðra
ÞJóða, sem sósiallstar geta fallizt á —■
þangað til rikið i hverri mynd sem er,
elnnig lýðræðisrikið, hverfur úr sögunni
við fullnaðarsigur kommúnismans. Sem
sjálfstætt kjörorð gæti þó kjörorðið um
Bandaríki heimsins tæplega talizt rétt, i
fyrsta lagi vegna þess, að það er innl-
falið i sjálfum sósiaiismanum og i öðru
lagi af því, að það mætti túlka ranglega
sem sönnun þess, að sigur sósíalismans i
einu landi værl óhugsandi, og gæti elnn-
ig valdiö misskilningi á afstöðu slíks rík-
is til annarra rikja.
Misræmi efnahagslegrar og pólitiskrar
þróunar er algilt lögmál auðvaldsskipu-
lagsins. Af þvi leiðir, að sósialisminn
getur fyrst í stað slgrað i nokkrum eða
jafnvel einu auðvaldsríki. Þegar öreiga-
stétt slíks ríkis hefði fengið sigur, tekið
fyrirtæki auðkýíinganna eignarnámi og
sklpulagt sósialistiska framlelðsluhættl
heima fyrlr, mundi hún risa gegn auð-
auðvaldsheiminum, vinna undirokaðar
stéttir annarra landa til fyigis vlð sig,
Eeikstjórn: I.uis Bunucl.
Myndataka: Gabricl Figueroa.
Sýnd i Bæjarbíói i Hafnarfirði.
I
Stundum kemur^ sér illa að hafa notað
hástig lýsingarorða mikið. Það kemur
sér t.d. illa, þegar maður hefur séð kvik-
mynd eins og „Glataða æsku“, að hafa
notað þau um ýrnsar aðrar kvikmyndir,
því að þá vantar enn hærri stig. Undirrit-
aður nolaði t.d. sterk lofsyrði um Ötcllö,
í síöasta blaði. En sú mynd bliknar þó
um flest i samanburði við „Glataða
æsku.“ Þessi mynd er gerð af svo fágæt-
um yfirburðum, að það liggur við, að
viðvanlngur eins og undirritaður fyrir-
verði sig fyrir þá dirísku að ætla sér að
skrifa um hana nokkrar línur.
Það talar kannskl skýrustu máli um,
hversu afburðasnjöll þessi mynd er að
gerð, að tal og texti hefðu verið með
öllu óþörf í henni, ef undan er skilin
kannsld ein einasta setning. Myndirnar
sjálfar sögðu allt og tónlistin var notuð
af óvenjulegri snllld til þess að skapa
þau hrif, sem hvert atriði átti að veita.
Strax í fyrstu atriðum myndar var sköp-
uð spenna, sem aldrel slaknaðl, en jókst
allt til loka, svo að áhorfandinn sat
með kökk í hálsl sem reyrður vlð sæti
sitt.
Myndin segir írá nokkrum unglingum
í fátækrahverfum Mexíkóborgar, og sá
möndull, sem boðskapur hennar snýst
um, er þessi: Fátæktin gerir menn illa,
svo að notuö séu orð sessunautar undir-
ritaðs. Myndin er þannig eln samfelld
prédikun gegn helmspeki eymdarinnar —
þö er aldrei í henni neinn prédikunar-
tónn. Hér er tekið á hlutunum af full-
komnu miskunnarleysi, hvergi lögð hula
yfir þá grimmd, sem fátæktin skapar í
hjörtum þelrra, sem hvergi eiga höfðl
sínu að að halJa.
Þaö eru nokkrlr ungir drengir, sem
fylkja þeim til uppreisnar gegn auðkýf-
ingunum og, ef i nauðimar ræki, beita
hervaldl gegn arðránsstéttunum og rikj-
um þeirra. Hið pólltíska þjóðfélagsform
þess ríkls, sem velt hefði auðmannastétt-
inni úr sessi, yröi lýðræðislegt lýðveldi,
sem þjappað! öreigastéttinni æ fastar sam-
an til baráttu gegn þeim rikjum, sem
hefðu ekki enn komið á hjá sér sósial-
isma. Afnám stéttanna er óframkvæman-
legt án alræðis hlnnar undirokuðu stétt-
ar, örelgastéttarlnnar. Frjáls sósíalistisk
leika aðalhlutverkin, ein kornung stúlka
og ein fullþroska kona, móðir annars
drengsins, sem mest kemur við sögu. Þó
sést hvergi í þessari mynd, að neinn
lelki, þau eru þessar persónur. í raun og
veru trúir áhorfandlnn því ekki, að hann
hafi verið að horfa á kvikmynd, heldur
íinnst honum hann hafa verið suður í
Mexikóborg og séð þessa atburði alla með
eigin augum. Svona er myndin óskaplega
sönn.
Engir nema afburðaleikstjórar geta
skapað þvilíkt verk, látið óvana unglinga
leika þannig, að aldrci sjáist misfella.
Þótt I.uis Bunucl geri engar fleiri kvik-
myndir, hlýtur nafn hans að verða letrað
hér eftir meðal hinna stærstu kvlkmynda-
snillinga.
En hér hafa fleiri komið við sögu: Því
má ekki gleyma, að maðurinn, sem stýrði
myndavélinni, þegar „Glötuð æska“ var
tekin, heitir Gabriel Figueroa, en hann
hefur líka hlotið annað nafn: bczti kvik-
myndatökumaður hcimsins. Hann er
Mexikani og mjög elskaður af kvik-
myndaunnendum fyrlr myndatöku sina I
„Maria Candelaria“, „Pcrlan“ og fleiri
myndum, þar sem iandi hans Emilio
Fernandez var lelkstjóri.
I þcssari kvikmynd eru það elnkum ljós-
brlgðin, sem hann notar til að skapa
hrlf og spennu í einstakar myndir, en
það gleymist heldur aldrel, hvernig
myndavélinnl verður beitt þannlg, að
aldrel skapist kyrrstaða eitt augnablik.
Hér verður ekki farið úti þá sálma að
nefna einstök atriði, sem sérstaklega
skara framúr í þessari kvikmynd, enda
væri ekkl auðhlaupið að sliku. Maður
myndi nefnllega varla vita, hvað ætti að
nefna og hverju að sleppa. öll myndin
er ein samfelld heild, sem stígur jafnt
og þétt í relsn frá upphafl tll loka.
Hrói Höttur.
samfylking þjóðanna er óhugsandi án
langvarandi og þrautselgrar baráttu sós-
ialistisku lýðveldanna gegn þeim ríkjum,
sem skemmra væru á veg komin.
Eftir ýtarlegar umræður á ofangreindri
ráðstefnu og að henni lokinnl, hefur rit-
stjórn aðaimálgagns okkar komizt að
þeirri niðurstöðu, að kjörorðið um Banda-
ríki Evrópu sé rangt og styður þá skoðun
sína rökum þeim, sem hér hafa veriö
fram borin.
Sótsial-Demokrat, 44. tbl. 2S. ágúst 1915.
LANDNEMINN 17