Neytendablaðið - 01.12.1983, Blaðsíða 51

Erfítt að vera neytandi
á íslandi
Það er erfitt að vera neytandi á íslandi í dag og ástandið fer
versnandi. Öll vitum við að kaupmáttur launa fer lækkandi.
Spurningin er því hvort framleiðendur, innflytjendur og kaup-
menn viti að hagur neytenda er einnig hagur þeirra sjálfra. Hér á
eftir eru nokkur dæmi um hvað betur mætti fara í neytendamál-
um hjá okkur.
1. Góðar ódýrar vörur hafa
horfið úr verslunum og dýr-
ar vörur komið í þeirra
stað. M.a. hef ég tekið eftir
að ódýrar kínverskar,
pólskar og rússneskar mat-
vörur eru horfnar. Kín-
verskt hunang var ekki ein-
ungis ódýrt heldur var það
í fallegum drykkjarkrúsum
sem hægt var að nota síðar
sem drykkjarílát. En þessar
ódýru vörur eru ekki lengur
fáanlegar.
Einn vinur minn sagði mér
að líklegast væri að álagn-
ingarreglur hefðu þessi
áhrif, tekjur af sölu dýrari
vara væru meiri. Hér er um
reginvillu að ræða. Sé varan
of dýr er hún ekki keypt og
því engar tekjur, ódýrar
vörur sem seljast vel afla
hins vegar tekna. Þetta
skildi Tómas Bata, eigandi
skóverksmiðju í Tékkó-
slóvakíu fyrir a.m.k. 50
árum. Um miðbik kreppu-
áranna byrjaði hann fram-
leiðslu á einföldum góðum
og mjög ódýrum skóm.
Fólk sem annars hafði varla
peninga til að láta sóla
gömlu skóna, gat keypt
nýja skó. Bata skapaði
vinnu í heimalandi sínu og
seinna í öllum heimsálfum.
Síðustu sandalana keypti ég
frá Bata í Bangkok.
2. Það er oft mjög erfitt eða
jafnvel ógerningur að fá
upplýsingar um þær vörur
sem við kaupum, hvernig
meðferð þeim hentar best
(t.d. þvotta og hreinsimeð-
ferð). Veturinn á íslandi er
kaldur, stormasamur og
blautur. Það er því nauð-
synlegt að geta keypt
vetrarkápu eða frakka sem
í senn er vatnsheldur og
hlýr. Auk þess er áríðandi
að hægt sé að fá slíkar flík-
ur hreinsaðar eða geta
þvegið þær þannig að þær
séu vatnsheldar áfram.
Þegar spurt er í verslunum
um slíkan fatnað er sölufólk
undrandi.
Hlýar yfirhafnir eru fram-
leiddar t.d. í Hong Kong og
Kóreu og ytra byrði lítur
vel út. Á meðferðar-
merkjum er þess ekki getið
hvort flíkin er vatnsheld
eða ekki. Afgreiðslufólkið
veit það heldur ekki, og er
augljóst að innflytjendur
hafa ekki hugsað málið til
enda. Það væri tímabært að
halda námskeið fyrir af-
greiðslufólk og örva ís-
lenskan iðnað til að fram-
leiða þennan nauðsynlega
fatnað.
3. Kaupmenn og verslunar-
fólk skortir mjög þekkingu
á lögum og reglugerðum
sem koma verslunum við.
Ég hef fundið í matvöru-
verslunum vörur sem
komnar eru langt fram yfir
síðasta söludag. Ég fann að
í mörgum þeirra var nýtt
kjöt, jafnvel kjöthakk á
bökkum yfir frystikistum en
án kælingar. Sem betur fer
sá Heilbrigðiseftirlit
Reykjavíkur um að þessu
væri hætt þegar kvartað var
þangað. En ennþá er ekki
öllum kaupmönnum ljóst
að auglýsingar verða að
vera réttar, vörur á auglýstu
verði eiga einnig að seljast
á því verði.
Það getur verið hörð raun
að benda á slíkt lagabrot.
Ég er vön að kvarta ekki
bara sjálfrar minnar vegna,
heldur til að aðstoða aðra
minna verndaða neytendur,
eins og fólk á efri árum og
einstæðar mæður, sem
verða að sjá um börnin
sjálfar og hver króna er
mikils virði. Ég er hvorki
karlmaður, stór né ung.
Það er óviðunandi að vera
bölvað og sagt að ég fari
með bull þegar ég legg til
við verslunarstjóra að við
hringjum í verðlagsstjóra til
að fá skorið úr deilumálum.
Óviðunandi - en ekki
hættulegt. Eins lengi og
verslunarmenn bölva, veit
ég að málið mitt er réttlátt.
4. Samkvæmt upplýsingum í
dagblöðum hafa bankar og
sparisjóðir tekið upp inn-
heimtu á nýjum þjónustu-
gjöldum. En hver eru þessi
gjöld? Ég bað um upplýs-
ingar í viðskiptabanka mín-
um helst prentaðar. En
enginn þeirra sem var við
afgreiðslu vissi hver þessi
gjöld væru né hve há. Ég er
kaupandi á þjónustu bank-
anna og hélt að ég greiddi
með mismuni á innláns og
útlánsvöxtum. Svo virðist
ekki vera lengur. Ég vil
ekki kaupa köttinn í
sekknum, og hef greinilega
rétt á að fá upplýsingar um
verð á þjónustu. Ég vil vita
hvort það borgar sig að
nota aðeins sparisjóðsbók,
leggja inn og taka út eða
hvort ég eigi að leyfa mér
að nota ávísanir. í stuttu
máli, mig langar að fá
verðskrá bankans senda
heim.
Eiríka A. Friðriksdóttir.
49