Bændablaðið - 16.05.2000, Blaðsíða 26
26
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. maí 2000
Sigurbjörg Björnsdóttir, framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs bænda
Hvet bændur tíl að huga vel að
væntanlum ellilífeyrisgreiðslum
Staða sjóOsins hefur batnað ondanfarin ár
í grein eftir Guðna Ragnarsson,
Guðnastöðum, sem birtist í
Bændablaðinu fyrir nokkru
sagði orðrétt: „Þegar bændur
hætta að búa í dag, háaldraðir
sumir hverjir, og hafa alla sína
ævi greitt í þennan sjóð fá þeir
að hámarki rúmlega 20 þúsund
kr. á mánuði! Á meðan að aðrir
sjóðir eru að greiða um og yfir
100 þúsund kr.“
- Sigurbjörg Bjömsdóttir,
framkvœmdastjóri Lífeyrissjóðs
bcenda, erþetta rétt?
Þessar fullyrðingar fá ekki
staðist. Þeir bændur sem nú eru að
hætta búskap hafa ekki greitt í
sjóðinn alla stna ævi því það eru
ekki nema 29 ár frá því sjóðurinn
var stofnaður. Þá er einnig rangt að
hámarkslífeyrir sé 20 þúsund á
mánuði. Lífeyrisgreiðslur til bónda
sem nú er að hætta búskap og hef-
ur greitt hámarksiðgjald í sjóðinn
frá stofnun hans eru nú um 33.500
á mánuði. Lífeyrisgreiðslur til
þeirra sem greitt hafa í skemmri
tíma eða hafa greitt lægra iðgjald
eru að sjálfsögðu lægri. Þetta eru
vissulega lágar greiðslur, en
skýringin á því er sú að lengst af
hefur verið lögbundið hámark á
greiðslu iðgjalda bænda í sjóðinn
og hefur það verið miðað við frem-
ur lág laun. Greiðslur bænda í
sjóðinn hafa því alltaf verið lágar
og á það einnig við um þá sem
hafa haft góðar eða allgóðar tekjur.
Greiðslur í aðra lífeyrissjóði eru
almennt 4% af launum án
hámarks. Greiðslur úr sjóðunum
fara síðan, eins og hjá Lífeyris-
sjóði bænda, eftir því hve mikið
sjóðfélaginn hefur greitt í sjóðinn á
starfsævi sinni. Greiðslur úr öðrum
lífeyrissjóðum geta því orðið hærri
en úr Lífeyrissjóði bænda. Það er
hins vegar fjarri lagi að þær séu al-
mennt um 100 þúsund kr. á
mánuði. Þannig voru meðallífey-
risgreiðslur á árinu 1999 12.600
hjá Lífeyrissjóðnum Framsýn og
24.800 hjá Lífeyrissjóði verslunar-
manna. Á sama tíma voru
meðallífeyrisgreiðslur úr Lífeyri-
sjóði bænda 11.200 krónur á
mánuði.
Guðni heldur því líka fram að
bœndur séu að „stórskaða" sig
með því að greiða í Lífeyrissjóð
bœnda. Hverju viltu svara því?
Greiðslur bænda í lífeyrissjóð
hafa almennt verið lægri en
greiðslur launþega, vegna
lögbundins hámarks greiðslna og
lágra launa bænda eins og áður
hefur komið fram. Mótframlag at-
vinnurekanda á móti greiðslum
bænda í Lífeyrissjóð bænda hefur
fram að þessu verið greitt úr
nkissjóði fyrir atbeina Bændasam-
takanna. Hefðu bændur hins vegar
greitt sömu iðgjöld í aðra lífeyris-
sjóði hefðu þeir einnig þurft að
greiða mótframlag atvinnurekanda
í þá sjóði. Lífeyrir úr þeim sjóðum
hefði orðið mjög svipaður en
greiðslur bænda hærri. Til þess að
fá 100 þúsund kr. lífeyrisgreiðslu á
mánuði úr almennu lífeyrissjóðun-
um í stað 20 þúsund kr. hefðu þeir
þurft að greiða fimmfalt hærra
iðgjald auk mótframlagsins sem er
eitt og hálft iðgjald til viðbótar.
Það er því fjarri lagi að bændur séu
að stórskaða sig með því að greiða
í Lífeyrissjóð bænda. Lífeyrir er
verðtryggður og að jafnaði er
sjóðfélaginn tæp þijú ár að fá til
baka núvirði allra greiddra
iðgjalda.
Hver er rekstrarkostnaður
sjóðsins miðað við eignir?
Rekstrarkostnaður 1999 nam
19,5 millj. kr. eða 0,18% af eign-
um. Kostnaður á hvem virkan
sjóðfélaga nam 3.806 kr. á árinu.
Búa bœndur við verri lífey-
risréttindi en aðrar stéttir?
Réttindaávinnsla bænda er nú
sú sama og hjá almennu lífeyris-
sjóðunum í landinu, þ.e. sömu
greiðslur í lífeyrissjóð gefa sama
rétt til lífeyris. Réttindaávinnslan
var hins vegar 4% Iægri á árunum
1984-1999. í almennu lífeyris-
sjóðalögunum eru þau ákvæði um
lágmarksrétt til lífeyris að áunnin
stig skulu margfölduð með 1,4.
Hjá Lífeyrissjóði bænda er þessi
margföldunarstuðull 1,442. Þeir
lífeyrissjóðir sem hafa í einhver ár
átt ríflega fyrir heildarskuldbind-
ingum sínum geta hækkað stuðul-
inn og þar með bætt lífeyrisréttind-
in. Einn af stærstu sjóðunum hefur
nýlega ákveðið hækkun úr 1,4 í
1,5.
Hvernig ávaxtar sjóðurinn
fjármuni félaga ?
Síðustu fjögur ár hafa
Kaupþing og VÍB haft með
höndum fjárvörslu fyrir sjóðinn.
Fylgja fyrirtækin fjárfestinga-
stefnu sem sjóðstjóm ákveður inn-
an ramma nýrra laga um lífeyris-
sjóði. Undanfarið hefur aðallega
verið fjárfest í verðbréfasjóðum.
Hrein eign sjóðsins nam í árslok
1999 tæpum 11,38 milljörðum
króna og hækkaði hún um 14,9%
frá fyrra ári. Ávöxtun undanfarin
ár hefur verið góð. Á árinu 1999
nam hrein raunávöxtun 9,9% og þá
var meðaltal síðustu 5 ára 8,14%.
Á töflunni hér til hliðar má sjá
ávöxtun 15 stærstu sjóða landsins,
þ.á m. Lífeyrissjóðs bænda.
Hvaða helstu annmarka sérðu
á lífeyrismálum bœnda? Hvað má
laga? Hvað er að?
Ég vil vísa til greinar sem birt-
ist í Bændablaðinu þann 28. mars
sl. og fjallaði um lífeyrismál
bænda. Hægt er að nálgast hana á
vefsíðu íslensks landbúnaðar
www.bondi.is. Greiðslur í Lífey-
rissjóð bænda em nú 4% af
reiknuðum launum bænda og
greiðir ríkissjóður 6% á móti.
Helstu annmarkar á lífeyrismálum
bænda em að lág laun flestra
bænda leiða til lágra greiðslna í
lífeyrissjóð og þar með lágra
greiðslna úr lífeyrissjóði. Bændur
ættu því að hafa í huga að lág
reiknuð laun hafa m.a. í för með
sér lítil lífeyrisréttindi. Ég vil ein-
dregið hvetja bændur til að huga
vel að hverjar væntanlegar ell-
ilífeyrisgreiðslur þeirra em. Lífey-
rissjóðurinn sendir nú upplýsingar
til sjóðfélaga um væntanlegar ell-
ilífeyrisgreiðslur á núgildandi
verðlagi. Hver sjóðfélagi verður
síðan að meta hvort þær séu viðun-
andi og velja Ieiðir til úrbóta. í því
sambandi vil ég þó minna á þann
möguleika að greiða jafnframt
а. m.k. 2% launa í séreignasjóð, en
Lífeyrissjóður bænda hefur gert
samning við Kaupþing um
hagstæð kjör fyrir sjóðfélaga í
séreignardeild Lífeyrissjóðsins
Einingar sem rekinn er af
Kaupþingi. Þar sem greiðslur í
lífeyrissjóð og séreignasjóð, allt að
6% af launum, em frádráttarbærar
frá skatti er hér um að ræða mjög
hagstæða spamaðarleið.
Hverjir eru kostir núverandi
kerfis?
Kostir við Lífeyrissjóð bænda
em fyrst og fremst þeir að að
ríkissjóður greiðir mótframlag á
móti iðgjöldum bænda, sem þeir
þyrftu annars að greiða sjálfir sem
sjálfstæðir atvinnurekendur. Kostir
lífeyrissjóðakerfísins almennt em
þeir að um er að ræða samtrygg-
ingarsjóði, sem tryggja öllum
sjóðfélögum sínum ákveðinn lífey-
risrétt í samræmi við greiðslur í
sjóðina. Ellilífeyrisgreiðslur em
tryggðar til æviloka án tillits til
þess hvort verðmæti iðgjaldanna er
uppurið. Greiðslur úr sjóðunum
geta því verið margfalt hærri en
greiðslur inn í sjóðina. Sjóðfélag-
anum er einnig tryggður örork-
ulífeyrir verði hann öryrki og
bömum öryrkja er tryggður bam-
alífeyrir að uppfylltum ákveðnum
skilyrðum. Falli sjóðfélaginn frá er
maka hans og bömum tryggður
lífeyrir.
Framtíðarhorfur?
Framtíðarhorfur em nokkuð
góðar hjá Lífeyrissjóði bænda.
Samkvæmt tryggingafræðilegri
úttekt á sjóðnum 1999 em eignir
sjóðsins 792 millj. króna, eða
б, 9%, hærri en áfallnar skuldbind-
ingar (það er ef hætt yrði að taka
við iðgjaldagreiðslum nú). Eignir,
að viðbættum framtíðariðgjöldum,
em 42 millj. króna, eða 0,3%,
hærri en heildarskuldbindingar
sjóðsins. Staða sjóðsins hefur und-
anfarin ár farið batnandi og von-
andi skapast í náinni framtíð
svigrúm til að bæta lífeyrisréttindi.
„Mismunur á eftirlaunagreiðslum til
sjóðfélaga byggist á misháum greiðslum
þeirra í lífeyrissjóð - ekki því hvort
greitt hefur verið í Lífeyrissjóð bœnda
eða annan lífeyrissjóð. “
Samkvæmt skýrslu Fjármálaeftirlitsins fyrir árið 1998 var hrein
ávöxtun fimmtán stærstu sjóðanna svohljóðandi:
1. Lífeyrissjóður verzlunarmanna 7,6% 5 ára meðaltal 7,7%
2. Lífeyrissjóðurinn Framsýn 8,4% 8,1%
3. Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins - B-deild 5,8% 5,5%
4. Lífeyrissjóður sjómanna 7,9% 7,3%
5. Sameinaði lífeyrissjóðurinn 7,2% 7,7%
6. Lífeyrissjóður Norðurlands 10,1% vantar
7. Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda 6,4% 7,3%
8. Lífeyrissjóður bankamanna vantar vantar
9. Samvinnulífeyrissjóðurinn 7,2% 8,1%
10. Lífeyrissjóðurinn Lífiðn 5,1% 7,8%
11. Lífeyrissjóður Austurlands 1,7% 8,7%
12. Lífeyrissjóður bænda 8,7% 7,3%
13. Lífeyrissjóður Vestfirðinga 7,8% 7,6%
14. Lífeyrissjóður lækna 8,0% 8,6%
15. Lífeyrissjóður Suðumesja 9,0% 7,6%
Sambærilegar tölur vegna ársins 1999 liggja enn ekki fyrir hjá öllum
sjóðunum.
Lánasjóður landbúnaðarins
kominn tíl Selfoss
Lánasjóður landbúnaðarins hef-
ur nú flutt starfsemi sína frá
Reykjavík til Selfoss. Alþingi
samþykkti vorið 1999 breytingu
á lögum um sjóðinn þar sem
kveðið er á um að aðsetur hans
skuli vera á Selfossi. í framhaldi
af þessari lagasetningu var hafist
handa um flutning á starfsem-
inni til Selfoss og voru nýjar
skrifstofur sjóðsins á Austurvegi
10 formlega teknar í notkun 9.
maí sl.
Lánasjóður landbúnaðarins er
þjónustustofnun við landbúnaðinn
og hlutverk hans er að tryggja
landbúnaðinum aðgang að lánsfé
til íjárfestinga á hagstæðum
kjömm og stuðla þannig að æskil-
egri þróun atvinnuvegarins. Hjá
Lánasjóðnum hefur að undanfömu
verið unnið að stefnumótun og við
þá vinnu hefur áhersla verið lögð á
bætta þjónustu og aukna
upplýsingagjöf. Markmiðið er að
einfalda umsóknarferilinn og stytta
afgreiðslutíma lánsumsókna eins
og kostur er. Þá mun sjóðurinn
leggja áherslu á bætta upplýsing-
agjöf og í dag verður ný heimasíða
hans formlega tekin í notkun.
Slóðin er www.llb.is. Það er von
stjórnar sjóðsins að þessi nýja
.heimasíða nýtist bændum og öllum
þeim sem þurfa á upplýsingum um
sjóðinn og starfsemi hans að halda.
Lánasjóður landbúnaðarins
veitir lán til jarðakaupa,
landbúnaðarbygginga og
framkvæmda í sveitum, bústofns-
og vélakaupa og annarrar atvinnu-
starfsemi í sveitum. Einnig veitir
sjóðurinn lán til vinnslustöðva fyr-
ir landbúnaðarafurðir. Útlán
sjóðsins em ekki bundin við
ákveðnar búgreinar eða landsvæði.
Útlán sjóðsins árið 1999 námu
tæpum 1,7 milljörðum króna en
1,6 milljörðum árið áður. Við
lánveitingar sjóðsins er lögð
áhersla á lága vexti og hagstæð
kjör. Lengstu lánin em til 40 ára
og vextir em frá 3,3%. Tekjur af
búnaðargjaldi sem er sértakt gjald
sem lagt er á bændur og aðra
búvöruframleiðendur gera
sjóðnum kleift að bjóða svo lága
vexti, þannig að í raun er það
bændastéttin sjálf sem stendur
straum af niðurgreiðslu vaxtanna.
Starfsmenn sjóðsins em nú
átta. Formaður stjómar er Hjálmar
Ámason alþingismaður og
framkvæmdastjóri Guðmundur
Stefánsson.
Guðni Ágústsson landbúnarráðherra opnaði nýja heimasíðu Lánasjóðs
landbúnaðarins þegar nýtt húsnæði var formlega tekið í notkun. Petta
gerði ráðherra undir eftirliti beirra Guðmundar Stetánssonar,
framkvæmdastjóra sióðsins og Hiálmars Árnasonar, forma .ns stjórnar.