Landneminn - 01.12.1955, Blaðsíða 4

ODRADEK
Frásaga eftir Franz Kai k a
út nesið, til að erlent stórveldi geti
látið byggja sér flugvöll, en hann
kvað eiga að vera staðsettur ekki
langt þaðan, sem nýi vegurinn endar.
Og nú má segja, að loksins sé ytri
hluti Langanessins kominn nær al-
gjörlega í auðn. Sá bóndinn, sem
við mjög erfiðar aðstæður hefur
þraukað þar einna lengst, brá búi í
vor, — þrátt fyrir nýju vegalagn-
inguna! og fór í hernaðarvinnu.
Hann hefur skilið liinar breyttu kröf-
ur tímans og þær aðstæður, sem
þjóðfélagið býr þegnum sínum.
Þó getur enginn sagt, að kyrrð
liins „óbyggða lands“ hvíli nú yfir
Langanesi. Á fjalli einu, Heiðarfjalli,
eiga sér nú stað miklar framkvæmd-
ir okkur til varnar gegn vondri þjóð
í austri.
Undan fjallinu stendur jörð nokk-
ur. Á henni liefur undanfarin ár
verið búið blómlegu búi. Hvernig
skyldi ábúendum þess og nágranna-
býlanna líka við návist hins banda-
ríska heinámsliðs, þegar það sezt að
á fjallinu, líka við skotæfingar þess
og flugvéladyn? Skyldi þeim bún-
ast eins vel í návist þess og áður,
þegar Langanes hafði enn þá ekki
verið svívirt?
Bandaríkjamenn buðu hinum 4
(eða 5) eigendum lands þess, er þeir
þurflu að nota undir herstöð sína,
alls kr. 20.000 fyrir það á ári, kr.
20.000 fyrir að mega eyðileggja að
mestu leyti skilyrði þeirra til að búa
á jörðum sínum. Ábúendurnir vildu
meira. Þá skarst ríkisstjórn íslands
í leikinn og skipaði þeim að hætta
jafn svívirðilegri frekju, að öðrum
kosti tæki ríkið lönd þessi eignar-
námi. Ábúendurnir létu að sjálfsögðu
af þessari frekju.
Margar jarðir á Langanesi hafa
farið í eyði sakir samgönguskortsins.
En hversu margar jarðir eiga þar
eftir að fara í eyði sakir nálægðar
hinnar bandarísku herstöðvar? Og
rennur ef til vill sú stund upp, þegar
Frh. á hls. 11.
Sumir segja að oiðið Odradek sé
slavneskt að uppruna og hafa reynt
að skýra myndun þess á Jieim grund-
velli. Aðrir álíta hins vegar að það
sé af þýzkum stofni og hafi aðeins
orðið fyrir slavneskum áhiifum. En
vegna þess hve tilgáturnar eru
ótraustar held ég heimilt sé að telja
þær báðar rangar, því fremur sem
hvorug þeirra gefur svar við hvað
orðið merki.
Auðvitað mundi enginn gefa þess-
um bollaleggingum gaum, ef [>að
væri ekki til raunverulegur hlutur,
sem heitir Odradek. Hann er ájiekk-
astur flötu stjörnulaga þráðarspjaldi
og viiðist meira að segja vera vaf-
inn garni. Jró að Jiað geti verið gaml-
ir flæktir og samanhnýttir Jiráðar-
spottar af ýmsum gerðum og litum.
En þetta er ekki aðeins spjald, því
upp úr miðju stjörnunnar stendur
dálítill stautur og hornrétt á enda
hans er þar að auki annar til. Með
því að styðjast við hann öðrum meg-
inn og eitt af hornum stjörnunnar
hinum meginn getur grijmrinn stað-
ið sem á tveimur fótum.
Manni gæti flogið í hug, að þessi
hlutur hefði einhvern tíma haft hag-
nýtu hlutverki að gegna og verið
öðru vísi í lögun, en brotnað hefði af
honum. Þó virðist það ekki vera, að
minnsta kosti sér þess engin merki:
engin brotasár eða samskeyti, sem
bendi í þá átt, hluturinn virðist al-
gjörlega tilgangslaus, en fullkominn
á sinn hátt. Annað og meira er ekki
hægt um Odradek að segja, því
hann er ákaflega óstöðugur og verð-
ur ekki handsamaður.
Hann dvelst til skiptis uppi á lofti,
í stiganum, ganginum og forstofunni.
Stundum sér maður hann ckki mán-
uðum saman, þá er hann faiinn í
önnur hús. En hann snýr alltaf heim
lil okkar aftur. Það getur komið yfir
mann, þegar maður kemur út úr dyr-
unum og sér liann hvílast undir
tröppuhandriðinu, að langa til að
ávarpa hann. Auðvitað leggur mað-
ur ekki fyrir hann Jiungar spurning-
ar, maður talar við hann — vegna
þess hve pasturslítill hann er — eins
og barn. „Hvað heitir þú nú, kalli
minn?“ s]iyr maður. ..Odradek“, seg-
ir hann. ..Og hvar áttu heima?“
..Heimilisfang óþekkt“, segir hann
og hlær við, Jiess liáttar hlátri sem
hægt er að hlæja án lungna. Hann
er einna líkastur skrjáfi í hrundu
laufi. Þar með er skemmtuninni
venjulega lokið. Meira að segja fær
maður ekki einu sinni þessi svör líkt
því alltaf, oft er liann löngum stund-
um þögull eins og tréð sem hann
virðist gerður úr.
Árangurslaust hef ég spurt, hvað
verða muni um hann. Getur hann dá-
ið? Allt sem deyr hefur áður haft
einhvers konar tilgang, eilthvað fyrir
stafni, og slitið sér út á því. Þannig
er því ekki farið með Odradek.
Skyldi hann ef til vill eiga eftir að
skoppa niður stigann dragandi þráð-
arspotta á eftir sér og þvælast fyrir
fótum barna minna og barnabarna.
Hann er greinilega engum til ama.
Þó er mér nærri kviil að tilhugsun-
inni um að hann verði til þegar ég
er allur.
4 LANDNEMINN