Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1937, Síða 123

ÞJÓÐRÉTTARSTAÐA ÍSLANDS
105
°g sagði, að danska utanríkisráðuneytið hefði veitt íslandi mikla hjálp í
viðskiftum þess við erlend ríki og alltaf sýnt mikinn áhuga og velvild og
jafnframt fullkominn skilning á sérstöðu þess.
§9. Dansk-fslenzku samningarnir í Reykjavík 1918.
Það er mikill munur á samningunum 1908 og 1918. Hinir fyrnefndu
voru — að minnsta kosti að forminu til — samdir af nefnd er skipuðu 13
Lanir og 7 fslendingar. Verkefni nefndarinnar, er konungur fékk henni, var
að semja frumvarp um stjórnskipulega stöðu íslands í danska ríkinu. Árið
1918 samdi fjögra manna nefnd, sett með konunglegri danskri tilskipun,
við fjögra manna nefnd, skipaða af Alþingi, og nú var samnings efnið hin
óleystu deiiuatriði milli landanna. Hér sömdu því tveir jafn réttháir
aðilar.i)
Nefndirnar héldu sinn fyrsta sameiginlega fund 1. júlí og héldu svo
áfram samningunum í stöðugu sambandi við íslenzka ráðuneytið, stundum
á sameiginlegum fundum og stundum í undirnefnd, unz saman gekk og þær
urðu ásáttar um frumvarp til sáttmála (samhljóða lög), sem líka var
samþyktur seinna.
Áður en frumvarpið var endanlega samþykt af nefndinni, var það lagt
fyrir leynilegan fund Alþingis, svo að það gæti tekið afstöðu til þess. öll
atkvæði að tveim undanteknum voru greidd með því. Þessir tveir þingmenn
hi'eyfðu þó engum mótmælum heldur létu við það sitja að greiða ekki
atkvæði.
Þann 18. júlí héldu nefndarmennirnir lokafund, þar sem frumvarpið
yar undirskrifað af þeim öllum. Þvínæst skrifuðu hinir þrír meðlimir hins
^slenzka ráðuneytis undir það og lýstu yfir samþykki sínu.2)
þ)Á móti dönsku nefndinni var tekið á Islandi með góðvild og glæsilegum vonum.
F'orsætisráðherra Jón Magnússon lét svo um mælt í viðtali við danskt blað: “Von mín
hm góðan árangur af samningunum styðst aðallega við þá staðreynd, að eg hefi fundið
ajá leiðandi mönnum Dana mikla velvild til tslands og hinna réttmætu krafa þess.
essi veldvild kemur skýrt í ljós í kjöri nefndarinnar og skipun manna til hennar, er
akið hefir mikla ánægju á tslandi.” Sig. Eggerz ráðherra sagði: “Koma dönsku
efndarinnar virðist mér vera tákn um velvild, og eg álít, að allir hér geti verdð
naegðir með þá menn, er til hennar eru valdir. Virkilegur skilningur á þeim grund-
eili er við óskum að byggja á, yrði engu síður sigur fyrir Dani en okkur.” — Guð-
Björnsson, landlæknir, forseti efri deildar Alþingis, er hafði orð fyrir heimja-
^“^arflokknum, sagði: “Kjör mannanna itil nefndarinnar gefur mér beztu vonir um
áraugur. Eg er viss um að flokkur niinn er á sama máli. Tímarir hafa breyst
ind'” að Þvi Jsytb að nú er spurt meir um óskir og kröfur þjóðanna en gömul rétt-
. — Hinn fyrverandi ráðherra Einar Arnórsson próf. mælti: “Koma dönsku nefnd-
tijln®ar, virðist mér gleðilegur atburður, og mér virðist hún vera tákn um vilja Dana
mað vi®urllenna Þan réttindi, er við krefjumsit og eigum kröfu til.” — I ræðu, er for-
sa JiYfullveldisnefndar Alþingis, Magnús Pétursson hélt við gröf Jóns Sigurðssonar,
fniir i ann’ danska sendinefndin væri á leiðinni hingað til að semja um sambandið
viðn Aandanna- “Við skoðum þetta sem gott tákn, vegna þess að í þvi liggur meiri
hlnpr o nnin£ a réttindum vorum, en við höfum átt að venjast. (Acta Isl. Lundb., A,
uu 21, bls. 16).
o \ /"■'i , .
fyrnefnnlg^Örð fyrir samningunum var gefin út bæði í Danmörku og á Islandi, í hinu
l_ls ndf landi undir nafninu “Aktstykker angaaende Forhandlingeme i Reykjavik
• 3Uli 1918”, Köbenhavn 1918. (Eftirleiðis auðkennt með “Aktstykker”).