Bændablaðið - 29.02.2000, Blaðsíða 21

Þriðjudagur 29. febrúar 2000
BÆNDABLAÐIÐ
21
Ég er nýlega orðinn bóndi og er
því ekki alveg inni í þessu
landbúnaðarkerfi en mér er það þó
alveg strax ljóst að það er eitthvað
mjög mikið að. Landbúnaðarkerfið
er þungt og svifaseint, svona 25
árum á eftir sinni samtíð.
Ég hóf búskap í félagsbúi nú
um áramót en það var nú ekki
hlaupið að því. Allar stofnanir sem
tengjast landbúnaði þurftu að
funda um málið, hvort ég væri
hæfur bóndi, fyrst þurfti jarðan-
efnd að fjalla um málið, samt var
ég ekki að kaupa jörð eða land.
Næst fór það til Bændasamtakanna
og þar þurfti að funda um málið.
Framleiðsluráð þurfti náttúrulega
líka að fá að funda um hvort ég
væri hæfur bóndi. Þegar þetta var
loksins komið, þá var aðeins
Landbúnaðarráðuneytið eftir en þá
kom það upp að þeir gátu ekki
ákveðið hvort ég væri hæfur
bóndi, því það vantaði umsögn
hreppsnefndar um að ég væri
sómamaður. En þetta hafðist nú
allt að lokum en guð minn góður
hver er tilgangurinn með því að
hafa þetta allt svona flókið. Fyrir
alla muni reynið að vakna, í dag er
árið 2000.
Til að geta farið að búa
félagsbúi þurfti ég náttúrulega að
fá lán og þá leitaði ég auðvitað til
Lánasjóðs landbúnaðarins eftir
láni. Þegar liðnir voru tveir
mánuðir frá því að ég sendi
umsóknina um lánið og ekkert
svar komið var ég nú farinn að
ókyrrast, því reynsla mín hefur
verið að það tekur ekki nema
svona tvo daga að fá lán í banka.
Ég fór því að spyijast fyrir í
Lánasjóðnum um hvemig gengi
með umsóknina mína. Þau voru
ekki byrjuð að líta á hana eftir
heila tvo mánuði. Það fauk nú í
mig og ég vildi vita ástæðuna fyrir
því, jú, það vantaði víst veðbókar-
vottorðið og því var ekkert hægt
að gera, ekki einu sinni að láta mig
vita af því.
Hvers lags þjónustu búum við
bændur eiginlega við?
Hvað um það, ég fór að reyna
ná í nýtt vottorð en þá hringdu þau
til baka frá Lánasjóðinum og
sögðu að þau hefðu fundið vott-
orðið, svo ég bað þau nú um að
drífa sig að ganga frá þessu. Eftir
tvo virka daga var þetta til, svo þau
geta þetta. Ég er búinn að heyra
fjölmörg dæmi eins og þetta að
það taki svo og svo langan tíma að
fá lán í Lánasjóðinum og er það
Mjólkurmál
Hætt er við að afkomutölur
þeirra afurðastöðva í mjólkur-
iðnaði sem reknar eru á þokka-
lega vitrænum grunni verði
lakari fyrir árið 1999 heldur en
síðustu ár og arðgreiðslur minni.
Ástæðan er fjarska einföld.
Offramleiðsla á síðasta verðlags-
ári og nánast verðlaus umfram-
mjólk.
Ef kafað er enn dýpra má með
þó nokkrum rétti segja að ástæðan
sé hin makalausa yfirlýsing
samtaka afurðastöðva síðla sumars
1998 að greitt yrði afurðastöðva-
verð og próteinhluti mjólkur um-
fram rétt. Hér má kannski segja að
auðvelt sé nú að vera vitur eftir á. I
þessu tilviki voru þó margar
forsendur til að vera þokkalega
skýr fyrirfram.
Að sjálfsögðu hefði hin mikla
framleiðsluaukning sem varð
haustið 1998 komið hvort sem var.
En það hefði verið hægt að
bregðast við henni mun fyrr með
ótvíræðum skilaboðum til bænda
og tilmælum strax fyrir og um
áramót er ljóst var hvert stefndi.
Þess í stað leið og beið og mjólkin
flaut. Allt var dregið vegna
kokhraustra loforða. Loks á vor-
dögum komu loksins ný skilaboð
og fyrri yfirlýsingar dregnar í land
og sett þak á umframgreiðslur.
Eins og alltaf þegar svona gerist
hlýða sumir og aðrir ekki. Fjöldi
hugmanna og kvenna í bændastétt
hugsuðu sem svo; (auðvitað með
miklum rétti) „þið báðuð um meiri
mjólk, þá skuluð þið fá hana.“
Hömuðust síðan allt vorið og
sumarið við að mjólka allar
mögulegar kýr jafnvel á tals-
verðum fóðurbæti og spurðu síðan
kollega sína af misskildum metn-
aði hvað þeir hefðu nú náð að fara
mikið yfir réttinn. En í dag má
aðeins óska þessum framleið-
ehduni'4it»hQmingju.-Hér--fr’faiðtw»-'
landi voru þeir trúlega að hirða
arðinn frá hinum og betra er að
sjálfsögðu að fá eitthvað en ekkert.
Kostnaður MBF vegna afsetningar
og útflutnings verðlítillar umfram-
mjólkur er það mikill að arð-
greiðslur verða líklega á ólíkum
nótum en síðustu ár.
HVAÐMÁLÆRA?
Búnaðarsamband Suðurlands gerir
mjólkurspá fyrir framleiðendur
sem vilja. Sama gætu Samtök
afurðastöðva gert fyrir landið og
hefðu betur gert haustið 1998 áður
en farið var að gefa loforð. Þá
hefði ýmislegt gagnlegt komið í
ljós og mörgu slæmu verið forðað
frá sjónarhóli framleiðenda og
afurðastöðva. Benda má stjóm-
Afkoma afurðastöðva
skiptir kúabændur
miklu máli og enn
meira í framtíðinni því
eftir tvö ár verður
mjólkurverð gefið
frjálst. Stjómendur
verða því að vera
nálægt jörðu í stjómun
og loforðum, segir í
grein Valdimars
Guðjónssonar í
Gaulverjabæ.
endum á að ásetningsskýrslur á
kúm og kvígum geyma mikinn og
gagnlegan fróðleik. Einnig er þurrt
og milt heyskaparsumar á Suður-
landi strax sterk vísbending um
aukna mjólk. Líka sýna nú
snemmtilbúnar heyefnagreiningar
■þett»<'^>máatfiðuwi;-A'ldiHii -¥«i<ður-
bara út af áhugaleysi starfsmanna
og kröfuleysis bænda. Þau geta
þetta á aðeins tveimur dögum. Við
eigum að láta senda alla sem vinna
í Lánasjóðinum heim og fá fólk í
staðinn sem hefur áhuga á að
þjónusta okkur vel. Þessi fram-
koma myndi hvergi líðast annars
staðar.
Eitt mál er í viðbót sem ég skil
ekki alveg að skuli ekki vera eitt
stærsta baráttumál bænda um þess-
ar mundir en það er Lífeyrisjóður
bænda sem fyrir löngu ætti að vera
búið að leggja niður. Þegar bændur
hætta að búa í dag, háaldraðir sum-
ir hveijir, og hafa alla sína ævi
greitt í þennan sjóð fá þeir að
hámarki rúmlega 20 þúsund kr. á
mánuði! Á meðan að aðrir sjóðir
eru að greiða um og yfir 100
þúsund kr. Við erum að stórskaða
okkur á að halda í þennan sjóð. Ég
er skyldugur til þess, en ég veit að
ég mun ekkert fá úr honum þegar
ég hætti, þetta er hreint
mannréttindabrot að hafa einhverja
svona sér sjóði sem maður neyðist
til að greiða í sama hvemig hann
er rekinn og fá svo ekki neitt sem
heitir til baka. Hugsið bara um
ykkur sjálf, þegar þið hættið
störfum eftir að hafa unnið baki
brotnu alla ykkar ævi, þá fáið þið
20 þúsund á mánuði til að njóta
lífsins og sjá fyrir ykkur. Ég trúi
því ekki að þið hafið engar áhyggj-
ur af þessu.
Ég óska ykkur góð gengis á
Búnaðarþingi, og munið að athuga
hvaða ár er áður en þið Ieggið af
stað.
Guðni Ragnarsson
Guðnastöðum
að sjálfsögðu spáð upp á líter eða
jafnvel milljón lítra. Ut frá þessu
tvennu má þó áætla magn og útbúa
spáforrit. Állavega betur en hug-
skotssjón manna á Akureyri og í
Reykjavík segir til um. Á þessum
bæjum virðast menn hafa litla
tilfinningu fyrir „landsjúgrinu" og
er stundum líkast því að menn séu
í mjöltum með þykka gúmmívettl-
inga og með bundið fyrir augun.
Afkoma afurðastöðva skiptir
kúabændur miklu máli og enn
meira í framtíðinni því eftir tvö ár
verður mjólkurverð gefið fijálst.
Stjórnendur verða því að vera
nálægt jörðu í stjómun og loforð-
um. Loforð með öfgum í báðar
áttir em ekki til bóta og þeir sem
stýra rykkja full harkalega í. Nú
síðast er slagsíða á hinn vænginn
þegar fullyrt er að ekkert verði
greitt fyrir umframmjólk næstu
árin, takk fyrir. Þetta með bull-
afskiptum afurðastöðva af kvóta-
kaupum hefur hleypt verði mjólk-
urkvóta upp til stjamanna og sér
vfst eigi fyrir endann á.
Það er hi.ns vegar bjartsýni í
greininni og hún hefur hagrætt
mikið síðustu ár. Þeim sem hafa
áhyggjur af samkeppni í greininni
skal bent á að nú á nokkrum árum
er einn meðal hreppur og ígildi
blómlegrar sveitar í mjólkur-
framleiðslu á árum áður horfinn til
annara landa. Innflutningur ísa og
osta nemur nú vel á aðra milljón
lítra.
Valdimar Guðjónsson
- ------ "Gauiveiýé
Skipholtl SOB ■ Roykjavlk ■ Siml 552 6000 - Fox S52 6005
KAUP - SALA
BÚJARÐIR
Eins og undanfarin ár önnumst við milligöngu um
kaup og sölu á bújörðum og framleiðslurétti.
Verðmetum og veitum ráðgjöf.
Getum bætt við jörðum á söluskrá.
Magnús Lcópoldsson, löggillur fasleignasali
Alhliöa fasteignasala, íbúöarhúsnaeöi, atvinnuhúsnœöi, bújarðir og sumarhús
Landbúnaðarráðherra skipar starfshóp
Úthikt á lifríki oo om-
Msmálum á Suounlandí
-vegna mengunar al vfildum Salmouellu og Campylobakter
Vegna þrálátra sýkinga í dýrum
og mengunar af völdum Salmon-
ellu og Campylobakter í skepn-
um og ýmsum búvörum fram-
leiddum á Suðurlandi, hefur
Iandbúnaðarráðherra skipað
starfshóp undir forystu yfir-
dýralæknis, sem hefur það hlut-
verk að standa fyrir viðamikilli
úttekt á lífríki og umhverfis-
málum á Suðurlandi. Tilgangur
rannsóknarinnar er að finna
þær smit- og mengunarleiðir er
kunna vera til staðar, til að unnt
verði að koma í veg fyrir endur-
tekið smit dýra og mengun um-
hverfls og búfjárafurða, sem
hafa orðið óneysluhæfar af þeim
sökum.
Starfshópurinn hefur það verk-
efni að skipuleggja og stjóma
þeim rannsóknum og athugunum,
sem nauðsynlegar kunna að vera
til að komið verði í veg fyrir áður-
nefnd vandamál. Starfshópinn
skipa: Halldór Runólfsson, yfir-
dýralæknir, formaður, Sveinn Sig-
urmundsson, framkvæmdastjóri
Búnaðarsambands Suðurlands og
Níels Árni Lund, deildarstjóri um-
hverfissviðs landbúnaðarráðuneyt-
isins.
Til að áðumefndu markmiði
verði náð er starfshópnum falið að
hafa samband og samráð við þær
stofnanir og aðila, sem lagt geta
þessu verkefni lið, s.s. Líffræðist-
ofnun Háskólans, Hollustuvemd,
Tilraunastöðina á Keldum, Sam-
tök sveitarfélaga á Suðurlandi og
Heilbrigðiseftirlit Suðurlands.
Starfshópurinn skal leggja til og
skipuleggja nauðsynleg rann-
sóknaverkefni og athuganir og
gera ráðuneytinu grein fyrir um-
fangi þeirra og kostnaði við þær til
að tryggja nauðsynlega fjármögn-
un verkefnanna.
r
FRÉTTABRÉF
VÉLA OG ÞJÓNUSTU HF
Færð þú Fréttabréf Véla og Þjónustu hf
reglulega?
Ef ekki láttu okkur vita og við sendum það til þín
um hæl.
Fréttabréfið kemur út fjórum sinnum á ári með
gagnlegar upplýsingar um fyrirtækið og ýmislegt
um nýjustu tækni í landbúnaðarvélum.
Vertu áskrifandi af Fréttabréfinu!
Það kostar ekkert!
Þekktir fyrir þjónustu í 25 ár
VÉLAR&
ÞJÓNUSTAhf
Járnhálsi 2, Reykjavík,
sími 5 800 200, fax 5 800 220
www.velar.is
Utibú á Akureyri,
sími 461 4040, Óseyri 1a