Neytendablaðið - 01.12.1983, Blaðsíða 23

Neytendasamtökin 30 ára
Tóbaksdreifing
fullkomnari en
dreifing matvæla.
- Nú annaðist þú ritstjórn Neytenda-
blaðsins. Um hvað var helst fjallað í blað-
inu á þessum árum?
- í fyrsta blaðinu sem ég sá um var
fjallað nokkuð ýtarlega um hreinlætis og
snyrtivörur, fjallað var um mjólkurmálið,
bent var á nauðsyn þess að sett væri ný
neytendalöggjöf og einnig má nefna um-
fjöllun um „au pair“ kerfið svokallaða, en
samkvæmt því réðu stúlkur sig fyrir lágt
kaup á heimili í Englandi og áttu að læra
ensku. Næsta blað kom út í október 1969
og var það raunar tvöfalt að stærð. Þar
var fyrst og síðast fjallað um mjólkurmál-
ið, m.a. um mjólkurumbúðir, en þá voru
hyrnurnar svokölluðu allsráðandi hér á
höfuðborgarsvæðinu. Rætt var um sjón-
varpsauglýsingar og þess krafist að þeim
væri hætt. Sagt var frá ábyrgðarmerkingu
á húsgögnum sem þá var að ryðja sér til
rúms. Jóhann J. Kúld fjallaði um góða
merðferð á neyslufiski. í þessu blaði var
fyrsta greinin af fleirum um undraefnin
við þvottinn, eða þessi „lifandi þvotta-
efni“ sem mikið bar á á þessum árum.
Frá og með árinu 1970 er broti Neyt-
endablaðsins breytt og það sett í það brot
sem það er í enn þann dag í dag. í
fyrsta tölublaði þessa árs var fjallað svo til
eingöngu um þvottaefni og var birt gæða-
könnun á mismunandi vörumerkjum, auk
verðs og almennra upplýsinga um þessi
efni. í öðru tölublaði var mestu rúmi var-
ið í umfjöllun um sjálfvirkar þvottavélar
sem Sigríður Haraldsdóttir annaðist. En
pláss var einnig fyrir gagnrýna umfjöllun
um auglýsingar. í þessi tvö tölublöð var
lagður það mikill kostnaður, að fjárhagur
Neytendasamtakanna leyfði ekki fleiri
blöð það árið.
í fyrsta tbl. '71, en þá var útlitinu breytt
og útgáfan gerð ódýrari, var birtur verð-
samanburður á nauðsynjavörum í
Reykjavík, á Austurlandi og á Akureyri.
Fjallað var í langri grein um getnaðar-
varnarpillur, kosti þeirra og galla. Og
einn ganginn enn var deilt á auglýsingar.
í öðru tbl. var á annarri síðu birt eftirfar-
andi með litlu letri: „Við ætluðum eigin-
lega ekki að hafa neitt efni á þessari síðu
til þess að forsíðan kæmi betur út, en þeg-
ar Morgunblaðið neitaði að birta auglýs-
ingu frá okkur sem var svohljóðandi:
„Lesið auglýsingar varlega, Neytenda-
samtökin", fannst okkur nayðsynlegt að
ítreka enn þá einu sinni þessi tilmæli til
neytenda: Lesið auglýsingar varlega." í
þessu blaði var tekið fyrir lyfið klóram-
Gisli Gunnarsson
feníkól sem var fúkkalyf, en Alþjóðas-
amtök neytenda vöruðu víða um heim við
þessu lyfi. Efni þessa blaðs var fjölbreyti-
legt og nokkrum blaðsíðum var varið í að
hrósa eða lasta auglýsingum, allt eftir því
sem þær áttu skilið að okkar mati. Þarna
var grein undir heitinu „kartöflupokinn
minn“ og var þar gert grín af þeirri
móðursýki sem oft hefur gripið um sig í
kartöflumálum.
í þriðja tbl. 1971 voru á nýjan leik
spakmæli á blaðsíðu tvö: „Vegna ákvörð-
unar borgarstjórnar um lokunartíma
sölubúða í Reykjavík, geta Reykvíkingar
nú fagnað því að sælgætis- og tóbaksdreif-
ing er miklu fullkomnari en dreifing mat-
væla.“ í þessu blaði var fjallað um neyt-
endastarf í Bretlandi og var það gert í
framhaldi af ferð sem ég fór þangað
sumarið áður. Einnig er áfram bent á
þörfina fyrir nýja neytendalöggjöf sem
ekkert bólaði á. Birtar voru niðurstöður
könnunar á verðmerkingum í búðar-
gluggum og voru niðurstöður neikvæðar,
örfáar verslanir merktu vel og ástandið
virðist lítið hafa skánað í þessum efnum.
Nær eingöngu var fjallað um afborgun-
arkaup í fyrsta tbl. '12 og byggðist sú um-
fjöllun á mjög víðtækri rannsókn og raun-
ar þeirri umfangsmestu sem ég annaðist
á þessum árum. Þess má til gamans geta
hér, að fram til þessa hafði Björn Bald-
ursson, sem þó var framkvæmdastjóri
samtakanna, annast umbrot blaðsins og
jafnframt útvegað myndefni. Nú þurfti ég
að gera þetta sjálfur og vantaöi myndir.
Erfitt var hvað gera skyldi, en að lokum
fann ég brandarabók eina þar sem ein-
göngu voru dýramyndir. Ég var hræddur
um að þetta myndi hneyksla einhvern,
þar sem deilt var harðlega á vissa tegund
afborgunarviðskipta. En það eina sem
hneykslaði var mynd sem ég tók upp úr
bókinni „Saga kristindómsins“. Undir
myndinni stóð eftirfarandi: „Úr ítölsku
handriti frá 14. öld. Hér sést Dante ásamt
leiðsögumanni sínum Virgil, þar sem þeir
eru að heimsækja þann hluta helvítis þar
sem okrarar eru geymdir“. Aldrei datt
mér í hug að þetta myndi hneyksla ein-
hvern, en það var þó það eina sem menn
höfðu út á blaðið að setja. Næsta blað var
jafnframt það síðasta sem ég annaðist þar
sem ég var þá á förum til Svíþjóðar. í
þessu blaði var grein sem hét „Við erum
líka neytendur dómstóla“ og var þar deilt
á hæstaréttardóm sem þá var nýfallinn um
afborgunarviðskipti og þess krafist að lög-
gjafinn taki fram í fyrir hendurnar á
dómsvaldinu. Þarna er enn einu sinni
fjallað talsvert um auglýsingar og tals-
verðu rúmi varið í umfjöllun um dreifingu
landbúnaðarvara. En fleiri urðu blöðin
ekki undir minni ritstjórn.
Sjónvarpsauglýsingar
ætti að leggja af.
- Er eitthvert mál frá þessum tíma sem
er þér sérstaklega minnisstætt?
- Það mál sem ég kynnti mér mest
voru afborgunar- og lánaviðskipti og þar
hafði ég mikinn áhuga á að stuðla að
breytingum. Það voru ýmsar tillögur sem
þar komu fram, en þær miðuðust við 10-
15% verðbólgu og eru því ekki endilega
gildar í dag. Annað mál sem var mér hug-
leikið var að efla upplýsingar til neyt-
enda, til að mynda verðsamanburð sem
reyndar var tekinn upp síðar af Verðlags-
stofnun. Þriðja málið voru auglýsingar og
þá sérstaklega umfjöllun um skrum-
auglýsingar sem alltaf er nóg af. Þetta
með auglýsingarnar var að mörgu leiti
það skemmtilegasta enda oftast mjög
auðvelt að gera grín og háðið er jú besta
vopnið. Fjórða málinu má bæta við, en
það eru þvottaefnin og tengdist um-
fjöllunin um slík efni aftur auglýsingun-
um, en á þeim tíma fengu innflytjendur
þessarar vöru afar sterka stöðu á markaði
hérlendis með auglýsingaherferðum
fjármögnuðum erlendis frá. Raunar má
21