Neytendablaðið - 01.03.2006, Page 4

Urskurður um seðilgjöld
viöskiptavinarins meö
vfsan til 36. gr. samninga-
laga. Þar kemur fram að víkja
megi samningi til hliðar í heild eöa aö
hluta ef þaö yröi taliö ósanngjarnt eða
andstætt góöri viöskiptavenju aö bera
hann fyrir sig.
• Eðlilegt aö senda reikning án gjalds
í málinu vísaöi viðskiptavinurinn í þá
grein neytendakaupalaga sem kveður á
um að seljandi megi ekki rukka neytanda
sérstaklega fyrir aö gefa út og senda
reikning. Lög um neytendakaup eiga ekki
viö um afborganir af lánum en sú grein
laganna sem viöskiptavinurinn vísaði til
gefur mikilvæga vísbendinu um vilja löggj-
afans. Viðskiptavinurog fjármálafyrirtæki
eru í viövarandi viðskiptasambandi þar
sem fyrirtækiö er almennt í betri aðstööu
til að vita hvaö næsta afborgun skuli vera
há. Eölilegt er aö fjármálafyrirtæki komi
þessum upplýsingum til viðskiptavina
sinna mánaöarlega án þess aö taka
sérstakt gjald fyrir þaö. Þá er eðlilegt aö
upplýsingar um bankareikning fylgi sem
megi nota til aö greiða afborgunina inn
á enda sé vandséö að þaö valdi kostnaði
hjá fyrirtækjunum sem réttlætanlegt sé
aö rukka sérstaklega fyrir.
Töluverð umræða hefur veriö um seöil-
gjöld og eru margir ósáttir viö aö greiða
sérstakt gjald fyrir að borga reikninga
vegna þjónustu eins og rafmagns og síma
eða afborgana af lánum. Ef skoðaðir eru
allir hefðbundnir reikningar sem fólk fær
senda til sín má sjá að seðilgjald er til
staðar á nær öllum reikningum. Þá eru
þessi gjöld mishá og erfitt að sjá hvort
um raunverulegan kostnað er að ræða
eða einfaldlega aukna álagningu. Neyt-
endasamtökin hafa mótmælt þessu gjaldi
sem er einhliða ákveðið af fyrirtækjunum
sem í hlut eiga og bent á að kostnaður
viö innheimtu sé hluti af því aö vera í
rekstri.
Nýlega féll úrskurður um seðilgjöld í
Úrskurðarnefnd um viðskipti viö fjármála-
fyrirtæki. Viöskiptavinur fjármálafyrirtækis
hafði tekiö tvö skuldabréfalán hjá fyrir-
tækinu sem hann greiddi af mánaðarlega.
Hann var ósáttur við svokölluð tilkynningar-
og greiöslugjöld sem hann var rukkaður um
með hverri afborgun, 490 kr. fyrir annaö
skuldabréfið og 190 kr. fyrir hitt. Jafnvel
þótt hann geröi sér ferð í hverjum mánuði
til fyrirtækisins og greiddi þar gat hann ekki
fengið gjöldin felld niður. Viöskiptavinurinn
sendi málið til Úrskuröarnefndarinnar og
fór fram á að seðilgjöld yröu felld niður
þegar hann greiddi afborganir á starfsstöö
fyrirtækisins (þ.e. þar sem fyrirtækið er til
húsa) og aö honum yröu endurgreidd þau
seðilgjöld sem hann heföi þegar greitt.
Vísaði hann til laga um neytendakaup þar
sem fram kemur aö seljandi geti ekki til
viðbótar kaupveröinu krafist þóknunar fyrir
aö gefa út og senda reikning.
Fjármálafyrirtækið benti á aö viðskipta-
vinurinn heföi skrifað undir skuldabréf þar
sem fram kæmi aö honum bæri að greiða
kostnað af innheimtu hverrar greiðslu
í samræmi viö gjaldskrá fyrirtækisins á
hverjum tíma. Meirihluti nefndarinnar taldi
máliö ráöast á því að viðskiptavinurinn
haföi samþykkt gjaldtökuna þegar hann
undirritaöi skuldabréfin og hafnaði þess
vegna kröfu viðskiptavinarins.
Álit minnihluta nefndarinnar
Fulltrúar Neytendasamtakanna í úrskurðar-
nefndinni lentu í minnihluta í málinu
og skrifuðu sérálit. Eftirfarandi eru þær
röksemdir sem lesa má út úr sérálitinu.
• Osanngjarnt ákvæði í skuldabréfi
Akvæðið í skuldabréfunum um að við-
skiptavinurinn skuli greiða kostnað af
innheimtu hverrar greiðslu í samræmi við
gjaldskrá fjármálafyrirtækisins er hluti
af stöðluðum samningsskilmála sem var
saminn einhliða af fjármálafyrirtækinu.
Viðskiptavinurinn hafði litla mögu-
leika á aö semja öðruvísi. Ákvæðið vísar
í gjaldskrá fjármálafyrirtækisins eins
og hún er á hverjum tíma og getur
fyrirtækið því hækkað gjaldið á
samningstímanum án þess að
viðskiptavinurinn eigi raunveru-
lega möguleika á að koma í veg fyrir
það. Þessa framsetningu mat minni-
hlutinn ósanngjarna og andstæða góðum
viðskiptaháttum.
• Réttur til að greiða hjá fyrirtækinu
Meginregla kröfuréttar er, bæði í
kaupum og vegna annarra viðskipta, að
greiðslustaður peningagreiðslu skuli vera
hjá kröfuhafa. Málin hafa hins vegar
þróast þannig að fáir geri sér ferö til að
greiða mánaðarlega reikninga hjá fyrir-
tækinu sem þeir eiga í viðskiptum við.
Flestir fá senda greiðsluseðla, greiða i
gegnum heimabanka, eða borga með
boðgreiðslum. Sá réttur viðskiptavinarins
er engu aö síður fyrir hendi að greiða í
afgreiðslu viðkomandi fyrirtækis án þess
aö verða fyrir kostnaði af því enda hafa
meginreglur kröfuréttar ekki breyst að
þessu leyti.
• Takmarkað val um greiðsluaðferðir
Viðskiptavininum varveitt afartakmarkað
val um með hvaða hætti hann greiddi
afborganir sínar. Viðskiptavinurinn hafði
val um að fá greiðsluseðil og borga 490
kr. fyrir hann eða skuldafæra beint af
reikningi og kostaði það 190 kr. Mun
fleiri valmöguleikar eru tæknilega færir
til að greiða skuld, fyrir utan að greiöa
í afgreiðslu viðkomandi fyrirtækis. Til
dæmis er hægt að fá sendan reikning með
bankanúmeri sem viðskiptavinurinn getur
lagt greiðsluna inn á eða fá reikning upp
í heimabankanum og greiða án þess að fá
greiðsluseðil sendan. Þá er mögulegt að
veita viðskiptavininum aögang að lokaðri
síðu þar sem hann getur skoðað reikn-
ingana sína og greitt þá án þess að tengsl
séu við Reiknistofu bankanna.
• Gat ekki greitt á starfsstöð fjár-
málafyrirtækisins
Þar sem viðskiptavinurinn kom mánaðar-
lega til fyrirtækisins til að greiða afborg-
anirnar af skuldabréfunum hafði hann
valið ódýra greiðsluaðferð fyrir banka-
kerfið. Hins vegar breytti það engu þar
sem tilkynningar- og greiðslugjaldið
var ekki fellt niður. Það að veita ekki
val um að greiða á starfsstöð án þess
að verða fyrir kostnaði taldi minnihluti
nefndarinnar stangast á við megin-
reglur kröfuréttar og vera bersýnilega
ósanngjarnt. Féllst minnihlutinn á kröfur
Stórt hagsmunamál fyrir neytendur
Neytendasamtökin telja kostnað vegna
seðilgjalda gríðarlegt hagsmunamál fyrir
neytendur og jafnvel þótt um tiltölulega
lágar upphæðir sé að ræða fyrir hvern
seðil þá safnast þetta fljótt upp og getur
skipt verulegum fjárhæðum árlega fyrir
hverja fjölskyldu. Samtökunum hefur borist
fjöldi kvartana þar sem neytendur segjast
tilneyddir til að greiða seðilgjöld og að ekki
sé veitt þaö val að greiða reikninga án þess
að verða fyrir kostnaði. Liklegt er að það
muni reyna á endanum á seðilgjaldamál
fyrir dómstólum. Þá verður endanlega
skorið úr því hvort slíkir viðskiptahættir geti
talist réttmætir.
4 NEYTENDABLABIÐ 1. TBL. 2006