Neytendablaðið - 01.02.1971, Blaðsíða 23

ur um að lykkjan hafi komizt inn
1 gegnum legið og valdið þar sýk-
ingu gefa til kynna að konur, sem
nota lykkjuna, ættu að ganga reglu-
lega í læknisskoðun. (A Islandi
mun vera venja að konur, sem nota
lykkjuna, gangi í læknisskoðun
reglulega.)
Venjulega tekst konum, sem átt
hafa börn, bezt að nota lykkjuna,
þótt sumar konur, sem ekki hafa
orðið mæður, geti notað hana líka.
Stærsti kosturinn við lykkjuna er
sá að þegar búið er að koma henni
fyrir einu sinni, skapar hún getn-
aðarvörn um ótakmarkaðan tíma.
Lykkjuna má auðvitað fjarlægja
ef óskað er.
Hettan er getnaðarvörn, sem
notuð hefur verið í marga ára-
tugi. (Hér er átt við hina svo-
nefndu leggangnahettu, eða diap-
hragm á erlendum málum). Þangað
til fyrir áratug var hettan sú
getnaðarvörn, sem bandarískir
læknar ráðlögðu mest notkun á.
A hettunni eru smyrsl, sem eyða
sæðinu. Hettan er enn þá mjög vin-
sæl getnaðarvörn. Aðalókosturinn
við hettuna er, að hún er venju-
lega tekin í notkun fyrst skömmu
fyrir samfarir og finnst mörgum
sá tími, sem fer til að koma henni
vel fyrir vera óæskilegt hlé á
kynlífinu og minnka ánægjuna af
því. Öðrum er sama um þetta atriði.
Andstætt lykkjunni er hettan áhrifa-
ríkari í notkun hjá konum, sem aldrei
hafa fætt barn, þótt mæður geti
notaö hettuna líka. En að sjálfsögðu
hefur hettan aðeins notkunargildi
ef hún er raunverulega notuð og
ekki bara látin liggja í náttborðs-
skúffunni.
Smokkurinn er eldri tegund getn-
aðarvarnar en hettan, en mörgum
hjónum finnst enn þá smokkurinn
vera hentugasta getnaðarvörnin,
e.t.v. vegna þess að frumkvæðið
við notkun er hjá karlmönnum.
Smokkurinn er álíka áhrifarík
getnaðarvörn og hettan en hefur
sama ókost. Það vill stundum
gleymast að nota hann í tilfinn-
ingarhita augnabliksins. Auk
þess veikir smokkurinn snerti-
skynjun karlmannsins.
Margar aðrar getnaðrvarnir
eru notaðar. Leghálshettan
(cervial cap) er ein þeirra. Hún
er áhrifaminni en bæði hettan
(leggangnahettan, diaphragm) og
smokkurinn og hefur reynzt mörgum
konum erfið í notkun. Sumar konur
nota enn þá smyrsl, sem eiga að
eyða sæðinu, án þess að nota hettu
um leið. Það er mjög léleg getn-
aðarvörn. Að lokum má geta frjó-
semisrímsins, einu gatnaðarvarn-
arinnar sem kaþólska kirkjan
viðurkennir sem felst einfald-
lega í því að konan á að reikna
út hvaða daga hún er frjó og
forðast að hafa samfarir á þeim
dögum. Flestir sérfræðingar telja
að þessi getnaðarvörn sé betri en
alls engin, en meira gildi hefur
hún varla.
En það er ein tegund getnaðar-
varna enn þá ótalin, sem er mjög
lítið notuð þótt hún skili 100
prósent árangri og sé jafnvel
áhrifaríkari en pillan. Bæði karl-
menn og konur geta notað hana,
hún felst í einni lítilli aðgerð
og endist ævilangt og hún hefur
engin hættuleg hliðaráhrif.
Þessi getnaðarvörn felst í því
að gera einstaklinginn ófrjóan.
Hér er um einfalda aðgerð að
ræða á konum og enn þá einfald-
ari á karlmönnum.
Læknar framkvæma aðeins slíka
aðgerð ef þeir eru vissir um að
einstaklingurinn vill ekki eing-
ast fleiri börn. Samt er oft hægt
að framkvæma seinna aðra aðgerð,
sem gerir einstaklinginn frjóan
afturj er það hægt í um helmingi
tilfellanna. Astæða er til að eyða
gömlum fordóm í þessu sambandi.
Það hefur engin áhrif á kynhvöt
og kynlif einstaklingsins, þótt
hann sé gerður ófrjór.
Ef pillan er notuð
Ef kona ákveður. að nota pill-
una, á hún að gera allar möguleg-
ar ráðstafanir til að draga úr
hættunum. Hún þarf að fara í full-
komna læknisskoðun á sex til 12
mánaða fresti, þar sem m.a. fer
fram krabbameinsrannsókn á móður-
lífi og brjóstum og blóðþrýsting-
ur mældur.
Nota á aðeins þær tegundir pill-
unnar, sem innihálda lægsta hugs-
anlega hormónamagn. Pillan, sem
notuð er, má t.d. ekki innihalda
meira en 0.05 mg estrogen.
En mikilvægasta ráðið sem
hægt er að gefa er þetta. Látið
ekkert tal og er.gin skrj f um
pilluna orsaka það að þið hættið
að nota pilluna i einhverri ofsa-
hræðslu. Nýlega voru i Bandariki-
unum miklar umræður um pilluna
og var tilefnið rannsókn sér-
stakrar nefndar öldungardeild-
arinnar á hugsanlegri skaðsemi
pillunnar. Þar létu m.a. ljós
sitt skína fjölmargir vísinda-
menn, sem eru mjög andsnúnir
víðtækri notkun pillunnar og
tíunduðu vandlega allar hugsan-
legar hættur vegna hennar. Fjöl-
margir skýrðu síðan frá athuga-
semdum þessara vísindamanna á
jafnvel enn þá vandiegri hátt.
Könnun sem gerð var skömmu eft-
ir þessar miklu umræður um pill-
una leiddu í ljós að 18 prósent
allra kvenna, sem pilluna notuðu
í Bandaríkjunum, höfðu hætt við
notkun hennar af ótta við hættu-
leg hliðaráhrif. Það þýðir að um
1 milljón og 700 þúsund banda^
rískar. konur voru skyndilega án
þeirrar tegundar getnaðarvarna,
sem þær höfðu notað.
Sumar konurnar tóku vafalaust
í notkun aðrar tegundir getnaðar-
varna þegar í staú. En margar
konur hættu vafalaust að nota
pilluna áður en þær höfðu gert
nokkrar ráðstafanir til að út-
vega sér aðrar getnaðarvarnir.
Dr. E. Elgin Orcutt, forseti
fjölskylduáætlunarsamtaka San
Francisco borgar hefur áætlað
að um 100.000 konur yrðu senni-
lega barnshafandi vegna þessa
mikla fráhvarfs frá notkun pill-
unnar eftir umræðurnar um hana.
Af þessum hóp kvenna munu um 25
deyja vegna sjúkdóma af völdum
þess að þær urðu barnshafandi.
Sumar munu vafalaust láta eyða
fóstrinu ólöglega. ttr þeim hópi
mun ein af hverjum þúsund deyja.
Flestar konurnar, sem hætta
að nota pilluna í ofsahræðslu,
hafa gleymt því að alls engar
eða mjög lélegar getnaðarvarnir
eru miklu hættulegri en pillan.
Þær konur eru vissulega til, sem
ekki geta notað aðra tegund
getnaðarvarna en pilluna, og
getur það stafað bæði af líf-
fræðilegum og sálfræðilegum
ástæðum. Fyrir slíkar konur
er pillan auðvitað rétta getn-
aðarvörnin svo framarlega sem
þær hafa ekki þjáðst af neinum
sjúkdómi sem hindrar að þær geti
notað pilluna.
Komst þú samkvæmt áætlun eða
ert þú hrein tilviljun?
23