Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2001, Blaðsíða 366
364 Árbók VFÍ/TFÍ 2000/2001
brautryðjendur, svo sem Guðmund Hannesson prófessor og Jón Þorláksson verkfræðing, og
ræðir um ýmis einangrunarefni. Hann reiknar svo út kólnunartölur útveggja af mismunandi
gerðum og gefur upp að Jón Þorláksson telji að hér á landi ætti kólnunartala ekki að vera
hærri en I. I (er nú < 0,4)! Mesta áherslan í skýrslunni er á rannsóknir á vikri og framleiðslu-
vörum úr honum.
Þessi var þá þekkingarstaðan er ég réðst til starfa við Atvinnudeild Háskólans í árs-
byrjun 1946. I upphafi var verkefni mitt rannsóknir á möguleikum á sementsframleiðslu, en
fljótlega breyttist það í fjölþættari byggingarefnarannsóknir.
Miklar vonir voru á þessum tíma bundnar við vikursteinaiðnaðinn, sem þá hafði verið að
ryðja sér ört til rúms og við það að byggingaraðferðinni gæti fylgt lausn á hinni miklu hús-
næðiseklu eftirstríðsáranna. Vikursteinarnir voru léttir og efnisnotkun holsteins hleðslu-
veggjanna lítil. Kröfur um styrkleika engar skráðar. Veggirnir voru að lokinni hleðslu
múraðir utan og innan með þéttum múrlögum, sem vissulega hæfðu ekki þessari byggingar-
aðferð. Raki átti greiða leið um veggina, slagaði bak við þéttan og kaldan múrinn þar sem
hann fraus og sprengdi sundur veggina. Vikursteinaiðnaðurinn átti því ekki langa framtíð
fyrir sér og víst er að markaðurinn fyrir aðra hleðslusteina beið líka af því hnekki. Vikur og
vikurvörur voru þó mikið í umræðunni á fyrstu árum byggingarrannsókna við
Atvinnudeildina.
Mikil framvinda var á eftirstríðsárunum í þróun léttsteypu erlendis og ég taldi rétt að
tengja slíka þróun hér á landi við náttúruleg gosefni og þá sérstaklega við vikur. Ég hafði
aflað mér allgóðra upplýsinga um steyputækni á námsárunum. Var áskrifandi að JAC, (ritum
ameríska steypusambandsins), átti rit PCA (amcrísku sementssamsteypunnar) og helstu
ASTM-staðalbækurnar um prófanir í byggingarstarfsemi. Með vikur við höndina í
rannsóknarstofúkytrunum var það lítið mál að hefja einföldustu prófanir.
I þessum tilgangi og auðvitað til almennra steypuprófana, fengum við því smíðaða seríu
af 10 cm sex-teninga mótum úr tekki, mótum sem auðvelt var að hreinsa og endurnota.
Síðan var farið að prófa steypu með nokkum veginn stöðluðum (ASTM) aðferðum og í
hjáverkum að grípa til léttsteypurannsókna.
Það gerðist svo af hreinni tilviljun að ég rakst á gamla sendingu af „Vinsol“-trjákvoðu,
sem fylgt hafði vélbúnaði fyrir hleðslusteinaframleiðslu. Áður hafði ég kynnt þetta efni á
félagsfúndi BVFÍ og síðar skrifað bækling [7] og skýrt notkun þess og áhrif sem mýkingar-
og frostvamaefnis. Efnið fékk hér nafnið loftblendi og féll vel að þörfum.
í léttsteypu, ekki síst vikursteypum, er loftblendi nánast nauðsyn og það gjörbreytti
eiginleikum vikursteypunnar, sem með því varð mjög þjál og auðveld í meðhöndlun.
Prófsteypur sýndu líka fljótlega að hægt var að ná 100 kg/cm2 festu í steypum með
rúmþyngd 1.0. Þetta freistaði og ég fór að hugsa til eigin húsnæðisþarfar. Ég var orðin fjöl-
skyldufaðir, tveggja dætra faðir, áður en ákvörðunin um byggingarframkvæmd var tekin.
Það var vissulega djarft af mér að beita slíkri nýjung við eigin húsbyggingu, en hafa
verður í huga að á þeim tíma voru flest hús einangruð með vikurplötum, hlöðnum innan á
steypta útveggina og síðan múrhúðað, bæði utan og innan. Ég hugðist hins vegar byggja ein-
falda veggi og spara múrverk með því að vanda sérstaklega vel til uppsláttarins. Þetta átti að
takast, hugði ég, þar sem vikursteypan hafði rcynst svo miklu mýkri og meðfærilegri en ven-
juleg steypa. Með hliðsjón af orkusparnaði áformaði ég 25 cm þykka útveggi, en utan á þá
kæmi síðar veðurklæðning. Sama þykkt var fyrirhuguð á þaki, undir klæðningu.