Alþýðublaðið - 28.01.1924, Blaðsíða 2

a
Gengisfallið.
Hvað heíir gerst?
Síðasta miðvikudag dundi það
yfir eins og þruma, að bank-
aruir hefðu hækkað steriings-
pund um io %> úr 30 kr. upp f
33. Mönnum varð bllt við, þvf
að flestir höfðu talið víst, að
30 kr. verðlð væri orðið fast,
og sérstaklega hafði það styrkt
menn f þessari trú, að fuilyrt
var, að allar útflutnlngsafurðir
ársins væru seldar og það sæmi-
iega vel.
Samt skail á gengisfail fsienzku
krónunnar. í>að, sem gerst hefir,
er hvorki meira né minna en
það, að kaupmáttur fslenzkra
peninga hefir þorrið um h. u. b.
10%. Þdð er sama sem kaup
allra þeirra, er á slfku lifa, hafi
lækkað um sömu hundraðstöiu.
Sá, sem átti krónu á þriðjudag,
stóð uppi með níutíu aura á
miðvikudag. Þessar 20 milijónir,
sem talið er sparisjóðsfé almenn-
ings, voru að gildi orðnar einar
18 miiijónir á miðvikudagskvöid.
Tvær milljónir af þvf einu voru
horfnar í vetfangi,
Hvernig stendur á þessu?
Menn skildu ekkert í þessu.
>Vísir«, sem hefir fyrir ritstjóra
mann, sem er í bankaráði, birti
dálitia grein um þetta daginn
eftir, en fiestir, sem hana lásu,
voru jaínnær. Þar var sagt, að
íslenzka krónan félii af því, að
danska krónan hefði failið, og
það væri í alia staði eðlilegtt.
En hvers vegna það væri eðli-
legt, var ekkert sagt um. Þetta
var því eins og hver annar vað-
ail, sem uppsprettan að var að
eins eitt at tvennu, að ritstjórinn
botnaði ekkert í þessu, eða hann
átti að færa í kaf hina réttu or-
sök, nema hvort tveggja væri.
Að visu má geta þess hér, að
það virðist styðja mái hans,
þegar danska krónan hækkaði
aftur dáiftið, iækkuðu bankarnir
sterlingspundið aftur um 50 aura,
svo að nýlega kostaði það kr.
32.50.
En er ekki eitthvað saman við
þetta? (
IÞað virðist ekki úr vegi að
athuga lítið eitt atriði, sem hér
ALÍ> YÐOBLABIÐ
sýnist ætti að koma til greina. í
Engiandi er árs árlega selt með
góðum gróða mikið af fsienzkri
útflutningsvöru, fiskurinn. Þeir,
sem flytja hann út, eru eigendur
hans svo kailaðir, útgerðarmenn
og fiskkaupmenn, og f þeirra
hendur fer andvirðið f enskum
peningum. Með þessum pening-
um verður að borga það, sem
inn er flutt, og þvf verða bank-
arnir að kaupa það af þessum
mönnum. Hins vegar skuida
þessir menn bönkunum mikið fé
f isienzkutn peningum. Það er
því Ijóst, að þessum mönnum er
miklll hagur í þvf að geta selt
þessá útlendu peninga sína sem
dýrast, og það liggur mjög nærri
að ætia, að þeir geti komið því
við, að þeir ráðl verðinu.
Menn vita, að útgerðarmenn
skulda bönkunum stórfé. Að
veéfi fyrir því eru elgnir þeirra.
En menn vita Hka, að ef ganga
ætti að þelm fyrir tregðu á
greiðsíu, myndu eignirnar ekki
seljast nærri fyrir skuldunum.
Bankarnir myndu ,tapa. Er nú
ekki hægt að hugsa sér, að út-
gerðarmenn geti sýnt þeim fram
á, að með þvf að kaupa hina
útlendu peninga þeirra háu verði,
geti þeir fyrr og hraðara grynt
á skuidunum en elta? Og et
bankarnir væru tregir, að þeir
gætu selt utan við þá til kaup-
manna enn hærra verði, og þá
mistu bankarnir taumhaldið á
peDÍngaviðsklftunum og fengju
ekki upp f skuldiruar nema áf
skornum skamtl? Er víst, að
bankarnir séu svo sterkir á svell-
inu, að þeir geti sett sig upp á
móti svona auðveldu móti til að ,
fá skuldir sínar greiddar fljótt
og vel með að tína saman klíp-
ur úr íslenzkum krónum úr hvers
manns vasa, — þegar það getur
farið fram alveg mótþróalaust?
Svo er annað: Er vfst, að allir
peningar, sem fást fyrir útfluttar
vörur, komi aftur inn í landið?
Engar skýrslur sjást um þetta.
Og hafa ekki >eigendurnir<
fullan rétt tii að geyma fé sitt,
þar sem hentugast er, í krafti
hins 'ögfesta eignarréttar sfns?
Er ekki treistandi að halda dá-
lftið fast f þessa skildinga við
íslendinga, þegar verðið á þeim
fer eftir framboði og eftirspurn
og ekki er líklegt, að útbnd- ,
Afgreiðsla
blaðsins er í Alþýðuhúsinu við
Ingólfsstræti.
Sfmi 9 8 8.
Auglýsingum só skilað fyrir kl. 8
að kveldinu fyrir útkomudag þang-
að eða í prentsmiðjuna Bergstaða-
stræti 19 eða í síðasta lagi kl. 10
útkomudaginn.
Áskriftargjald 1 króna á mánuði.
Auglýsingavgrð 1,50 cm. eindálka.
Útsölumenn eru beðnir að gera
skil afgreiðslunni að minsta kosti
ársfjórðungslega.
ingar séu ginkeyptir fyrir að
bjóða íslendingum mjög ógæti-
lega sína peninga?
Hér hefir verið kastað frsm
ýmsum spurningum, sem skifta
virðast máli f þessu gengisefnl,
til þess að ýta undir, að úr því
greiðist við umræður, og al-
menningur fái Ijósari hugmynd
um, hvað er að gerast, og hverj-
ar séu orsakir þess. Meginefnið
er þetta: Er ekki þesslegt, sem
bankarnir séu komnir f sjálfheldu
hjá burgeisunum, sem á þann
hátt geti með gengislækkun ís-
lenzkra peninga látið almenning
borga fyrir sig skuldirnar, en
geymt sjálfir gróðann í útlönd-
um?
Ur þessum spurningum þarf
að fá leyst hið fyrsta til þess, að
alþýða geti séð sér ráð til varn-
ar við þessari vélgengu féflett-
ingu og knúð þau fram. Annars
er voðinn vís, — sami voðinn,
sem gengið hefir yfir þau lönd
Norðurálfunnar, þar sem brask-
ararnir hafa getað leiklð sér að
því að tæra þjóðirnar fjárhags-
lega með því að koma fyrlr and-
virði útfluttrar vöru f öðrum
iöndum. Varla er það erfiðara
hér, þar sem máttlaus stjórn er
og hirðulaus almenningur, og
lögin annaðhvort vantar eða er
ekkl beitt.
Verður bráðlega vikið að fleira
í þessu máli.
Nætorlæknir í nótt Guðm.
Thoroddsen, Lækjargötu 8,