Bændablaðið - 29.02.2000, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 29. febrúar 2000
BÆNDABLAÐIÐ
15
!L
hverjum degi og sæðir allar þær
kýr sem eru yxna.
Yfirleitt er aðeins notað eitt
naut á hveijum degi á hveiju búi
og annað næsta dag, en einnig get-
ur bóndinn valið sérstakt naut fyrir
hverja kú en það er dýrara. Hver
fijótæknir annast aðeins nokkur
bú, því það getur tekið langan tíma
að sæða á einu búi, ég tala nú ekki
um ef kýmar eru nálægt því að
vera um 100 á dag.
Flestir bændur láta sæða í 4-6
vikur, en eftir það eru naut sett í
hjörðina, að jafnaði eitt naut fyrir
hverjar 50 kýr. Nautin eru svo tek-
in úr hjörðinni um miðjan janúar.
Þær kýr sem beiða ekki á þeim
tíma sem sæðingamar standa yfir,
fara yfirleitt í „læknisskoðun", og
gefur dýralæknirinn þeim sérstök
hormón, og fer fram mjög ill
meðferð á skepnunum þegar það er
gert. I byijun apríl em allar kýmar
skannaðar, til þess að vita hverjar
em með kálfi. Þær kýr sem eru
ekki með kálfi fara í sláturhús í
enda tímabilsins.
Ef sumarið er þurrt, og ekki er
til nóg gras handa kúnum, þá gelda
sumir bændur hluta af hjörðinni,
og setja þær kýr á „diet“ fæði. En
ef nóg er til af grasi og öðm fóðri,
þá eru kýmar yfirleitt mjólkaðar
fram í lok maí, en þá er öll hjörðin
geld. Em kýmar þá ekkert
mjólkaðar fram í lok júlí eða byrj-
un ágúst, en þeim er gefið á hveij-
um degi, þar til grasið fer að
spretta aftur um vorið.
Flestir bændur slá þrisvar á ári,
í september, desember og í mars.
Þetta fer mest í vothey, en svo er
einnig töluvert um það að bændur
verki í rúllur, og yfirleitt er það
gert í desember og fram í mars.
Sumir bændur hafa enga auka
landareign til þess að heyja, en þá
kaupa þeir allt fóður sem þeir
þurfa fyrir skepnumar.
- Rœktunarstarf?
Bændur hugsa ekki mikið um
það hvemig kýrin lítur út, en það
eina sem þeir reyna að rækta á
milli kynslóða em hámjalta kýr
með vel lagað júgra og gleiðstæðar
að aftan, svo auðvelt sé að mjólka
þær og svo skiptir skapið líka
miklu máli, þær þurfa að vera
auðveldar í umgengni. Bændur
hugsa um hjörðina sem eina heild,
en ekki um einstakan grip eins og
við emm vön. Hver kýr hefur sitt
númer, og er haldið bókhald yfir
alla gripina.
Það er dálítið um bændur sem
stunda ræktun, eins og í Evrópu, og
sýna gripina á sýningum. Nautin
sem notuð em á sæðingarstöðvun-
um em yfirleitt toppnaut, sem koma
frá slíkum bændum eða sæði sem
fæst frá öðmm löndum. Þannig að
það er alltaf í gangi ræktunarstarf,
það er bara hinn venjulegi bóndi
sem tekur ekki mikinn þátt f því að
reyna að rækta vel skapaða gripi.
Eg verð nú samt að segja að kýmar
héma em mjög vel byggðar og
mjög sterkbyggðar."
- Vinnufólk? Hver eru laun-
akjör nema á borð við þig?
„Það er mjög misjafnt hve
„hátt sett“ vinnufólkið er á búun-
um. Sumir bændur hafa vinnu-
menn, sem vinna 60-62 tíma
vinnuviku, og fá frí þriðju hverja
helgi. Þeir eru á föstum mánaðar-
launum, sem em yfirleitt ekki
mjög há, enda er oftast um að ræða
ungt skólafólk.
Næsta stig er „farm manager"
sem er yfirmaður annarra starfs-
manna á búinu. Stundum er hann
sá eini sem vinnur á búinu, og sér
hann þá einn um búið, og ræður
sér að mestu sjálfur. Þessi vinn-
umaður hefur föst, þokkaleg
árslaun og fær reglulega frí.
„Contract milkers" em á
sérstökum samningi. Þeir fá vissa
prósentu af allri innkomu mjólkur-
innar, yfirleitt 15-25%. Þannig að
launin fara eftir því hversu mikla
mjólk búið framleiðir ár hvert.
Þessir „contract miklers“ sjá alveg
einir um kýmar en ræða við
bóndann ef eitthvað sérstakt þarf
að gera. „Contract milkers" fá frítt
húsnæði en einnig fá þeir oft frítt
kjöt og mjólk, en þeir þurfa að
borga ýmsan kostnað af búinu, t.d.
rafmagnið í mjaltafjósinu, bensín á
fjórhjólin o.fl. Ef þeir vilja fá
aðstoðarmann verða þeir að borga
honum af sínum launum og vilji
þeir taka sér frí verða þeir að finna
mann og borga honum. Þeir sem
em á svona samningi ráða sínum
vinnutíma sjálfir og gætu fengið
sér nokkra vinnumenn og látið þá
um alla vinnuna og sjálfir ekki gert
handtak.
En svo em líka til „50/50 share
milkers“. Þegar bændur verða leiðir
á búskapnum og vilja losna frá hon-
um en ekki selja búið, geta þeir
ráðið „share milker" á búið, selt all-
ar kýmar og vélamar en haldið
landinu. Bændumir fá sem sagt ein-
hvem sem á hjörð og vélar en ekk-
ert land til þess að búa á búinu. Eig-
andi landsins fær 50% af innkomu
mjókurinnar og af gripunum þegar
þeim er slátrað. Hann borgar helm-
ing kostnaðar vegna grasræktunar
og öflunar heyforða og fóðurs á
búinu, en hinn hlutann borgar eig-
andi kúnna, og þarf hann að borga
allan annan kostnað sjálfur.
„Share milkers“ þurfa að halda
búinu í því ástandi sem þeir tóku
við því, en það er eina skilyrðið.
Eigandi landsins býr ekki á búinu,
stundum býr hann í allt öðrum
hluta landsins.
Það er töluvert um það að
bændur eða vinnufólk á búum fái
afleysingamann til þess að mjólka
fyrir sig, ef þau vilja taka sér frí í
einn dag eða lengur. Oftast fá þau
böm nágrannanna til þess, en það
er mikið um það að skólafólk taki
að sér afleysingar allt árið um
kring og er þetta mjög vel borgað
starf. Það er eitt fyrirtæki í landinu
sem sér um afleysingaþjónustu
fyrir bændur, en það leitar aðallega
til annarra landa eftir starfsfólki,
en það er dálítið um Nýsjálendinga
innan þessa fyrirtækis.
Notuð tæki og vélar:
Þegar gæðin skipta máli
Austurvegi 69 • 800 Selfossi • Sími 482 4102 • Fax 482 4108
Krókhálsi 10*110 Reykjavík • Sími 567 5200 • Fax 567 5218
DALEN snjoblasarar til afgreioslu strax.
„Norræn dráttarvél" af fullkomnustu gerð.
Case 485 2x4 árg 85
Case 685 2x4 árg 87
Fiat 8294 2x4 árg 93
Fiat 8294 4x4 M/tækjum árg 94
Valmet 6400 4x4 M/tækjum árg 94
Valmet 665 4x4 M/tækjum árg 95
Zetor 6345 4x4 M/tækjum árg 94
Zetor 6345 4x4 M/tækjum árg 96
Zetor 7745 4x4 M/tækjum árg 91
Zetor 7745 4x4 M/tækjum árg 91
Zetor 9540 4x4 árg 94
M F 390 4x4 M/tækjum árg 87
Auk þess eigum við gott úrval heyvinnutækja
NORVfC