Hugur - 01.06.2011, Qupperneq 81

Hugur - 01.06.2011, Qupperneq 81
Leiðin að œðstu náttúru 79 III. „Astarstiginn “ er stigskiptproskamódel Þá er komið að því að útskýra hvernig líta má á „ástarstigann“ sem stigsldpt þroskamódel og gefa um leið fyllri mynd af honum. I því skyni mun ég greina skilyrðin fimm, sem rakin voru hér áðan, í texta Platons. 1. skilyrði: Allir unna fógrum hlutum, prágóða hluti og vilja vera hamingjusamir. Snemma í ræðu Díótímu skilgreinir hún ást á þann veg að hún beini hinum ástfangna að því sem hann skortir. Astin er því stöðug eftirsókn eftir einhverju öðru og betra (202d). Nákvæmlega hvernig á að tala um viðfang ástarinnar veldur þó vandræðum. Fyrst tala Díótíma og Sókrates um að hinn ástfangni þrái fagra hluti, þá góða hluti og loks sættast þau á að endanlegt viðfang ástarinnar sé ham- ingjan (204^-205^). Af þessum vangaveltum virðist ljóst að Díótíma skilur viðfang ástarinnar mjög víðum skilningi enda er erfitt að binda nákvæmlega niður hvað felst í fögrum hlutum, góðum hlutum og því að vera hamingjusamur. I framhaldinu tekur hún svo af allan vafa um að hún skilur ástina miklu víðari skilningi en ræðumennirnir á undan og almennt er gert. Forngríska orðið, sem þýtt er með orðinu „ást“, er £pco<; og var það almennt fyrst og fremst notað um kynferðislega ást.9 Niðurstaða Díótímu er hins vegar þessi: „Flöfuðatriðið er að öll löngun eftir hinu góða og því að lifa farsællega er ,hinn voldugi og vélráði Eros í hverjum okkar‘.“ (205^) Þannig er ástin skilin sem almenn hvöt til að keppa eftir einhverju í lífinu. Þetta er mikilvægt fyrir stigskipt þroskamódel af tveimur ástæðum. I fyrra lagi er það í samræmi við fyrsta skilyrðið að ástin sé almenn hvöt sem stefnir að ein- hverju betra. í síðara lagi er mikilvægt fyrir slíkt þroskamódel að grunnhvötin sé ekki bundin einu ákveðnu viðfangi heldur geti endurnýjað sig á hverju þroskastigi °g fengið þannig nýtt aðalviðfang eftir því sem þroskinn vex. 2. skilyrði: Fjögurþroskastig. Af ofansagðri samantekt er Ijóst að það eru fleiri en eitt stig í „ástarstiganum“. Það er þó umdeilt meðal fræðimanna hver fyöldi þeirra er og hvernig á að skilgreina þau. Eins og við sáum skiptir hér máli að almenna lýsingin og samantektin ríma ekki fyllilega saman. Þannig er algengast að greina á bilinu fjögur til sjö stig. I minnsta lagi er eitt stig fyrir líkama, eitt fyrir sálir og lífshætti, eitt fyrir vísindi og eitt fyrir hið fagra sjálft. í mesta lagi eru þrjú stig fyrir líkama, eitt fyrir sálir, eitt fyrir Hfshætti, eitt fyrir vísindi og eitt fyrir hið fagra sjálft. Vandinn er því tvíþættur. í fyrra lagi snýst hann um fjölda líkamsstiganna, hvort þau eru eitt, tvö eða þrjú. í síðara lagi er umdeilt hvort sáfin og lífshættirnir tilheyra einu stigi eða tveimur. Hér mun ég rökstyðja að eðlilegast sé að tala um fjögur þroskastig. Til að byrja með er mikilvægt að setja niður hvað átt er við með hugtakinu „stig“ í þessu tilfelli. Platon lýsir „ástarstiganum" þannig að greina má að hann er stigskiptur en hann skilgreinir ekki stigin sem slík. Lýsing Platons sýnir hins vegar að tilfærsla einstaklings á hærra stig felst í breytingu á viðfangi einstaklings- 9 Sbr. Santas 1979: 67 og Sier 1997: X.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.