Neytendablaðið - 01.12.2002, Blaðsíða 9
Umhverfið
Umhv
vænni
Umhverfismerkt dekk eru
seld hér
Fyrstu umhveifismerktu
dekkin sem komu á markað
voru sóluð sumardekk og hér
á landi er hægt að fá slík dekk
af gerðinni Green Diamond. í
haust komu svo fyrstu Svans-
merktu vetrardekkin á mark-
að. Þetta eru Izen 7401-dekk
frá kóreska dekkjaframleið-
andanum Kumho, og eru þau
einnig fáanleg hér. Kurnho-
verksmiðjurnar hafa lengi lagl
áherslu á umhverfismál og
fengu vottað umhverfisstjórn-
unarkerfi þegar árið 1996 (Iso
14001, sem er alþjóðlega við-
urkennt kerfi).
Sænsku Volvoverksmiðj-
umar hafa sýnt þessu framtaki
Kumho mikinn áhuga og farið
þess á leit við dekkjaframleið-
endur sína, þ.e. Pirelli, Nokia,
Michelin, Goodyear og
Continental/Gislaved, að þeir
framleiði dekk sem standist
kröfur Norræna umhverfis-
merkisins. Þessari ósk fylgir
það fyrirheit að slík dekk njóti
markaðsforskots og forgangs
hjá Volvoverksmiðjunum, en
þær reka um 160 Volvo/
Renaultbúðir í Svíþjóð og
hal'a um 10% hlutdeild á
dekkjamarkaðnum þar. Einnig
hefur heyrst að forsvarsmenn
Saabverksmiðjanna séu í
svipuðum hugleiðingum.
Sænsk stjórnvöld hafa beitt
sér fyrir banni við notkun
tjölarómatískrar úrgangsoltu í
dekk á Evrópska efnahags-
svæðinu. Markmið þeirra er
einsog hjá Norrænni umhverf-
ismerkingu að dekk með
þessa eitruðu úrgangsolíu
hverfi af markaði. Eftir því
sem fleiri bflaframleiðendur
og almennir neytendur gera
kröfu um umhverfisvæn dekk
undir bíla sína fjölgar þeim
dekkjaframleiðendum sem
standa sig á þessu sviði. Þar
með næði norræna umhverfis-
merkið tilgangi sínum, sem er
að örva umhverfisvæna fram-
leiðslu og draga úr umhverf-
isálagi.
Þetta haust hefur verið fremur
milt og vindasamt það sem af
er en nokkrir undanfamir vet-
ur hafa hins vegar einkennst
af stillum og kulda. Við slíkar
aðstæður nær ryk og önnur
mengun að safnast upp í þétt-
býli og síðasta vetur spannst
töluverð umræða um mengun
frá bílaumferð, enda hefur
hún aukist verulega síðustu ár
og nálgast ískyggilega þau
mörk sem gefin eru upp í
reglugerðum um rykmengun.
Mest hefur þessi umræða snú-
ist um notkun nagladekkja.
Krabbameinsvaldandi
efni í dekkjum
Margir ökumenn treysta sér
ekki út á götumar eftir að
bera fer á hálku öðruvísi en á
negldum dekkjum. Gatna-
málayfirvöld kvarta hins veg-
ar sáran yfir mikilli nagla-
dekkjanotkun, enda fræsa
naglarnir upp göturnar, sér-
staklega þegar þær eru auðar
mestallan veturinn eins og
síðustu vetur. Talið er að um
15 þúsund tonn af malbiki
losni árlega út í umhverfið af
völdum bflaumferðar hér á
landi. Umhverfisálag af völd-
um dekkja takmarkast hins
vegar ekki við slil þeirra á
malbikinu. Malbikið slítur
líka dekkjunum og af því
hlýst önnur tegund mengunar.
Slitflötur flestra dekkja er
gerður úr gúmmíi sem inni-
heldur umtalsvert magn svo-
kallaðrar fjölarómatískrar olíu
(PAH) sem er ekki annað en
úrgangsolía frá olíuhreinsun-
arstöðvum. Þessi olía er bæði
krabbameinsvaldandi og þrá-
virk (brotnar seint og illa nið-
ur og safnast því upp í lífver-
um). PAH-olían er ódýr, enda
lítt fallin til annars brúks, og
dekkjafrantleiðendur nota
hana óspart til að mýkja
gangsolíu í dekkin heldur efni
sem koma að sama gagni en
eru ekki eitruð og valda mun
ntinna umhverfisálagi. Þau
efni eru nokkru dýrari en úr-
gangsolían, en í innkaups-
verði olíunnar er hins vegar
hvorki gert ráð fyrir kostnaði
við heilsutjón né þann um-
hverfisvanda sem þessi efni
valda. Einnig taka reglurnar
til rykmengunar, hávaða, við-
náms og aksturseiginleika
sem dekkjunum fylgja.
gúmmíið, gera það þjálla og
drýgja það. Við slit á hjól-
börðunum losna örsmáar
gúmmíagnir af slitfiötunum
og úrgangsolían á þar með
greiða leið út í umhverfið.
Kröfur norræna umhverf-
ismerkisins
Umhverfisálag af völdum
bíldekkja er verulegt og var
því ákveðið að Norræn um-
hverfisnterking (aðstandendur
Svansins, norræna umhverfis-
merkisins) útbyggi viðmiðun-
arreglur fyrir umhverfismið-
aða framleiðslu hjólbarða.
Þær komu út í júní 1999. Þar
með gafst framleiðendum
tækifæri til að sýna á óyggj-
andi máta að framleiðsla
þeirra væri umhverfismiðuð.
I reglunum er meðal annars
gerð sú krafa að framleiðend-
ur noti ekki hina eitruðu úr-
w
—f
NEYTENDABLAÐIÐ - desember 2002
9