Bændablaðið - 28.03.2000, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 28. mars 2000
BÆNDABLAÐIÐ
17
Loðdýraræktin
Hvar liggja sóknarfcerin í því að bœta
fóðurframleiðsluna frá því sem hún er í
dag? Er einhver raunhœfur möguleiki fyrir
ykkur að taka upp samstarf á þessu sviði
við loðdýrabœndur á Héraði?
Sóknarfærin liggja helst í því að tryggja
gæði fóðursins og reyna að vera á hverjum
tíma að framleiða fóður eftir þeim
leiðbeiningum sem gefnar eru þar um af
færustu sérfræðingum í heiminum.
Fóðurverðið skiptir gríðarlegu máli
varðandi afkomu búanna og því verður að
beita öllum ráðum til að ná því niður, án
þess þó að taka nokkra áhættu varðandi
gæðin. I þessu sambandi má t.d. nefna hvort
það sé eðlilegt að fóðurstöðvamar séu látnar
borga fyrir hluta þess hráefnis sem þær fá
hjá sláturhúsunum - það hráefni sem
sláturhúsin þyrftu annars að farga með
tilheyrandi kostnaði!
Vel getur komið til greina samvinna við
loðdýrabændur á Héraði varðandi fóðurgerð.
Raunar eru viðræður þar að lútandi
fyrirhugaðar. Það er augljóst að við verðum
að reyna að ná fram hagræðingu í
fóðurframleiðslunni á þessu svæði til þess að
lækka fóðurkostnaðinn og reyna að tryggja
stöðugleika í fóðurgæðunum.
Hagræðingaraðgerðir eins og þær sem
hér er verið að velta fyrir sér eru að
sjálfsögðu mikið undir því komnar hversu
trúaðir forsvarsmenn lánastofnanna eru á að
við ætlum út í raunhæfar aðgerðir.
Vopnfirskir bændur munu þó tæpast fara í
vafasamar aðgerðir þar sem fóðurstöðin
héma er tiltölulega lítið skuldsett og staða
okkar því ekki svo slæm að menn vilji taka
mikla áhættu varðandi stöðina.
Sem fyrirmynd að hugsanlegum
aðgerðum horfum við vitanlega til þess sem
gert var þegar fóðurstöðin á Húsavík var
lögð niður og bændur af hennar svæði fóm
að kaupa fóður frá Sauðárkróki. Til þeirra
aðgerða var varið allnokkmm fjármunum og
við teljum að ef við fáum viðlíka
fyrirgreiðslu sé það alveg þess virði að
skoða þetta nánar.
Það ber þó að hafa í huga að við búum
við erfiðar vetrarsamgöngur hér á þessu
homi landsins. Ráðamönnum hefur ekki
virst nægileg þörf á því að bæta samgöngur
hér eða sem líklegra er að hér séu ekki nógu
mörg atkvæði til að það borgi sig að leggja
peninga í samgöngubætur.
Vopnfirðingar hafa tekið virkan þátt í
fóðureftirlitinu á HVE. Hvernig hefur
ykkur líkað þessi þjónusta og hvað segið
þið um framtíðareftirlit í fóðurframleiðslu
hér á landi?
Það er trú okkar og von að fóðureftirlitið
á Hvanneyri sé komið til að vera. Þar er fag-
lega að hlutunum staðið og svo virðist sem
menn séu að ná vel utan um verkefnið. Á því
er enginn vafi að eftirlit sem þetta getur gert
mikið gagn, bæði til að veita fóðurfram-
leiðslunni aðhald og til að safna reynslu-
tölum sem geta nýst í framtíðinni. Varðandi
framtíðareftirlit í fóðurframleiðslunni hér á
landi er það helst að segja að þar geta menn
stytt sér leið með því að notfæra sér reynslu
sem safnast hefur varðandi málið í grann-
löndum okkar. Stefna ber að því að fóður-
eftirlitið hér á landi verði a.m.k. jafn virkt og
eftirlitið í Danmörku.
Því er á stundum haldið fram að fram-
farir hafi verið almennt hœgari í greininni
hér á landi en í samkeppnislöndunum.
Þetta á við um bœði gœði og stcerð
dýranna. Eru þið sammálaþessu?
Það kann vel að vera að framfarir hafi
vepð hægari hér á landi en annarsstaðar, Það
sem sárast er að horfa upp á er að mönnum
hefur almennt hvorki tekist að ná danska
meðaltalinu fyrir stærð eða gæði. Þess ber
þó að geta að til eru þeir bændur sem hafa
lagt sig fram við val fyrir stærð og náð þar
góðum árangri. Því miður eru þetta þó
einungis fáir bændur. Því miður vegna þess
að það er tiltölulega einföld ræktun sem
liggur því að baki að stækka minkana. Hvað
gæðin varðar er íslenska framleiðslan of slök
og fá teikn á lofti um stórkostlegar breyt-
ingar þar á. Sem betur fer eru þó til fram-
leiðendur sem skila allt að viðunandi
hagstæðra lána frá Framleiðnisjóði. Til verk-
efnisins fengust engir styrkir enda ekki um
þá sótt. Það er óeðlilegt þegar einstaklingar
standa að slíkum innflutningi að í hann sé
lagt almanna fé, það er einungis réttlæt-
anlegt ef allir hafa jafnan hag að aðgerðinni.
I heild bættu innfluttu dýrin stofninn, en
ávallt verður þó að hafa í huga að í hóp sem
þessum eru alltaf misjafnir einstaklingar og
því ekki allt hæft til áframhaldandi ræktunar
frekar en dýr af íslenska stofninum. Það er
ekki trygging fyrir gæðum að dýrið sé inn-
flutt.
árangri. Það hlýtur að vera umhugsunarefni
fyrir þá sem hafa staðið í fararbroddi í grein-
inni að sjá að 50-70% framleiðslunnar hjá
alltof mörgum bændum skuli fara í tvo
lökustu gæðaflokkana.
Fyrir nokkrum árum fluttuð þið inn dýr
til rcektunarstarfsins. Hvernig gekk þessi
innflutningur og livernig teljið þið að þessi
mál muni þróast íframtíðinni. A bara hver
og einn bóndi að vera með sitt inn-
flutningsbú?
Innflutningurinn gekk mjög vel. Þess má
geta að bændur í Vopnafirði báru allan
kostnað af þessum innflutningi en nutu þó
Eitt innflutningsbú ætti að vera fyrir allt
landið. Það gæti hugsanlega verið sameign
allra loðdýrabænda. Þangað ætti að flytja inn
úrvals kynbótadýr a.m.k. annað hvert ár.
Tryggja þarf jafnan aðgang allra loðdýra-
bænda að dýrunum frá slíku búi. Faglega
verður að standa að úthlutun dýra frá svona
búi til þess að tryggja eins og kostur er að
dýrin skili bændum framförum.
Hvaða minka- og refaafbrigði eru
rœktuð í Vopnafirði og hvaða afbrigði er
hagkvcemast að búa með?
Af ref er einungis alinn silfurrefur. Hvað
minkinn varðar eru brúnu afbrigðin
Nú eru starfrækt fimm loðdýrabú í Vopnafirði. Öll hafa þessi
bú verið starfrækt í um eða yfir 15 ár í mink og ref. Á fjórum
búanna eru einu loðdýrin minkar en á því fimmta eru einungis
silfurrefir. Er þar um að ræða eina hreina silfurrefabúið í
landinu. Fóðrið er framleitt í Eldisfóðri h/f, fóðurstöð á
✓
Vopnafirði. I dag kostar fóðrið heim komið 21,50 kr/kg, og
greiða allir bændur sama verð. Á síðasta ári var notkunin 46 -
48 kg/ af fóðri á hvert framleitt minkaskinn. Bændablaðið fór
á stúfana og ræddi við bræðuma Bjöm og Gauta Halldórssyni
,íEngihlíðunLloðdýraræktina,. . , .. .. »:i»,.t l..
uppistaðan, scanbr/glow ca. 40% og
mahogany 25%. Svartminkur er einungis um
5%, af hvítmink er heldur meira eða ca. 8%
og afgangurinn 15-20% er síðan Safír, Blue
Irish, Silverblue, Palomino og Perla. Þessi
síðastnefndi hópur ásamt hvítmink fer ört
stækkandi.
Eins og staðan er í dag og hefur raunar
verið s.l. 10-12 ár hefur verið hagstæðast að
búa með Blue Irish og Safír. Þessir litir hafa
gefið yfir 30% hærra meðalverð en
svartminkur á framangreindu árabili. Vegna
hins góða verðs sem verið hafði á þessum
litum fluttum við inn nokkra högna af
þessum afbrigðum veturinn 1995. Þar sem
það er talsvert flókið dæmi að búa til hreinan
stofn úr örfáum högnum hefur verkefnið
tekið nokkum tíma en nú er orðinn til ansi
álitlegur stofn af þessum litum hér í
Vopnafirði.
Á síðustu ámm hefur verð á hvítmink og
raunar öllum ljósum mink hækkað mikið
miðað við brún og svört skinn. Þetta er
þróun sem væntanlega er komin til að vera
a.m.k. í nánustu framtíð vegna breytinga í
tískuheiminum. Nú er verðmunurinn slíkur á
þessum litum og hefðbundnu brúnu og
svörtu litunum, að það er jafnvel hagstæðara
að búa með hvítmink en bláu litina.
Hvernig finnst ykkur Dan-mink
skýrsluhaldskerfið nýtast í rcektuninni?
Það er augljóst að þar sem þetta kerfi er
þróað af færustu sérfræðingum í loðdýra-
kynbótum, undir gagnrýni bestu bænda í
Danmörku, þá hlýtur það að geta skilað
okkur miklum framfömm.
Möguleikamir em mjög miklir, en til
þess að nýta kosti kerfisins þarf að viðhafa
skipuleg vinnubrögð við öflun þeirra
upplýsinga sem em gmndvöllur allra
útreikninga.
Hvað okkur varðar þá sjáum við
umtalsvarðar framfarir í þeim
ræktunarþáttum sem við höfum lagt mesta
áherslu á eftir að við fengum Dan-mink.
Leiðbeiningaþjónustan. Hverju hefur
hún skilað? og/eða er einhver þörf á
henni?
Þörfin fyrir öfluga leiðbeiningaþjónustu
er gnðarleg en það er því aðeins ástæða að
halda henni gangandi að hún skili bændum
a.m.k. þeim fjármunum sem til hennar er
varið.
Þegar við reynum að meta hverju hún
hefur skilað okkur er raunhæfast að skoða
stöðu greinarinnar hér á landi samanborið
við önnur lönd. Því miður verður það að
segjast eins og er að greinin hefur lítið eða
ekkert bætt sína stöðu, miðað við
samkeppnislöndin, á seinni ámm. Hveiju um
er að kenna er erfitt að segja til um. Líklega
er þó sök okkar bændanna mest. Við höfum
ekki borið gæfu til að nýta rétt öll þau tæki
sem tiltæk eru til að ná sömu eða meiri
framfömm en samkeppnisaðilar okkar. E.t.v.
hefur leiðbeiningaþjónustan ekki staðið sig
sem skyldi í þessu sambandi. Það varð
allavega loðdýrabændum ekki til mikils
gagns þegar B.I aflagði að mestu
leiðbeiningaþjónustu við loðdýraræktina í
upphafi síðasta áratugar.
Oft á tíðum hefði leiðbeiningaþjónustan
mátt vera markvissari og vinna skipulegar að
framgangi greinarinnar En að sjálfsögðu
verður leiðbeiningaþjónustan ekki betri en
sem svarar þeim kröfum sem bændur gera til
hennar, þannig að ef okkur þykir þjónustan
slök þá eigum við að byija á því að líta í
eigin barm.
Hafa Vopnfirðingar gert átak í að
endurskipuleggja búin og gera þau
hagkvcemari og þœgilegri í rekstri?
Eftir því sem þekking og reynsla bænda
hefur aukist hafa menn tekið upp
markvissari vinnubrögð við ýmsa verkþætti,
s.s. við skinnaverkun og almenna hirðingu.
Hver er ykkar framtíðarsýn hvað
loðdýrarœktina varðar?
Það er raunar aðdáunarvert að nokkur
skuli hafa lifað af þau ár þar sem saman fóm
mjög léleg verð og nær algert afskiptaleysi
Bændasamtakanna af loðdýrarækt.
Nú virðast þeir sem eftir lifa vera að ná
sér á strik á mörgum sviðum. Öll umræða er
á faglegri nótum og bændur hafa greiðari
aðgang að því nýjasta sem er að gerast í
greininni. Þar sem við störfum í mjög
hörðum heimi í þessari búgrein verða menn
að gera gífurlegar kröfur til sjálfra sín.
Sömuleiðis verður leiðbeiningarþjónustan
að skila sínu hlutverki.
Ef menn gera sér grein fyrir því að þeir
verða alltaf að vera að bæta sína framleiðslu
- því það em samkeppnisaðilamir að gera -
þá er enginn vafi, í okkar huga, að
loðdýraræktin á bjarta framtíð fyrir sér á
Islandi
"i ______—________A