Neytendablaðið - 01.12.2003, Blaðsíða 16

Sjálfráða
fjárráða!
Auglýsendur hafa fyrir löngu gert sér
grein fyrir þvíað mikilvægasti markhóp-
urinn eru börn og unglingar. Börn eru
yfirleitt mjög áhrifagjörn og auðtrúa og
þar fyrir utan sýna rannsóknir að þau
hafa ótrúlega mikið um það að segja
hvað endar í innkaupakörfunni. Auglýs-
ingaáreitið fer vaxandi og fara börn og
unglingar ekki varhluta af því.
Stjórnvöld hafa sett lög sem eiga að
vernda börn gegn auglýsingum. í lögun-
um er kveðið á um að auglýsingar eigi
að vera skýrt afmarkaðar frá öðru efni
en í mörgum tilfellum er markaðsetn-
ingin ekki augljós, t.d. þegar tvinnuð
er saman afþreying eða skemmtun við
markaðssetningu. I fjölmiðlum eru
skilin milli auglýsinga og þáttagerðar
óljós og oft eru reglur brotnar án þess
að nokkuð sé að fundið. í kvikmynda-
og poppbransanum eru fjölmörg dæmi
um það hvernig reynt er að hafa áhrif
á lífsýn og skoðanir unglinga. Tískan
er mótuð og tilbúnar þarfir skapast í
gegnum kvikmyndir, tónlist og annan
afþreyingariðnað.
Þegar unglingurinn verður átján ára
gamall er hann sjálfráða og fjárráða.
A þeim tímamótum er gert ráð fyrir
að einstaklingurinn sé kominn á það
þroskastig að hann viti sjálfur hvað hon-
um er fyrir bestu. Fyrstu skrefin inn í
fullorðinsárin eru þá tekin.
Sameiginlegir hagsmunir söluaðila
Nýlega var lagt fram frumvarp á Alþingi
um að aldursmörk til kaupa og neyslu á
léttvíni og bjór verði færð úr 20 árum
niður í 18 ára aldur. Rökin með þessu
frumvarpi eru þau að 18 ára unglingar
mega m.a. stofna til hjónabands, kaupa
tóbak, aka bifreið og síðast en ekki síst
stofna til skulda og fjárbindinga og þar af
leiðandi ætti þeim að sjálfsögðu að vera
treystandi til að fara með áfengi. Það eru
nokkuð sterk rök enda fylgir þessu nýja
frelsi óumdeilanlega mikil ábyrgð. En
það þarf að undirbúa börn og unglinga
fyrir að takast á við lífið. Þau eru frædd
um skaðsemi reykinga, fíkniefna og
áfengis, kynfræðsla er kennd í skólum og
bílpróf er tekið eftir ökunám. Þegar kem-
ur að fjárskuldbindingum og fjármálum
heimilanna er kennsla og fræðsla engan
veginn í takt við tímann. Eftir þVÍ sem
seljendur gerast ágengari og auglýsinga-
áreitið eykst, þeim mun mikilvægara er
það að unglingarnir fái góða neytenda-
fræðslu í skólum.
Það er áhugavert að skoða hvaða fyr-
irtæki það eru sem byrja með fullum
þunga að laða til sín viðskiptavini sem
eru nýbúnir að ná þeim aldri að verða
sjálfráða og fjárráða. Það eru lána-
stofnanir sem bjóða unglingunum dýr
skammtímalán, kreditkort og yfirdrátt á
bankareikningum. Þetta kemur sér vel
fyrir aðra seljendur eins ogt.d. tölvufyrir-
tæki, ferðaskrifstofur og bílaumboð. Því
ef eitthvað freistar þá verður að vera að-
gangur að fjármagni til að kaupa. Þannig
hafa myndast sameiginlegir hagsmunir
tveggja söluaðila til að ná til kaupand-
ans. En það er misjafnt hversu greiður
aðgangur er að markhópnum. Ein leiðin
er vissulega í gegnum framhaldsskólana.
Það virðast hins vegar ekki vera til nein
lög eða reglugerðir sem segja til um það
hvort sölumennska megi fara fram í fram-
haldskólum landsins. Það er því undir
skólayfirvöldum komið hversu greið
þessi leið er fyrir seljendur.
Sölumennska innan veggja framhalds-
skóla
Neytendasamtökunumhafaboristábend-
ingar og kvartanir varðandi sölumennsku
í framhaldsskólum og því var ákveðið að
kanna viðhorf skólanna og hvaða stefnu
þeir hafa mótað sér í sölumennsku og
markaðskynningu innan veggja skólans.
Einnig var spurt um kennslu í fjármálum
og neytendafræðslu. Skólarnir brugðust
vel við spurningum Neytendasamtak-
anna og niðurstöðurnar voru athyglis-
verðar.
Spurt var hvort framhaldskólarnir
hafi markað sér stefnu varðandi sölu-
mennsku innan veggja skólans og þá
16 NEYTENDABLAÐIÐ 4. TBL. 2003