Neytendablaðið - 01.06.1971, Blaðsíða 3

INNGANGSORÐ
I í þessu blaði erugreinarum alþjóðasamtök
neytenda og neytendasamtök f Bretlandi og þá
lærdóma sem af þeim má draga. Ljóst er að
íslenzka rfkið verður að stórauka styrk sinn til
neytendamála ef fsland á ekki að halda áfram að
dragast aftur úr öðrum Evrópuþjóðum í þeim
málum. Hér koma nokkrar tillögur um skipulagn-
ingu og framkvæmd neytendastarfs á vegum ís-
lenzka ríkisins.
1. Framlag ríkisins til neytendamála verði
stórhækkað frá þvf sem nú er (Styrkurinn til
Neytendasamtakanna er nú kr. 125.000 árlega
og tilKvenfélagasambands fslands vegna reksturs
Leiðbeiningar stöðvar húsmæðra og annarar hús -
mæðrafræðslu kr. 650. 000 árlega).
2. Sér stakt Neytendaráð verði stofnað. Við-
skiptamálaráðherra skipi meðlimi þess eftir til -
lögum frá Neytendasamtökunum.Kvenfélagasam-
bandi Islands og verkalýðs og launþegafélöeum .
Einnig sitji í þvf fulltrúar frá Rannsóknar stofum
atvinnuveganna. Hlutverk ráðsins verði:
a. Að vinna að samræmingu neytendastarf s
um land allt.
b. Að gera tillögur til ríkisvaldsins um mál-
efni er varða hagsmuni neytenda.
c. Að athuga, hvar helzt sé þörf á að gera
ithuganir f neytendamálum og setja fram tillögur
til ríkisvaldsins um fjárveitingar vegna slíkra
athugana.
Fyrst um sinn að minnzta kosti ætti það
ekki að vera í verkahring Neytendaráðsins að
annast upplýsingarstarfsemi fyrir neytendur.
Fyrir eru sjálfstæð félagssamtök sem reynslu
hafa af slíkri starfsemi. (Kvenfélagasamband
Islands og Neytendasamtökin). Mikilvægari
ástæða er þó, að það er tæplega f verkahring
ríkisstofnana að útdeila upplýsingum, sem
komið gætu einstökum fyrirtækjum illa, - að
minnsta kosti er slfkt ekki vani íslenzkra rfkis-
stofnana.
Hver sem þróun verður í fr ekari skipulagn-
ingu neytendamálefna breytir hún engu um þá
staðreynd.að Neytendasamtökin munu halda á-
fram að starfa sem sjálfstæð félagssamtök. Ef
Neytendaráð verður stofnað eftir þeim hugmynd-
um, sem settar voru fram hér að framan, munu
Neytendasamtökin einbeita sér að útgáfu Neyt-
endablaðsins, að sjálfsögðu með stórauknum
styrk ríkisvaldsins. Neytenda ráðið - sem á
að samræma allt neytendastarf, athugaðiþörf
samtakanna fyrir styrk og miðaði þar við, hve
kostnaðarsöm verkefni samtökin hefðu með
höndum hverju sinni. Félagsgjöld til Neytenda-
samtakanna miðuðust við að meðlimir þeirra
greiddu prentunar, dreifingar og ritstjórnar-
kostnað Neytendablaðsins, en rfkisvaldið bæri
allan meginþungann af rannsoknarkostnaði.
Einnig er eðlilegt að ríkisvaldið greiði kostnað
af kvörtunarskrifstofu Neytendasamtakanna, -
að minnsta kosti meðan enginn opinber aðili
rekur slíka kvörtunarskrifstofu.
Þessar óskir, sem hér hafa verið settar
fram um stóraukið starf íslenzka rfkisins í
neytendamálum, eru engan veginn mjög róttækar
og auðvelt ætti að vera að hrinda þeim í fram-
kvæmd.
O Neytandinn hornreka
^ Hér í blaðinu er grein á bls. 15 , sem við
viljum vekja athygli á. Fjallar hún um viðhorf
íslenzkra yfirvalda gagnvart vandamálum neyt-
enda og þann skort, sem er á almennri neytenda -
vernd hér á landi.
3Rannsókn á afborgunarviðskiptum.
Neytendasamtökin hafa nu í meira en eitt
ár verið með rannsókn á afborgunarviðskiptum
í gangi. Hér er um viðamikið mál að ræða og
samtökin hafa aðeins athugað þau afborgunar-
viðskipti, sem lúta að húsmunum: Húsgögn, raf-
tæki og gólfteppi. Söluhættir um sjötfu verzlana
hafa verið kannaðir bæði þannig að verzlanirnar
hafa vitað þegar þær ræddu við fulltrúa Neytenda-
samtakanna og einnig án þess að þær hafi um það
vitað. Allt sem athugað var 1970 var endurathug -
að 1971 þannig að hugsanlegar breytingar gætu
komið f ljós. Fjölmargir sölusamningar hafa
verið skoðaðir. Mikil vinna hefur einnig farið í
úrvinnslu þeirra gagna,sem fengist hafa en aðal-
markmið þeirrar vinnu hefur falizt í því að
komast að eftirfarandi.
1. Hverjir eru hinir raunverulegu vextir,
sem neytandinn greiðir við kaup a vöru við af-
bor gunar skilmálum ?
2. Hve umfangsmikill þáttur eru afborgunar-
viðskipti í starfsemi verzlana?
Neytendasamtökin telja sig á þessu stigi
málsins getað svarað fyrri spurningunni - að
minnsta kosti - nokkuð vel. Það er sjaldgæft að
raunverulegir ársvextir við kaup á húsmunum
með afborgunarskilmálum séu lægri en 20% og
dæmi eru til að þeir séu allt að 80%.
Hvernig máþettavera? Tekur ver zlun hærri
vexti en lög leyfa?
Að sjálfsögðu ekki. Allar þær verzlanir,
sem við athuguðum afborgunarviðskipti hjá
héldu sér innan ramma núgildandi landslaga og
fóru eftir reglugerð Seðlabankans frá 30. 12.
1965 og gjaldskrá fyrir innlánsstofnanir frá
1.4. 1969 um leyfilega vexti og leyfilegan inn-
heimtukostnað.
Þetta siðasta atriði innheimtukostnaður, er
undirstrikað, því að kaupandinn borgar hann
þegar hann gerir afborgunarkaup.
Við skulum taka dæmi til að útskýra málið
frekar. Eitthváð ósköp einfalt og ósköp algengt
dæmi:
3