Landneminn - 01.07.1955, Side 18

BALDUR ÓSKARSSON:
Félagsfræði í hnotskurn
Til er tvenns konar hyggja, ein-
staklingshyggja og félagshyggja.
Bezt er að halda þeim aðgreindum
og athuga hvora fyrir sig. Snúum
okkur fyrst að einstaklingshyggj-
unni. Hún byggist fyrst og fremst
á þeirri tilhneigingu að hokra og
hokra og hugsa fyrir sig. Menn
reyna að viða að sér og sínum, eign-
ast framleiðslutæki, til að taka aðra
menn í þjónustu sína og græða á,
vinnuafli þeirra, með því að borga
þeim minna en þeir sjálfir bera úr
býtum. Þeir leggja peninga á vöxtu
og taka tvo fyrir einn og kalla það
guðsgjöf, sem þeir hafa stolið.
Þannig myndar nútímaþjóðfélag
tvær stéttir: efnamenn og öreiga.'í
iðnaðarlöndum eru smíðaðir margs
konar eigulegir hlutir, og þegar sala
þeirra stöðvast, vegna fátæktar eða
offramleiðslu, er byrjað að fram-
leiða hergögn. Nú er slegið á
streng þjóðernis og ættjarðarástar,
en klerkar og heimatrúboðsmenn
flytja ræður á hverjum sunnudegi
um hinn þrönga veg, sem liggur til
lífsins og fá soltinn vinnulýðinn til
að sætta sig við kjör sín og slá af
syndsamlegum kröfum sínum um
hærra kaup. Brúsann borgar „bisn-
isinn.“ Feitir verksmiðjueigendur í
ráðherrastétt ráða nú ráðum sínum
og áður en langt líður fréttist að
einhver hafi verið drepinn. Þetta er
auðvitað vegna þess að vondir
menn — einhvers staðar í öðru
landi — sitja á svikráðum og nú er
um að gera að verða fyrri til. Styrj-
öld er hafin. Fátæku verkafólki og
bændum er sigac) fram, til að drepa
aðra fátæklinga. Þeir eru ruglaðir
og ráðvilltir af þjóðernispípi og
'guðsorðainngjöf. Vita ekki, að hinn
sameiginlegi óvinur stendur að baki
þeim og sigrar. Vita ekki, að þetta
eru brœðravíg. Vita ekki, að hlakk-
andi auðvaldsöflin ,takast í hendur
yfir líkum látinna öreiga.
Þetta eru ávextir einstaklings-
hyggjunnar í stórum dráttum sagt.
Hana skulum við því merkja með
þrem svörtum krossum.
Félagshyggjan er annars eðlis.
Hún lítur fyrst og fremst á menn-
ina sem félagsverur, sem þúrfi á
öllu sínu afli að halda, ekki til að
berjast hverjir við aðra, heldur til að
berjast við hina sameiginlegu mann-
félagsóvini: fáfræði, fátækt, sjúk-
dóma og erfitt umhverfi — svo að
nokkrir séu nefndir. Hún telur það
ekki ná nokkurri átt, að 10% mann-
kynsins eigi stóreignir, aðeins vegna
þess, að 90% eiga ekki neitt. Hún
sættir sig ekki við, að milljónir
manna deyi úr hungri árlega, með-
an aðrar milljónir deyja af ofáti
eins og nú er sannað samkvæmt
útreikningum icísindamanna. Hún
myndar vísindalegan grundvöll fyr-
ir alþjóðlegt samfélag, sem veitir
þegnum sínum félagslegt öryggi og
frelsi. Ekki frelsi til að féfletta ná-
unga sinn og taka tvo fyrir einn, en
frelsi til að lifa og njóta hinna já-
kvæðu mannlegu eiginleika. Hún
dregur úr freistingunni og hefur því
mannbætandi uppeldisgildi. Þróun-
armöguleikar hennar eru ótæmandi;
takmark hennar er hugsjón Shelleys.
„Falsgerfið hefur fallið, eftir
stendur maðurinn, frjáls, án veldis-
sprota og viðja, jafnborinn öðrum,
ættlaus, stéttlaus, þjóðlaus, maður
án ótta, tilbeiðslu eða tignar, herra
síns eigin hugar.“
Þrumuguðinn
ég sjálfur á jörðinni guðaði
í RÍuffsa á næsta hofi
við grafreit dauðra þegar
rauða sólin var að hníga
á vit jökulsins helga
en har bjó þrumuguðinn
gott kvöld róttæk er sólin
sagði ég sjálfur á jörðinni
og lét skína i geislavirkar tennur
ég sé glundroðann svaraði
þrumuguðinn og augu hans
skutu eldingum gullkista
hafsins hefur sigrað
,,guð vors lands“ mcð sínu lagi
og syndakvittunum
í sama bili sá ég sjálfur
á jörðinni fólk drífa að
og brátt var fokið í flest skjól
hvað hafa trúarbrögðin gert
fyrir mannkynið spurði ég
en fólkið á jörðinni sagði ha ....
sem liljómaði líkt og
byrjunin á kveðju mótmælenda
ha .... ltu kjafti
þrumuguðinn hló en ég
sjálfur á jörðinni setti upp
sólgleraugu þegar átta ára
barn hrópaði í lciðslu
AA forseti var kosinn í dag
Jónas E Svafár
18 LANDNEMINN