Neytendablaðið - 01.03.2001, Blaðsíða 2

Leiðari
Tæknilegar viðskiptahindranir
og landbúnaðarráðherra
Það vakti athygli nýverið að
Neytendasamtökin lögðust mjög
hart gegn því að hér væri selt í
verslunum nautakjöt sem flutt
hafði verið inn frá Irlandi.
Margir spurðu hvort ekki væri
um stefnubreytingu að ræða hjá
Neytendasamtökunum og tals-
mönnum þeirra, þar sem Neyt-
endasamtökin gengu á sínum
tíma hart fram í kröfum um
frelsi í viðskiptum með landbún-
aðarvörur - sem varð loks að
veruleika með nýjum GATT-
samningi, að minnsta kosti í
orði. Eftir þá var Alþjóðavið-
skiptastofnunin (WTO) stofnuð.
Þegar þessi samningur var til
umfjöllunar lögðu Neytenda-
samtökin ávallt áherslu á að
gera yrði strangar heilbrigðis-
kröfur til þessara vara og að það
ætti raunar jafnt við um innlend-
ar sem innfluttar landbúnaðar-
vörur. Afstaða Neytendasamtak-
anna er því óbreytt. Um Ieið og
samtökin fagna aukinni sam-
keppni leggja þau áherslu á að
gerðar verði strangar kröfur um
hollustu og hreinleika allrar
matvöra og skiptir þá ekki máli
hvaðan hún er upprunin.
Astæða er til að leggja
áherslu á að Irland hefur lengi
búið við kúariðu. Irurn hefur
raunar tekist að ná betri tökum á
sjúkdómnum en mörgum öðrum
Evrópuþjóðum, en staðreyndin
er samt sú að ný kúariðutilvik
hafa greinst á síðasta hálfa árinu
á írlandi. Samkvæmt íslenskum
reglum má ekki flytja inn nauta-
kjöt frá löndum þar sem kúariða
hefur greinst sex mánuðum fyrir
innflutning. Það skiptir því engu
máli hvað landbúnaðarráðherra
verður sér úti um margar lög-
fræðilegar álitsgerðir - þessi
innflutningur var á skjön við
settar reglur.
Öll rök hníga að því að tengsl
séu á milli kúariðu og heila-
hrörnunarsjúkdómnum sem
kenndur er við Creutzfeldt-Jac-
ob og ekki er við nein lækning.
Með tilliti til þess að smitleiðir
liggja ekki fyrir er ótti neytenda
við kúariðuna eðlilegur og
ónógar upplýsingar frá stjóm-
völdum til neytenda gera málið
enn verra. I grannlöndum okkar
hafa stjórnvöld víðast hvar
brugðist neytendum og látið
þrönga hagsmunagæslu fyrir
framleiðendur ráða ferðinni.
Raunar hafa yfirvöld sumstaðar
verið staðin að því að ljúga að
neytendum í hagsmunagæslu
sinni og í sumum tilvikum hafa
ráðherrar orðið að víkja.
Að undan-
fömu hafa
margir hér á
landi reynt að
nýta sér
kúariðumálið
til að halda
fram íhalds-
sömum og
gamaldags
sjónarmiðum,
og hefur landbúnaðarráðherra
verið í fararbroddi þeirrar fylk-
ingar. í fyrsta lagi er gefið í
skyn að loka eigi fyrir allan inn-
flutning á hráu kjöti. Slíkt stenst
ekki fjölþjóðlega samninga sem
Island er aðili að. Um leið og
full ástæða er til að leggja höml-
ur við innflutningi frá löndum
þar sem kúariða hefur greinst er
innflutningsbann fráleitt. Nefna
má sem dæmi að ef framleið-
endur kjöts í Astralíu og á Nýja-
Sjálandi mundu vilja selja hing-
að lambakjöt væri ekki hægt að
amast við þeim innflutningi,
enda hefur hvorki greinst þar
kúariða né sauðfjárriða. Þessi
lönd gætu hins vegar bannað
innflutning á Iambakjöti frá ís-
landi vegna riðu í sauðfé. Einnig
má nefna innflutning frá Noregi,
en þar hefur kúariða ekki
greinst. Raunar er verðlag á
þessum vörum með þeim hætti í
Noregi að slíkur innflutningur er
ekki freistandi kostur fyrir ís-
lenska neytendur. Það er því frá-
leitt að landbúnaðarráðherra
reyni að nýta sér þessa umræðu
til að reka áróður fyrir því að
tekið sé fyrir alia samkeppni að
utan þegar landbúnaðarvörur
eiga í hlut.
I öðru lagi hafa landbúnaðar-
ráðherra og Bændasamtök Is-
lands nýtt sér þessa umræðu til
að stöðva innflutning fósturvísa
úr norskum kúm, að minnsta
kosti að sinni. Neytendasamtök-
in hafa ekki tekið afstöðu til
þess innflutnings. Það er hins
vegar ljóst að ekki er hætta á
kúariðu hér þótt slíkur innflutn-
ingur sé leyfður. Auk þess að
vísindamenn hafa lagt áherslu á
að smit geti ekki borist með
fósturvísum er hugmyndin sú að
halda kúm sem fá fósturvísa í
einangrun í Hrísey í þrjú ár.
Hægt er að greina kúariðu eftir
svo Iangan tíma og er því engin
hætta á ferðum. Það er því ljóst
að í þessu fósturvísamáli er ekki
verið að vernda neytendur sér-
staklega heldur að vernda
Búkollu okkar - sem er allt ann-
að mál og ber að fjalla um á öðr-
um forsendum.
Það er bannað að blekkja al-
menning. Jafnvel landbúnaðar-
ráðherra má ekki gera slíkt. Ætli
yfirvöld að nota hræðsluna við
kúariðu til að koma á tæknileg-
um viðskiptahindrunum og
hamla með því móti innflutningi
á matvöru leggjast Neytenda-
samtökin eindregið gegn land-
búnaðarráðherra. Með slíku
ráðslagi væri verið að brjóta
gegn þeim fjölþjóðlegu skuld-
bindingum sem íslensk stjórn-
völd hafa samþykkt til hagsbóta
fyrir neytendur, þar á meðal
með samningnum um Alþjóða-
viðskiptastofnunina (WTO). Það
er ljóst að Neytendasamtökin
munu berjast gegn slíku hátta-
lagi með öllum tiltækum ráðum.
Jóhannes Gunnarsson
Efnisyfirlit
Frá kvörtunarþjónustunni
„Traustur aðili með mikla
reynslu
af nýbyggingum“-? 3
Láleg vinna múrara 3
Bíl stolið af bílasölu 3
/ stuttu máli
Fleiri verslanir
verðmerkja
í sýningargluggum 4
Meira um ósamræmi á
hilluverði og kassaverði 4
Úrskurður áfrýjunarnefnd-
ar samkeppnismála í KSÍ-
málinu 4
Reglur um skilarétt 5
Skil á myndbands-
spólum 5
Er bílabón gott
fyrir bílinn? 6
Stafrænar myndavélar
Hvers ber að gæta við
kaup? 8
DVD-Heimabíó á
hagstæðu verði 11
Ekki snuða börnin! 15
Minna er betra 16
Viltu kaupa Svan? 18
Selja Svíum
umhverfisvænt
þvottaefni en öðrum
skaðlegt 18
Hendum óhollu
matvörunum
Breytt mataræði 20
ístravel—málið 23
Tímarit Neytendasamtakanna, Síðumúla 13,108 Reykjavík, s. 545 1200. Veffang: http://www.ns.is
Netfang: ns@ns.is Ábyrgöarmaöur: Jóhannes Gunnarsson. Umsjón meö gæöakönnunum:
Ólafur H. Torfason. Ljósmyndir: Sif Guðbjartsdóttir. Umbrot: Blaðasmiöjan. Prentun: ísafoldar-
prentsmiðja hf. Pökkun: Bjarkarás. Upplag: 18.000. Blaðið er sent öllum félagsmönnum í Neyt-
endasamtökunum. Ársáskrift kostar 2.950 krónur og gerist viökomandi þá um leið félagsmaður í
Neytendasamtökunum. Heimilt er að vitna í Neytendablaöið í öðrum fjölmiðlum sé heimildar getiö,
óheimilt er þó að birta heilar greinar eða töflur án leyfis Neytendasamtakanna. Upplýsingar úr Neyt-
endablaðinu er óheimilt að nota í auglýsingum og viö sölu, nema skriflegt leyfi
Neytendasamtakanna liggi fyrir. Neytendablaðið er prentað á umhverfisvænan pappír.
2
NEYTENDABLAÐIÐ - mars 2001