Bændablaðið - 15.02.2000, Blaðsíða 8

8
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 15. febrúar 2000
Islenskur sveita-
matur - já takk!
Skipulögð ferðaþjónusta hjá
bændum hófst hér á landi um 1970
og síðan þá hefur þeim aðilum
fjölgað mikið er stunda slíkan
rekstur, oft á tíðum samhliða
öðrum búrekstri. Þetta er ekki
séríslenskt fyrirbrigði heldur má
nýta sér svipaða þjónustu víða í
hinum dreifðu byggðum heims.
í fyrra sumar tók ég þátt í
vinnufundi í Sogndal í Noregi. Það
er í sjálfum sér ekki í frásögu
færandi heldur það að loka
kvöldverðurinn var snæddur á
einum ferðaþjónustubæ sem státar
sér að því að vera aðili í félagsskap
sem heitir „Norsk Gardsmat."
Þetta var meiriháttar upplifun.
Sauðfjár- og ávaxtabóndi um
fertugt tók á móti okkur í
hlaðvarpanum og bauð okkur
velkomin ásamt því að kynna sögu
sveitarinnar, bæjarins og
ættarinnar. Sagði hann einnig frá
búskapnum og lífsviðurværi
fjölskyldunnar. Gott veður var og
því fórum við ekki strax inn í hús
heldur bauð hann okkur mjöð að
góðum og gömlum sið. Ef ég
skildi rétt þá hafa Norðmenn
samþykkt lög um það að hver og
einn megi brugga um 50 lítra af
mjöð á ári, til eigin neyslu og í
tilefni af smærri veislum þar sem
mjöðurinn er veittur en ekki
seldur. Bóndinn hafði því ræktað
sitt bygg og sína humla og lagað úr
þessu hinn besta mjöð.
Reykjarkofinn var rétt hinu megin
við hlaðið þannig að lyktin af
reyktu kjöti og mjöðurinn kom
manni til að hugsa um forfeður
vora.
Á meðan drukkið var úr
glösunum, n.b. ekki þótti öllum
þetta góður drykkur, þá var gengið
bak við hús og um
kryddjurtagarðinn. Þar mátti finna
blóðberg, hvönn, kerfil, kúmen,
myntu og fleiri tegundir
kryddjurta. Eftir þetta var gengið
til borðstofu sem var byggð um
1800. Að sjálfsögðu timburbekkir
og borð. Bóndinn bauð okkur að
gera svo vel með söng um sögu
húsins og þeirri frjósemi, glaðværð
og gjafmildi sem fylgt hafði því
frá upphafi.
Síðan kynnti hann matseðilinn.
í forrétt var þurrkað og reykt
geitakjöt á flatbrauði með
graslauks kryddsmjöri. Allt
heimalagað og gífurlega gott sem
lystauki fyrir aðalréttinn. Með
þessu og aðalréttinum var veitt
rauðvín frá Chile af bestu og
dýrustu gerð (annað kom að
sjálfsögðu ekki til greina). í
aðalrétt var grillað lambalæri
Norsk Gardsmat er
landssamband með 170
býlum sem bjóða mat-
vörur eftir sínum sér-
stöku hefðum og hér-
öðum. Öll býlin eru við-
urkennd af heilbrigðis-
eftirlitinu. Flest býlin
reka samhliða rekstrin-
um búð með helstu sér-
réttum sínum og nágr-
anna sinna. Einnig eru
þeir með veitingarekstur
er byggist á heima-
öfluðum afurðum og
matreitt eftir hefðum
fjölskyldunnar. Fáir en
nokkrir bjóða einnig
upp á gistingu.
Neytendur geta einnig
tekið þátt í Norsk
Gardsmat, með því að
skrá sig í klúbbinn og
þar með fengið ákveðin
tilboð frá býlunum og
upplýsingar frá þeim
um það sem er á boð-
stólum (upplýsingar frá
1999).
Norsk Gardsmat hefur
heimasíðu en slóðin er
www.norsk.gardsmat.org
kryddað að hætti hússins þannig
að allt hráefni kom úr ræktuninni;
lærið, kryddið, grilluðu
kartöflumar, kryddsmjörið,
gulrætumar, spergilkálið,
blómkálið, o.fl. meðlæti. Uppmna
sveppasósunnar mátti rekja til
fumskógarins í nágrenninu. Eftir
þetta var boðið upp á
heimalagaðan ís með nýtíndum
berjum, þ.e. bláber, jarðarber og
rifsber ásamt sósu sem innihélt
m.a. minntublöð úr garðinum. Á
eftir var boðið upp á kaffi og dýrt
koníak. Tekið skal fram að þessi
veisla var borguð af öðmm en mér,
þannig að þetta er ekki
nískupúkinn í mér sem segir að
drykkimir hafi verið dýrir heldur
voru þeir það og eflaust það sem
skilaði bóndanum hvað mestu í
vasann.
Eftir þetta hefur mér verið
hugsað til þess hvað við hér heima
getum gert til að draga fram meiri
sérstöðu á hverjum bæ og nýtt það
hráefni sem til er eða má
auðveldlega rækta. Allt það sem
var í þessari veislu er hægt að
rækta hér heima og jafnvel geyma
fram að næsta vori, vegna þess
hversu uppskeran er seinni á ferð.
Bóndinn þama hafði séð um
ræktunina sjálfur ásamt fjölskyldu
og svo réði hann til sín kokk af
nágrannabænum til að sjá um
matseldina. Hann nýtir því bæði
það heimaaflaða og þá þekkingu
sem finnst í kringum hann. Auk
þess hafði hann gert samning við
sveitastjómina og bæjarfélagið um
að halda minni veislur fyrir þá.
Þetta er magnað! Ekki bauð hann
upp á gistingu m.a. vegna þess að
tveir aðrir ferðaþjónustuaðilar
buðu það auk þess sem hótel var í
grenndinni.
En hvað getum við gert hér og
hvað segja reglugerðir og lög
varðandi þess heimaaflaða og
nýtingu þess í ferðaþjónustu? Eg
hef ekki skoðað það, en mikið
vildi ég geta farið á
ferðaþjónustubæ hér á landi sem
veitti slíkan munað sem þama úti.
Heimalagaður mjöður,
heimagerður ostur/skyr úr eigin
framleiðslu, verkað kjöt af
mismunandi búfjártegundum og
matreitt að hætti hússins og
þjóðlega rétti sem m.a. má finna í
ný útkominni bók Hallgerðar
Gísladóttur.
Það getur vel verið að
einhverjir ferðaþjónustubændur
vinni að þessu og ég er alveg viss
um það, en sem óbreyttur
ferðamaður á leið um landið hef ég
ekki minnstu hugmynd um það.
Væri hugsanlegt að vinna
markvisst að markaðssetningu
íslenskra afurða og matseld, stofna
félag eða áhugamannahóp um
þennan þátt ferðaþjónustunnar eða
er þetta eitthvað sem fólk nennir
ekki að standa í og er bara vesen !?
Að lokum vil ég þakka þá
nýbreyttni sem átti sér stað fyrir all
löngu, þ.e. að geta keypt íslenska
kjötsúpu á nokkrum
veitingastöðum við þjóðveginn.
Það er það besta sem komið hefur
fram á matseðlum í lengri tíma.
Nýtum íslenskt - Veljum
íslenskt
Ásdís Helga Bjarnadóttir
Ferðaþjónustubændur
Heiri gestip síðastliðiOsnmep
Á síðasta ári jókst fjöldi bókana
frá erlendum aðilum hjá Ferða-
þjónustu bænda um 29%. Sam-
bærileg taia um fjölda bókana
frá íslendingum liggur ekki
fyrir. Veltuaukning hjá Ferða-
þjónustu bænda á milli áranna
1998/99 er 20%. „Almennt varð
aukning hjá ferðaþjónustu-
bændum síðast liðið sumar,“
sagði Sævar Skaptason, frain-
kvæmdastjóri Ferðaþjónustu
bænda.
Síðustu ár hafa ítalskir
ferðamenn orðið fjölmennari en
þeir koma einna helst í ágúst og
september. Þetta sagði Sævar að
hefði bætt nýtinguna umtalsvert.
„Það er greinilegt að þeim
ferðamönnum fjölgar sem sækja í
rólega staði - litla ferðaþjónustu-
bæi,“ sagði Sævar.
En horfumar á árinu 2000.
Sævar sagði að viðskiptavina-
hópurinn hefði stækkað og horf-
umar væm góðar. „Það er e.t.v.
ekki rétt að reikna á nýjan leik
með sömu veltuaukningu en ef
ekkert gerst á helstu mörkuðum
okkar getum við leyft okkur að
vera bjartsýn," sagði Sævar.
Stóra vandamálið er gengis-
þróunin, sem dæmi hefur EVRAN
fallið um 5% frá því í sumar sem
leið, ef það verður reyndin á
komandi sumri þá gæti það haft
alvarleg áhrif á afkomuna hjá
okkur. Þetta sýnir hve áhættusamt
er að eiga í beinum viðskiptum við
erlendu aðilanna en þegar bændur
bóka í gegnum skrifstofu FB þá
losna þeir við gengisáhættuna.
M autg riparæktin
Styttri bilstar
Um mánaðamótin tók Lands-
samband kúabænda saman
biðlista ei'tir slátrun naut-
gripa. í ljós kom að þegar er
verulega farið að ganga á bið-
listana, en eins og fram kom í
1. tölublaði Bændablaðsins
var bið eftir slátrun um
áramótin mjög mikil.
Eins og staðan
er í dag, er líklegt
að slátrun kúa
nái jafnvægi á
næstu mánuð-
um. Bið eftir
slátrun ung-
neyta er þó
enn nokkuð
meiri en bið
eftir kúa-
slátrun. „Það
er ljóst að við
verðum að setja
meiri kraft , í
markaðsaðgerðir,
til að auka söluna á
ungnautakjöti. I þessu
sambandi hefur verið haft sam-
band við alla aðila sem eru að
vinna með nautakjöt og eru
viðræður í gangi við nokkra um
söluátak á ungnautakjöti. Þama
gerum við skýran mun á því
hvort selja eigi unganautakjöt
eða nautgripakjöt", sagði Snorri
Sigurðsson framkvæmdastjóri
LK. „Það hefur háð okkur
nokkuð að sumar kjötvinnslur
eru ekki að merkja vel
vörumar og jafnvel
að selja kýrkjöt
sem ungnauta-
kjöt. Á þessu
viljum við ráða
bót og emm
því tilbúnir að
aðstoða þá
sem vilja
leggja sig
fram og gera
átak í þessum
málum. Með
því að gera
söluátak í ung-
nautakjöti, munum
við um leið draga
annað nautgripakjöt með,
þannig að við teljum okkur vera
á réttri braut“.
u Alfa Laval Agri
Harmony TopFlow
MJALTAKROSSINN
Harmony Top Flow er
ótrúlega léttur mjaltakross
með nýrri gerð
spenagúmmía sem eru með
þynnri veggi og meira
flæðirými en nokkru sinni
fyrr.
Minna burðarálag á spena.
Minni hætta á loftleka milli
spena og spenagúmmís.
Fljótvirkur flutningur á
mjólkinni yfir í lögnina
kemur í veg fyrir flökt á
sogi.
VELAVERf
Lágmúla 7,108 Reykjavík,
sími 588 2600
Dalsbraut 1, 603 Akureyri,
sími 461 4007
...toppurinn í mjaltatækni