Neytendablaðið - 01.03.2001, Blaðsíða 18

Umhverfið
Viltu kaupa Svan?
Flestir vilja leggja sitt af
mörkum til að vemda um-
hverfi sitt og náttúru og búa
þannig bæði sér og afkom-
endum sínum betri framtíð.
Neytendur geta lagt sitt lóð á
vogarskálina með ýmsum
hætti, meðal annars með því
velja alltaf þá vöru sem hefur
minnst álag á umhverfið í för
með sér. Vandamálið er hins
vegar að það er ekki alltaf
auðvelt að gera sér grein fyrir
því hvaða vara það er hverju
sinni. Fæst okkar hafa aðgang
að þeim upplýsingum sem
nauðsynlegar eru til að ráða
það af innihaldslýsingu fram-
leiðandans hvort þvottaefnið
sem við emm með í höndun-
um er betra eða verra fyrir
umhverfið en næsta tegund í
hillunni.
Hér kemur Svanurinn til
sögunnar, og einnig önnur
viðurkennd umhverfismerki á
borð við Bra Miljöval, Bláa
engilinn þýska og Evrópu-
blómið. Neytendur geta verið
vissir um að þær vömr sem
bera eitthvert þessara merkja
hafa verið þróaðar og fram-
Ieiddar undir ströngu eftirliti
sérfræðinga á hverju sviði,
með það fyrir augum að bæði
framleiðsla þeirra og notkun
leiði til minnsta mögulegs
álags á náttúmna, án þess þó
að það komi niður á gæðum
vörunnar.
Græni svanurinn
Norræna umhverfismerkið er
hvítur svanur á grænum
gmnni, og gengur í daglegu
tali undir heitinu græni svan-
urinn, til aðgreiningar frá hin-
um hvíta svani í merki Norð-
urlandaráðs. Hann er opinbert
umhverfismerki Norðurlanda
og trygging neytenda fyrir því
að varan sem skartar honum á
umbúðum sínum er gæðavara
Eftir Sigrúnu
Guðmundsdóttur,
umsjónarmann
norræna umhverfis-
merkisins á
íslandi
sem skaðar umhverfið minna
en aðrar sambærilegar vörur.
Svanurinn er samstarfs-
verkefni allra norrænu ríkj-
anna og hefst saga hans árið
1989. Fyrsta svansmerkta var-
an kom á markað 1991 og á
þeim tæpu tíu árum sem síðan
eru liðin hafa ríflega 2.000
vörutegundir fengið svans-
merkið í um það bil 50 vöru-
flokkum. Svanurinn er lang-
útbreiddasta umhverfismerkið
á Norðurlöndum en blái eng-
illinn þýski hefur vinninginn í
fjölda vörutegunda.
Strangar kröfur og
stöðug þróun
Áður en framleiðandi fær
leyfi til að merkja vöru sína
græna svaninum þarf hann að
uppfylla margvísleg skilyrði.
Strangar kröfur eru gerðar um
hráefni, framleiðsluferli, að-
flutninga, efna- og orkunotk-
un, mengun við notkun vör-
unnar og eyðingu hennar að
notkun lokinni.
Þar með er þó ekki allt
búið. Þekking á umhverfinu
og áhrifum af margvíslegum
aðgerðum okkar mannanna
vex stöðugt. Samtímis aukast
kröfur stjórnvalda og almenn-
ings víða um heim til iðnfyr-
irtækja á öllum sviðum um að
þau nýti sér stórstígar tækni-
framfarir samtímans til þess
að bæta framleiðslu sína og
draga jafnframt úr neikvæð-
um áhrifum hennar á um-
hverfið.
Skilyrðin sem þarf að upp-
fylla til að halda græna svan-
inum á framleiðsluvöru sinni
eru því í stöðugri endurskoð-
Selja Svíum umhverfisvænt
þvottaefni en öðrum skaðlegt
Neytendablaðið hefur ítrek-
að fjallað um umhverfis-
vænar vörur og þær sem
ekki geta talist umhverfis-
vænar og meðal annars sagt
frá afstöðu alþjóðafyrirtæk-
isins Procter & Gamble til
umhverfismerkinga á
þvottaefnum en þetta fyrir-
tæki framleiðir meðal annars
Ariel-þvottaefni og Yes-
uppþvottaefni.
Nú hafa Neytendasam-
tökin og nokkur önnur sam-
tök neytenda og umhverfis-
sinna á Norðurlöndum sent
sameiginlegt bréf til Procter
& Gamble þar sem fyrirtæk-
ið er gagnrýnt fyrir að neita
að bjóða íslenskum, dönsk-
um, norskum og finnskum
neytendum umhverfisvænt
þvottaefni þótt fyrirtækið
framleiði það fyrir sænskan
markað. Þvottaefnið Ariel er
selt með norræna umhverfis-
merkinu í Svíþjóð en sams
konar þvottaefni á markaði í
hinum löndunum inniheldur
skaðleg efni og mundi því
ekki standast þær kröfur sem
gerðar eru til vöru með nor-
ræna umhverfismerkiinu.
Þessi gagnrýni kemur fram í
bréfi sem samtökin sendu
Procter & Gamble á Norður-
löndum nýverið.
„Það er gagnrýnisvert að
fyrirtækið skuli ekki bjóða
íslenskum neytendum að
kaupa umhverfisvæna vöru
sem þó er framleidd á þess
vegum. Að mínu mati eiga
íslenskir neytendur skilið að
fá það besta sem þetta fyrir-
tæki hefur upp á að bjóða.
Stjómendur Procter &
Gamble virðast ekki vera
sömu skoðunar og þeir eru
greinilega smeykir við að
umhverfisvitund neytenda
aukist með umhverfismerk--
ingum af þessu tagi,“ segir
Jóhannes Gunnarsson, for-
maður Neytendasamtak-
anna, sem tóku þátt í bréfinu
til Procter & Gamble.
Raunar hefur umhverfis-
merkt vara frá þessu fyrir-
tæki komið á íslenskan
markað en þá hefur verið
límt yfir umhverfismerkið
og mikilvægum upplýsing-
um þannig verið haldið frá
neytendum. Norræna um-
hverfismerkið er vel þekkt
og eftirsótt meðal sænskra
neytenda og það hefur sýnt
sig að þeir velja fremur vör-
ur sem skarta því en aðrar,
enda vita þeir að varan upp-
fyllir þar með þær ströngu
kröfur sem merkinu fylgja
um skaðlaus áhrif á um-
hverfið. Hér á landi má fá
ýmsar vörur með norræna
umhverfismerkinu, þar á
meðal þvottaefni og önnur
efni sem eru í samkeppni
við vörur frá Procter &
Gamble.
„Það er mikið áhyggju-
efni þegar alþjóðlegt fyrir-
tæki eins og Procter &
Gamble vinnur beinlínis
gegn norræna umhverfis-
merkinu, því í merkinu fel-
ast mikilvægar upplýsingar
til neytenda um áhrif vöru á
umhverfið. Neytenda- og
umhverfissamtök á Norður-
löndum hafa ítrekað vakið
athygli á þessu og hvatt
Procter & Gamble til þess
að endurskoða afstöðu sína
- en hingað til án árangurs,"
segir Jóhannes.
18
NEYTENDABLAÐIÐ - mars 2001