Unga Ísland - 01.12.1939, Blaðsíða 24

160
UNGA ÍSLAND
B ÆKU R
Jón Trausti:
RITSAFN
Ég var ellefu ára gamall, þegar ég
fyrst fór með pabba í þingaferðir um
Norður-Þingeyjarsýslu. Það sem ég
hlákkaði einna mest til var að ríða yfir
Axarf j ai’ðarheiði, því að pabbi var bú-
inn að segja mér, að heiðin væri lengsta
dagleiðin í allri ferðinni, sem tók nærri
hálfan mánuð, og jafnframt væri það
einhver fegursta leiðin, sem við færum.
Ekki varð ég fyrir vonbrigðum, er á
heiðina kom. En þrátt fyrir fegurð
náttúrunnar var þó annað, sem vakti
öllu meiri undrun mína, en það var að
heimsækja bóndann í heiðarbýlinu
Hraundranga, sem er á miðri heiðinni,
og njóta þar góðgerða. Stund þá, sem
ég dvaldi í koti þessu með föður mín-
um hefi ég verið undir sama þaki og á
sama gólfinu þar sem Jón Trausti, Guð-
mundur Magnússon skáld ótal möi’gum
árum áður hafði leikið sér að gullum
sínum, leggjum og völuskríni. Ég minn-
ist þess nú, þegar móðir mín las fyrir
mig í barnæsku Heiðarbýlið eftir Jón
Trausta, hve gaman ég hafði af þeim
lestri, og þegar ég nú enn á ný gríp
niður í söguna, kemst ég ekki hjá því
að hvarfla huganum til Hraundranga,
því að auðséð er, að skáldið sækir þang-
að til æskuára sinna frásagnarefnið
sumt og lýsingarnar, sem honum tekst
að setja fram á þann hátt, er þeim ein-
um er fært, sem er snillingur með
pennann. Reynsla Jóns Ttrausta, bar-
átta hans fyrir lífinu, harkan og erfið-
leikarnir, sem honum tókst að yfirbuga
gerir honum kleift að rita sögur sín-
ar. Hann barðist ótrauður fyrir því, að
komast jafnan lengra, að klífa hverja
brekku, og þetta tókst skáldinu af eig-
in ramleik.
Það má með sanni segja, að sögur
Jóns Trausta séu fyrir löngu orðnar
almenningseign íslensku þjóðarinnar.
Þær hafa náð vinsældum flestum öðr-
um íslenzkum skáldsögum fremur og er
slíkt ekki að undra, þar sem efnið sjálft
er víðast hvar tekið beint úr lífi þjóð-
arinnar, en frá því sagt svo óþvingað
og á svo sannan hátt, að lesandinn
þræðir efnið við hlið skáldsins. Þess
vegna ber að fagna því að Ritsafn
Jóns Trausta, með fyrirtaks formála
um skáldið eftir dr. Stefán Einarsson
er komið út, ein af þeim ágætu bókum
innan um allan fjöldann sem ekkert
er í varið. Ég vil hér með færa bóka-