Unga Ísland - 01.11.1916, Side 7
UNGA lSLAND
87
Apar.
Apar eru þau dj7r, er líkjast mönn-
um mest. Ueir greinast i margar leg-
undir og ein þeirra eru hinir svo-
nefndu »Marketlir«. JÞeir eiga heima
í Suðurálfu heims. Heiti þeirra er
upphaflega dregið af indverska orð-
inu »Marcata«. Það er nafn á apa-
tegund þar í landi, sem er þeim ná-
skyld; en heiti þeirra á ekkert skylt
við sjó eða ketti. Aðsetursstaðir eða
átthagar apa þessara eru hinir miklu
frumskógar Suðurálfunnnar. Eru þeir
oft skamt frá mannabygðum og helst
þar sem votlent er.
Markettir eru mjög félagslyndir og
hafast við í stórhópum. Fyrir hverj-
um hóp ræður stærsti og sterkasti
karlapinn. Hann er einskonar ein-
valdskonungur. Honum verða allir
að hlýða, að öðrum kosti fá þeir að
lcenna á refsivendi laganna, það er
að segja lönnum hans og klóm. Það
er skemtileg sjón, segja þeir sem séð
hafa, að mæla slíkum apahóp í skóg-
unum. Þá má sjá fjör og kæti og
heyra óp og óhljóð, því að þeir eru
»gleðimenn miklir«. Þeir gera þá
ýmist að fljúgast á, bita hvern ann-
annan og klóra eða sættast fullum
sátlum. Þess á milli klifra þeir og
hlaupa, rupla og ræna og gretta sig
og temja sjer allskonar apaíþróttir,
og þær eru margbrotnar. Markettir
eru mjög kænir og verða því nær al-
drei ráðþrola, hvað sem á dynur.
Þeir eru jafnan fljótir lil að gripa
hverl tækifæri sem gefst, til þess að
fá sér fylli sína og komast undan
óvinum sínum. Þeir halda sjaldnast
kyrru fyrir lil lengdar, lifa mjög
starfsömu lífi, en hafa þó aldrei bús-
áhyggjur neinar. Takmarkalaus ljett-
úð og skopleg alvara er þeim mjög
eiginleg og kemur fram í öllu því
sem þeir hafast að. Þeir láta sér fált
fyrir brjósti brenna, er i krappan
kemur og fált er örugt fyrir þeim,
sem þeir ágirnast; en það er helst
korntegundir og annað sælgæti, því
óhætt er að segja, að þeir hafa mag-
an fyrir sinn guð; og hugmynd þeirra
um eignarréttinn er vist harla ábóta-
vant. Stundum fara þeir í stórhópum
til rána. Taka þeir þá einskonar
strandhögg í ökrum bænda og láta
greipar sópa. Þýski dýrafræðingurinn
alkunni Alfred Brehm segir svo frá:
»Það er skemtileg sjón að sjá
Marketti leggja af stað í ránsför.
Fyrirliðinn er æfinlega gamall og
reyndur fjölskyldufaðir. Þegar hann
hefur gefið merki, leggur öll hersing-
in af stað á eftir honum, áleiðis til
maisakranna. Þeir kvenapar eða ap-
ynjur, sem hvolpa hafa, bera þá
undir kviðnum, og krækja þeir róf-
unni vanalega utan um rófu móður
sinnar. Fyrst í stað fer ílokkurinn
hægt og gætilega, því ílas er ekki til
fagnaðar. Leggur hann helst leið sína
þar sem hægt er að stökkva af einni
grein á aðra. Foringinn fer æfinlega
fyrstur. Hinir feta dyggilega i fótspor
hans, liver á eftir öðrum. Þeir fara
ekki að eins á sama tréð og hann,
heldur og á sömu greinina, sem hann
sleig á. Öðru hvoru klifrar fyrirlið-
inn upp í hæstu viðarloppana, lil
þess að vila hvort nokkur hætta sé
á ferðum. Verði hann einskis var,
gefur hann þegnum sínum það lil
kynna með lágu rymjandi hljóði.
Hali hann aftur á móli komist á
snoðir um að einhver hætta sé á
ferðum, varar hann þá við og er þá
jafnan mikill asi á honum. Þá er
hópurinn kemur í nánd við akur
þann, er hann hefur ásett sér að
ræna, fer hann niður úr trjánum og
hraðar sér sem mest hann má. Og
þá er þeir eru komnir inn í sjálfan