Neytendablaðið - 01.02.1971, Blaðsíða 19

Virtur sérfræðingur í krabba-
meinsrannsóknum í Bandaríkjunum,
Dr. Ray Hertz, sagði nýlega í
vitnisburði fyrir sérstakri
stjérnarnefnd að eitt efni í
getnaðarvarnarpillum, - hormón,
sem nefndur er estrogen, hefði
"fyrir krabbamein í brjósti sömu
þýðingu og áburður hefði fyrii
kornrækt". Pr Hugh Davis, sem
starfar við Johns Hopkins lækna-
háskólann, sagði að milljónir
bandarískra kvenna "væru að neyta
þessara efna næstum eins sjálf-
krafa og kjúklingar ætu korn", án
þess að vita að efnin (þ.e. í getn-
aðarvarnapillunum) gætu e.t.v. or-
sakað krabbamein, blóðkökka, sem
geta stíflað æð, sykursýki og æða-
kðlkun. Hrjnn sagði að pillan hefði
haft í för með sér hættur, sem
áður hefðu verið óþekktar í lækn-
isfræðinni. Sjónarmið mjög frá-
brugðin þessum hafa komið fram.
Dr. Louis Hellman, sem hefur
verið í forsæti í ráðgjafanefnd
lyfjaeftirlits bandarísku sam-
bandsstjórnarinnar, sagði að nota
ætti pilluna með varúð, en hún
væri samt bezta getnaðarvörnin
fyrir margar konur. Og dr. Robert
Kistner sem er viðurkenndum sér-
fræðingur í þessu máli, sagði ein-
faldlega; "Pillan er örugg".
Er pillan örugg eða er hún það
ekki?
Bandariska stjórnin birti úr-
skurð sérfræðinga sinna síðastlið-
inn september (1969). há hafði rað-
gjafanefnd lyfjaeftirlitsins undir
foryztu dr. Hellmans lokið umfangs—
miklum rannsóknum. Lokaniðurstöður
voru birtar í sérstakri skýrslu
sem var 88 blaðsíður. Var þar mikið
um tæknileg smáatriði og þau marg—
víslegu hliðaráhrif, sem ýmsir hafa
talið að fylgdu pillunni, voru at-
huguð gaumgæfilega og rækilega
skýrt frá niðurstöðunum. Lokaorð
rannsóknarinnar voru þessi: "Þegar
kostir þessara lyfja eru bornir
saman við hugsanlegar hættur vegna
þeirra, er nefndin þeirrar skóðun-
ar að hlutfall gagns miðað við á-
hættu er nægilega hagstætt til að
úrskurða lyfin örugg frá sjónar-
miði almennra laga.n
Síðan hefur dr. Hellman útskýrt
skýrsluna þannig að hún gæfi hvorki
"rautt ljós eða grænt ljós" fyrir
pilluna heldur "gult varúðarljós".
Það er vissulega athyglisverð stað-
reynd að nefnd, sem skipuð er fær-
ustu sérfræðingum Bandaríkjanna og
sem hafa við hendina allar fáanlegar
upplýsingar, getur hvorki tekið nei-
kvæða né jákvæða afstöðu til pill-
unnar. Staðreyndin er sú að þótt
vitnisburður nefndarinnar sé viða-
mikill, er hann fjarri því að vera
fullkominn, niðurstöðurnar stang-
azt stundum á og oft fást alls
engar niðurstöður. - Þetta er í
stuttu máli það sem er vitað, -
og það sem ekki er vitað, um getn-
aðarvarnapi1lur.
Pillan er mjög vinsæl vegna þess
að hún hefur ýmsa mjög augljósa
kosti. Hún er áhrifamikil, - er
raunar áhrifameiri en nokkrar aðrar
algengar getnaðarvarnir. Pað er
auðvelt að nota pilluna, notkun
hennar er ekki bundin neinum sér-
stökum samförum, - en þetta atriði
fellur mörgum hjónum vel í geð. Og
ekki er hætt við að pillan bregðist
í notkun eins og stundum vill verða
þegar um er að ræða getnaðarvarnir
af þeirri gerð, sem venjulega eru
fyrst teknar í notkun eftir að ást-
arleikur er hafinn og kynhvötin
örvuð og vilja því stundum gleymast
(smokkur, hetta o.fl.).
1 stuttu máli: Kostir pillunnar
eru ótvíræðir. En pillunni fylgja
einnig vissar hættur. I pillunni
eru tvö efni, estrogen og progestin,
sem eru lík þeim hormónum sem eggja-
stokkarnir framleiða i venjulegum
tíðarmánuði. Til að hindra getnað
koma þessi efni í veg fyrir þá
hormónastarfsemi sem við venju-
legar aðstæður orsakar egglos,
(þ.e. egg fer frá eggjastokknum
niður eggjapípurnar í legið). Um
leið og egglos er hindrað, hafa
estrogen og progestin ýmis önnur
áhrif á líkamann. Sum þessara
hliðaráihrifa eru sennilega smá-
munir einir. Önnur hliðaráhrif,
sem eru tiltölulega sjaldgæf,
geta verið hættuleg.
hað er i rauninni ekkert nýstár-
legt að áhætta fylgi lyfjanotkun.
Öll gagnleg lyf hafa hliðaráhrif.
Notkunargildi lyfs er komið und-
ir því sem læknar nefna hlutfall
gagns miðað við áhættu. Ef sjúk-
lingur þjáist af mjög alvarlegum
ígerðar eða smitunarsjúkdómi,
hikar læknir ekki við að nota
sterkt sóttvarnarlyf, jafnvel
þótt hann viti að það geti or-
sakað alvarleg hliðaráhrif og
jafnvel skemmt líffæri eða drepið.
Hugsanlegt gagn lyfsins er svo
mikið að vel er þess virði að
taka áhættuna.
En þegar kemur að því að meta
hlutfall gagns pillunnar miðað
við áhættuna vegna hennar, skap-
ast mörg vandamál. Kostina þekkja
menn vel. En enginn veit i raun
og veru hve mikil áhættan er.
Kona, sem notar pilluna, sýnir
viðbrögð, sem eru lík þeim er verða
meðal barnshafandi kvenna. Margar
svipaðar breytingar eiga sér stað
í líkama hennar. Þess vegna varð
enginn mjög undrandi hér áður fyrr
þegar konur, sem neyttu pillunnar,
fóru að þjást af ógleði og sárs-
auka í brjóstunum eða þegar þær
þyngdust dálítið. Smám saman fóru
að berast fréttir um önnur hliðar-
áhrif, sem einnig eru einkennandi
fyrir barnshafandi konur: Höfuð-
verkur, sinadráttur, uppþemba,
taugaveiklun, kvíði, þunglyndi,
svimi, stækkun brjósta og þreyta
og fleira.
Yfirleitt töldu læknar að
óþægindi þessi væru þýðingar-
litil. Ef kona treysti sér til
að nota pilluna áfram í nokkra
mánuði, hurfu þessi óþægindi venju-
lega. En í mörgum tilfellum voru
hliðaráhrifin nægilega slæm til að
konan hætti að nota pilluna.
Eitt einkenni var sérstaklega
slæmt. Sumar konur, sem notuðu
pilluna, sýndu aukna tilhneigingu
til að fá æðastíflusjúkdóma þar
sem blóðkökkur, venjulega í æð
í fótlegg, veldur sársatika og
bólgum. Slíkur blóðkökkur getur
einstaka sinnum farið frá þeim
stað í líkamanum, þar sem hann
myndaðist, og flutzt með blóð-
straumnum. f>á myndast það sem
nefnt er blóðtappi. Blóðtappi
getur skapað stíflu í lungnaæð-
um. Slíkur blóðtappi veldur oft
varanlegu heilsutjóni og er stund-
um lífshættulegur.
Þótt grunur léki á því gat eng-
inn verið viss hvort pillan gæti
orsakað eitthvað heilsutjón af
völdum æðastíflu. Að visu er
vitað að barnshafandi konur verða
oftar fyrir heilsutjóni af þessri
tegund en þær, sem ekki eru barns-
hafandi, - og það er ýmislegt
likt með konum sem nota pilluna
og barnshafandi konum. En var
konum, sem notuðu pilluna, nokkuð
hættara við að fá æðastiflu en
öðrum konum?
Margir sérfræðingar töldu að
sterkar fræðilegar líkur væru
fyrir því. Þegar kona er barns-
hafandi, verða storknunarþættir
blóðsins áhrifameiri, e.t.v. til
að minnka blóðmissi við fæðingu.
I ljós hafði komið að sömu breyt-
ingar á storknunarþáttum blóðsins
höfðu átt sér stað hjá konum, sem
notuðu pilluna. En enn þá var samt
engin sönnun fyrir því að konur,
sem notuðu pilluna, fengju oftar
blóðtappa en aðrar konur.
En sönnun fyrir því kom fram
í april 1968. A grundvelli mikilla
19