Neytendablaðið - 01.12.1983, Blaðsíða 39
lagi þurfa stjórnvöld að viður-
kenna það lýðræðislega sjón-
armið, að þeim er ekki veitt
umboð til að úthluta einkarétti
til sölu á vöru eða þjónustu án
þess að tryggja um leið rétt
einkaréttarþolanna. Það mætti
til dæmis gera með aukinni að-
ild notenda að setningu laga,
reglugerða og gjaldskráa opin-
berra þjónustufyrirtækja, með
hugsanlegri aðild notenda að
stjórnum þjónustufyrirtækj-
anna, þó e.t.v. án atkvæðis-
réttar og með því að koma á
embætti umboðsmanns, sem
væri óháður stjórnvöldum og
sem notendur gætu leitað til
með ágreiningsmál.
Hver á að
ákveða verðið?
Forráðamönnum rafveitna
og hitaveitna sveitafélaga
hefur að undanförnu orðið
tíðrætt um það, hve fáheyrt sé,
að þau skuli ekki sjálf geta ák-
veðið verðið á orkunni án af-
skifta hins opinbera. Þessir að-
ilar virðast gleyma því, að þeir
hafa einkarétt til orkusölu
sinnar.
Alveg óháð því um hvaða
sölu er að ræða, er fráleitt að
hugsa sér að hægt sé að fá
einkarétt um ótakmarkaðann
tíma og jafnframt algert frjáls-
ræði í verðlagningu vörunnar
eða þjónustunnar. Slíkt þekk-
ist ekki einu sinni hjá rafveit-
um í Bandaríkjunum þar sem
frjáls verðmyndun er í mestum
blóma í heiminum. Einkarétti
sveitafélaga til reksturs orku-
fyrirtækja hlýtur að fylgja að-
hald með verðlagningu. Við
framkvæmd aðhaldsins verður
að tryggja að eðlilegur
rekstrargrundvöllur sé ekki
brotinn niður en án þess þó að
slaka á eðlilegu aðhaldi. Þeir
sem með völdin fara hverju
virðast hafa nokkuð frjálsar
hendur við verðákvarðanir, sem
býður hættunni heim á misnotk-
un í pólitískum tilgangi. Því
kæmi mjög til greina, að setja
rammareglur um staðfesetingar
á verðlagningu opinberra þjón-
ustufyrirtækja þar sem reynt
yrði að tryggja, að ekki sé hægt
að sniðganga sanngjamar
kröfur stofnananna.
Gísli Jónsson
37