Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1924, Blaðsíða 63
GÖMUL RONALJÓÐ OG RÚNALULUR.
2!)
14. MaÖr er moldar auki,
mikil er greip á hauki.
15. Lögr erþat, er or fjalli fossar,
foss, en gull eru lmossar.
16. Ýr er vetrgrænstr víða,
vant er þat, sem brennr at svíÖa.
Þegar gáð er nú aS afbögunum,
sem verið hafa í skinnhandritinu
og hversu þær eru lagfærðar, ])á
er öðru nær en að lialda þær stafi
af eldra handriti, sem Kaalund
getur til. Afbögurnar benda all-
ar í sömu átt, að Ijóðið sé skráð
af manni, sem hafi verið ryðgað-
ur í því. Alstaðar liafi hann
munað efnið, en orðin sumstaðar
ekki. Þannig hefir hann sett leið
inn í 4. vísuna í staðinn fyrir
liöfuðstafsorðið ferill, því hann
man efnið, en fyrir stuðlum og
höfuðstöfum hefir liann ekkert
eyra. 1 6. vísunni setur hann
bægja fram fyrir barna í staðinn
fyrir niðurlagsorðið bölvan; og
fer rétt með efnið eins og rúna-
þulan sýnir, og liið sama er um
15. vísuna. Það kemur og' heim
við þessa tilgátu að orðin, sem
ritarinn liefir sett inn í staðinn
fyrir hin frumlegu orð, eru al-
gengari en þau, og því liægra að
koma þeim fyrir sig; leið er al-
gengara enn ferill um farinn veg',
bæg'ja um ama eða hindran lield-
ur en bölvan, og' foss falli algeng-
ar en fossi. Ekki er það hafandi
móti tilgátunni, að ritarinn hefði
að sjálfsögðu látð þess getið, ef
hann hefði verið farinn að ryðga í
ljóðinu. Því hann þarf ekki að
lsafa vitað af því. Margan hend-
ir það, að þykjast kunna í'étt ])að.
sem liann ekki kann, og' líklegur
er sá til þess að vita ekki af, að
feér skeiki, sem leggur á minnið
kveðskap, sem hann hvorki hefir
eyra fyrir né þekkir bragreglur
fyrir, því liann hefir ekkert til
að leiðbeina minninu eða styðja
]>að nema efnið. Yera má og, að
afbögurnar í 6. vísu og 15. vísu
stafi með fram af ýmugust eða
grýlu, sem ritarinn kann að liafa
gert sér af því að byrja seinna
vísuorðið með sama liljóði og
niðurlagshending fyrra vísuorðs-
ins.
Afbögurnar sýna tvímælalaust,
að ljóðið sé fært í letur úr minni
og* þá líklega skinnhandritið frum-
rit en ekki afskrift af öðru frum-
riti, og má þá ráða af því, að rit-
aranum liafi verið orðin hlustin
dauf fvrir íslenzku rími og Norð-
mönnum líklega yfirleitt á 14. öld,
er ljóðið á að vera skráð. En hafi
skinnliaiidritið verið frumrit, þá
rís þegar upp sú spurning, hvar
ljóðið ])á hafi geymst munnmæl-
um frá því það var ort á 12. öld
og þar til það var skráð. í Nor-
egi gat það ekki geymst þá leið.
ísland er eini staðurinn, sem gat
varðveitt það, og' þaðan hefir það
hlotið að berast til Noregs og ver-
ið fært í letur í þeirri mynd, sem
afskriftirnar sýna. Kaalund kall-
ar ljóðið “gammelnorsk”, víst af
því stafsetning er norsk á því, og
þulurnar íslenzkar. Svo má nefna
hlutina, vitaskuld, þótt óþarfi sé
að brjóta það svo mjög brotum,
því stafsetningin segir ekkert til
um uppruna ljóðsins. “Fornbækur
með svokallaðri norskri liendi og
réttritan geta verið ritaðar á Is-