Landneminn - 01.07.1955, Blaðsíða 18

BALDUR ÓSKARSSON:
Félagsfræði í hnotskurn
Til er tvenns konar hyggja, ein-
staklingshyggja og félagshyggja.
Bezt er að halda þeim aðgreindum
og athuga hvora fyrir sig. Snúum
okkur fyrst að einstaklingshyggj-
unni. Hún byggist fyrst og fremst
á þeirri tilhneigingu að hokra og
hokra og hugsa fyrir sig. Menn
reyna að viða að sér og sínum, eign-
ast framleiðslutœki, til að taka aðra
menn í bjónustu sína og græða á,
vinnuafli þeirra, með því að borga
heim minna en þeir sjálfir bera úr
býtum. Þeir leggja peninga á vöxtu
og taka tvo fyrir einn og kalla það
guðsgjöf, sem þeir hafa stolið.
Þannig myndar nútímaþjóðfélag
tvær stéttir: efnamenn og öreiga.'í
iðnaðarlöndum eru smíðaðir margs
konar eigulegir hlutir, og þegar sala
þeirra stöðvast, vegna fátæktar eða
offramleiðslu, er byrjað að fram-
leiða hergögn. Nú er slegið á
streng þjóðernis og ættjarðarástar,
en klerkar og heimatrúboðsmenn
flytja ræður á hverjum sunnudegi
um hinn þrönga veg, sem liggur til
lífsins og fá soltinn vinnulýðinn til
að sætla sig við kjör sín og slá af
syndsamlegum kröfum sínum um
hærra kaup. Brúsann borgar „bisn-
isinn." Feitir verksmiðjueigendur í
ráðherrastétt ráða nú ráðum sínum
og áður en langt líður fréttist að
einhver hafi verið drepinn. Þetta er
auðvitað vegna 'þess að vondir
menn — einhvers staðar í öðru
landi — sitja á svikráðum og nú er
um að gera að verða fyrri til. Styrj-
öld er hafin. Fátæku verkafólki og
bændum er sigaS fram, til að drepa
aðra fátæklinga. Þeir eru ruglaðir
og ráðvilltir af þjóðernispípi og
guðsorðainngjöf. Vita ekki, að hinn
sameiginlegi óvinur stendur að baki
þeim og sigrar. Vita ekki, að þetta
eru brœSravíg. Vita ekki, að hlakk-
andi auðvaldsöflin Jtakast í hendur
yfir líkum látinna öreiga.
Þetta eru ávextir einstaklings-
hyggjunnar í stórum dráttum sagt.
Hana skulum við því merkja með
þrem svörtum krossum.
Félagshyggjan er annars eðlis.
Hún lítur fyrst og fremst á menn-
ina sem félagsverur, sem þurfi á
öllu sínu afli að halda, ekki til að
berjast hverjir við aðra, heldur til að
berjast við hina sameiginlegu mann-
félagsóvini: fáfræði, fátækt, sjúk-
dóma og erfitt umhverfi — svo að
nokkrir séu nefndir. Hún telur það
ekki ná nokkurri átt, að 10% mann-
kynsins eigi stóreignir, aðeins vegna
iþess, að 90% eiga ekki neitt. Hún
sættir sig ekki við, að milljónir
manna deyi úr hungri árlega, með-
an aðrar milljónir deyja af ofáti
eins og nú er sannað samkvæmt
útreikningum tísindamanna. Hún
myndar vísindalegan grundvöll fyr-
ir alþjóðlegt samfélag, sem veitir
þegnum sínum félagslegt öryggi og
frelsi. Ekki frelsi til að féfletta ná-
unga sinn og taka tvo fyrir einn, en
frelsi til að lifa og njóta hinna já-
kvæðu mannlegu eiginleika. Hún
dregur úr freistingunni og hefur því
mannbætandi uppeldisgildi. Þróun-
armöguleikar hennar eru ótæmandi;
takmaík hennar er hugsjón Shelleys.
„Falsgerfið hefur fallið, eftir
stendur maðurinn, frjáls, án veldis-
sprota og viðja, jafnborinn öðrum,
ættlaus, stéttlaus, þjóðlaus, maður
án ótta, tilbeiðslu eða tignar, herra
síns eigin hugar."
Þrumuguðinn
i'r Njíilfur á jörSinni gnðaSi
í glugga á nii-Ntn hofi
viS grafreit dauSra begar
rauSa sólin var að hniga
á vit .jiikulsiiiK helga
en bar bjé þrumuguðinn
gott liviilil róttœk er sólin
sagSi ég sjálfur & jörSinni
og lét skína f geislavirkar tennur
«'-K sé glundroSann svaraSi
þrumuguSinn og augu hans
Bkutu eldingum gullkista
hafsins hefur sigraS
,.guS vors lands" mcS sinu lagi
og syndakvittunum
i sama bili sfi £g sjálfur
á jörðinni fólk drlfa að
og brátt var fokið i flest skjól
hvað hafa trúarbrögðin gert
fyrir mannkynlð spurSi ég
en fóikiS á jörSinni sagði ha ....
sem hljómaði líkt og
byrjunin á kveðju mótmælenda
ha ----- ltu kjafti
hrumuguðinn hló en £g
sjálfur á jörðinni setti upp
sólgleraugu þegar átta ara
barn hröpaði í lciðslu
AA forseti var kosinn f dag
.Iiíiiiik 10 Svafár
18 LANDNEMINN