Bændablaðið - 18.01.2000, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 18. janúar 2000
BÆNDABLAÐIÐ
7
Kornuppskera ársins
1999 í meQallagi
ef miðað er við landið i heild. Mjög gúð uppskera var ð niorðurlandi,
en með iakasta múti syðra
Ekki leit vel út með komrækt á
sumarmálum síðast liðið vor.
Veturinn 1998-99 hafði verið í
kaldara lagi og mjög snjóþungur í
sumum sveitum norðanlands.
Hvarvetna var klaki í jörðu í vor
og í snjóþyngstu sveitum var
akurjörð undir snjó fram yfir
miðjan maí. Óvíða náðist að sá á
besta tíma, það er um sumarmál,
og víða var ekki sáð fyrr en um
miðjan maí. Votviðri réði því að
ekki var gott að sá á klaka syðra
eins og stundum hefur verið gert
og klakinn fór seint, til dæmis var
enn óslitinn klaki í mýrarspildu
þegar sáð var á Hvanneyri 26. maí.
Til landsins voru flutt liðlega
350 tonn af sáðkomi og ætti það
að hafa dugað í 1750 hektara
akurlendis. Auk þess var til í vor
talsvert af heimaræktuðu sáðkomi
af íslenska yrkinu x96-13. Miðað
við þetta má ætla að akrar hafi
verið um 1800 hektarar að flatar-
máli. Alltaf kemur fyrir að akrar
séu nýttir til grænfóðurs á stöku
bæ, en ekki var mikið um það í ár.
Korni var sáð í tæplega 1100
tilraunareiti á vegum Rann-
sóknastofnunar landbúnað-arins
vorið 1999. Rúmur helmingur
þeirra var í ökrum bænda víðs
vegar um landið, en tæplega
helmingur á Korpu. Hér er hvorki
rúm né tækifæri til þess að fjalla
um niðurstöður þeirra allra, en
nefna má sumar þeirra. Gróflega
talið má skipta tilraununum í þrjá
flokka.
1. Ræktunartilraunir. Þar vom
fyrirferðarmestar tilraunir með
mismunandi sáðdýpt koms og
niðurfellingu áburðar. Þær
tilraunir vom á vegum Bú-
tæknideildar RALA og vom
gerðar á Hvanneyri og Ósi í
Borgarfirði, Vindheimum í
Skagafirði, Miðgerði í Eyja-
fírði og á Þorvaldseyri undir
Eyjafjöllum Auk þess má
nefna tilraunir með að sá grasi
með komi á Korpu og
áburðartilraun í Vindheimum.
í haust var svo sáð í viðamikla
tilraun með vetrarafbrigði af
öllum komtegundunum á
Korpu.
2. Tilraunir á nýjum stöðum. Þar
er átt við sveitir þar sem
komrækt hefur ekki verið
stunduð. I ár vom tilraunir af
þessu tagi gerðar á Hólum í
Dýrafirði, Lambavatni á
Rauðasandi og á Sigríðar-
stöðum í Vesturhópi. Niður-
stöður þessara tilrauna fylla
upp í þá mynd, sem við höfum
gert okkur af komræktar-
skilyrðum á landinu.
3. Samanburður byggyrkja. í því
augnamiði vom gerðar til-
raunir á þremur stöðum
Ætla má að einir 1700 hektara hafi
verið skomir í haust.
Tölur um uppskem hjá
bændum liggja ekki fyrir, en til
viðmiðunar má hafa niðurstöður úr
tilraunum. Stórar tilraunir á vegum
RALA vom fjórar sunnanlands og
þijár nyrðra. Meðaluppskera úr
þeim varð 3,3 tonn af komi með
85% þurrefni. Það er nánast
nákvæmlega meðaltal áranna
1994-1999. Uppskera úr ökmm
gæti að vísu hafa verið nokkru
lakari en úr tilraunum. Líklegt er
þó að kornuppskera á landinu hafi
orðið um 5000 tonn alls.
Þótt uppskera á landinu í heild
væri í meðallagi átti það ekki við
um alla landshluta. Sunnanlands
og vestan varð komuppskera í
sumar með minnsta móti og voru
það mikil viðbrigði frá sumrinu
áður. Akrar sunnanlands vom víða
gisnir og auk þess þroskaðist
komið þar seint. Astæður hafa
sjálfsagt verið fleiri en ein, en
nefna má það að sáning dróst víða
úr hömlu vegna klaka og bleytu og
norðanlands, í Vindheimum,
Miðgerði og Straumnesi í
Aðaldal, og svo á Þorvaldseyri
og á Korpu á suðurhelmingi
landsins. Þar komu við sögu
sexraðyrki frá Noregi, tvíraða-
yrki frá Svíþjóð og íslenskur
kynbótaefniviður á ýmsum
stigum.
Sumt af niðurstöðunum var í
góðu samræmi við það sem áður
var vitað. I samanburðinum var
sexraðakomið efst fynr norðan, en
á botninum syðra. A Suðurlandi
fyllti sexraðakomið sig ekki frekar
en venjulega. Norðanlands naut
það hins vegar þess að sumarið var
veðurgott og ekki fauk kom úr axi.
Tvíraðakornið, bæði sænskt og
íslenskt, raðaðist aftur á móti mjög
skipulega. Uppskemröð yrkjanna
innbyrðis var sem sé sú sama hvar
á landinu sem þau vom prófuð.
Einkenni íslenska komsins er
fljótur þroski. íslensku línurnar
skríða og þroskast viku og allt upp
í hálfum mánuði fyrr en sænsku
yrkin Filippa og Gunilla, sem hér
auk þess var kuldi og votviðri um
mánaðarskeið frá 20. maí til 20.
júní. Á þeim tíma þéttir komið sig
með hliðarsprotum ef allt er með
felldu, en á því varð misbrestur í
ár.
Á norðanverðu landinu frá
Skagafirði og austur á
Fljótsdalshérað varð uppskera hins
vegar afbragðsgóð; bæði mikil og
vel þroskuð. Á engan tel ég hallað
þótt sérstaklega sé getið um komið
í Skagafirði og þó einkum akurinn
mikla innst í Hólminum. Komrækt
hófst þar í Vindheimum árið 1994
og hefur vaxið ár frá ári síðan. Þar
var í ár sáinn nærri 200 hektara
akur á rennsléttu landi, samfelldur
þótt í landi þriggja jarða væri og
eigendur að honum allmargir. I
akri þeim var nánast eingöngu
sexraðabyggið Arve. I tilraun, sem
gerð var í akrinum, mældist
uppskera af Arve 55,7 hkg af
þurrefni á hektara. Sé því breytt í
kom með 85% þurrefni eins og
tíðkast í grannlöndunum, þá hefur
uppskeran af Arve í tilrauninni
numið 6,5 tonnum af komi á
hektara. Þótt uppskera í akrinum
hafi ekki verið alveg svo mikil að
jafnaði má fullyrða að akur sá
hefur aldrei átt sinn líka hérlendis.
eru ræktuð. Spurningin verður þá
hvað unnið er við þennan fljóta
þroska. Svarið má sjá á með-
fylgjandi skýringarmynd:
Komfylling hefst þrem vikum
eftir skrið og fylgir beinum ferli
þar á eftir í sjö vikur. Bestu
íslensku línumar þétta sig fyllilega
eins vel og þær útlendu, það er
bera jafnmörg kom á hverja
flatareiningu, og fyllast jafnhratt.
Islenska komið, sem skríður um
það bil 8 dögum fyrr en það
útlenda, hefur því verulegt forskot
fram eftir öllu sumri.
Nú stöðvast komfylling yfir-
leitt um 15. september og á því er
lítill áramunur. Eins og á
skýringarmyndinni sést getur farið
svo að útlenda komið fari fram úr
því íslenska, en það gerist aðeins í
allra bestu ámm þegar vel vorar og
sumarið byrjar snemma og varla
annars staðar en undir Eyjafjöllum
og í Landeyjum. Á Korpu skríður
íslenska kornið í meðalsumri 12.
júlí og það útlenda 20. júlí. Þegar
komþroski stöðvast um miðjan
september em þá liðnar níu vikur
frá skriði íslenska byggsins. Eins
og lesa má af skýringarmyndinni
skilar islenska komið á þeim tíma
nærri 20% meiri uppskeru en
Gunilla og Filippa.
Þroskaferill tvíraöabyggs
Korntilraitnir og
kynbætur á byggi
- á vegum RALA é sflasta ári
Kornskurður á Þorvaldseyri. Farið að draga til skúra. Ljósmynd Þorsteinn
Tómasson.
Korntilraun á Korpu. Ljósmynd Guðrún Pálsdóttir.
Skorin korntilraun á Korpu. Ljósmynd Guðrún Pálsdóttir.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra og Þorsteinn Tómasson forstjóri
Rannsóknastofnunar landbúnaðarins skoða ný íslensk byggyrki á Korpu.
Ljósmynd Hólmgeir Björnsson.