Bændablaðið - 11.07.2000, Blaðsíða 17

Þriðjudagur ll.júlí 2000
BÆNDABLAÐIÐ
17
Vefrarkopn til beitar
mjólMna að vori
Með vaxandi haustburði hefur
umræða um öflun vetrarforða á
kúabúum aukist hvað varðar
gæði gróffóðursins og hag-
kvæmni framleiðslunnar. Þrátt
fyrir jafnari framleiðslu nú en
fyrr er stór hluti mjólkurinnar
enn framleiddur yfir sumar-
mánuðina. Það er því mjög mik-
ilvægt að huga vandlega að sum-
arbeit mjólkurkúnna.
Það eru nokkur tímabil í sum-
arbeitinni sem miklu máli skipta. í
upphafi beitartíma að vori er mik-
ilvægt að beit sé góð svo nyt falli
ekki úr hófi. Miðsumars tekur
næringargildi grasa að falla og á
þeim tíma þarf að huga vandlega
að beitinni og hugsanlega að beita
á snemmsprottið grænfóður áður
en há er nægjanlega vel sprottin.
Að hausti þarf að huga að
grænfóðri eftir að túngrös verða
ódrjúg til beitar en með því móti er
hægt að lengja beitartímann tölu-
vert. Að vori og hausti er allra
veðra von og því er æskilegt á þes-
sum tímabilum beitarinnar að huga
að skjóli fyrir kýmar á beitiland-
inu. Hægt er að mynda skjól fyrir
gripina með skjólbeltum eða búa
svo um hnútana að beit á þessum
tímabilum fari fram þar sem
náttúrulegt skjól er til staðar.
Ef halda á nyt í kúm að vori
verður gróður að vera kominn vel
af stað þegar beit hefst. Hefðbund-
in íslensk fjölær túngrös hafa
mikið vetrarþol en eru sein til að
vori. Þannig geta aðstæður til úti-
vistar verið mjög góðar fyrir
kýmar nokkm áður en beit er kom-
in á túnin. Notkun vetrarkoms til
vorbeitar getur því verið athygli-
verður kostur til að lengja beit-
artíma að vori. Vetrarkom er vetr-
areinært, því er sáð síðsumars, lifir
veturinn af, skríður sumarið eftir
og þroskar kom. Þegar rætt er um
vetrarkom er átt við vetrarhafra,
vetrarbygg, vetrarhveiti, vetrarrúg
og vetrarrúghveiti. Vetrarrúgurinn
hefur reynst vetrarþolnastur í
íslenskum rannsóknum og kemur
því helst til greina til notkunar hér
á landi sem beitarplanta að vori.
Sáning á vetrarrúgi fer fram frá
því síðast í júlí fram undir miðjan
águst eftir landssvæðum. Vetr-
arrúgurinn spírar að hausti og fer
grænn undir vetur. Lifi hann vetur-
inn af byrjar hann mun fyrr að
spretta en hefðbundin túngrös og
myndar fljótt góða beit. I tilraun-
um á Möðruvöllum í Hörgárdal
gafst vel að nota vertarrúg til vor-
beitar og slá endurvöxtinn og rúlla
hann. Vetrarrúgurinn virtist verk-
ast vel í rúllur og kýr átu rúginn
svipað og endurvöxt rýgresis.
Uppskera og meltanleiki í tilraun
árið 1994 var skv. 1. mynd. Þar
sést að meltanleiki uppskerunnar
er mjög hár og uppskeran mikil.
1. mynd. Þróun uppskeru og
meltanleika vetrarrúgs í tilraun á
Möðruvöllum sumarið 1994.
Vetrarrúgur hefur verið reynd-
ur í öllum landshlutum en virðist
ekki henta þar sem vetur em um-
hleypingasamir. Þannig reyndist
hann mun betur norðanlands og
austan en sunnanlands og vestan.
Ekki virðist þörf á því að bera á
vetrarrúginn við sáningu en
nægjanlegt að bera á hann vorið
eftir. Hæfílegt mun vera að bera á
rúginn sem svarar 120 kg N/ha í
Græði 5. Það yrki sem Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins mælir með
er finnski stofninn Voima.
Ef vel á að vera er ekki síður
þörf á því að skipuleggja sumar-
beit en öflun vetrarforða hvað
varðar tegundir og tímasetningar.
Skynsamlegt er að samþætta sum-
arbeitaráætlanir öðrum ræktun-
aráætlunum búsins s.s. end-
urræktun túna, kom- og græn-
fóðurræktun og ræktun skjólbelta.
Margt bendir til þess að ræktun
vetrarrúgs geti verið athyglivert
innlegg í sumarbeitaráætlanir kúa-
bænda sem lengja vilja beitartíma
að vori og auka íjölbreytni sumar-
beitarinnar.
Að lokum má benda á það að
bændur em hvattir til að leita sér
upplýsinga um þessi mál og önnur
hjá ráðunautum búnaðarsamband-
anna og sérfræðingum Bændasam-
takanna, Rannsóknarstofnunar
landbúnaðarins og Landbúnaðar-
háskólans á Hvanneyri.
Viö ritun greinarlnnar var stuöst við
eftirfarandi heimiidir:
BJami E. Guöleifsson, 1995. Vetrarkom til
beitar og þroska. f: Rit Ráðunautafundar
1995, bis. 165-171.
Bjarni E. Guöleifsson, 1997. Vetrarrúgur
til beitar, Vetrarkom. í: Handbók bænda
1997, bls. 49.
Ingvar Björnsson
Landbúnaðarháskólinn á
Hvanneyri
Giiiinarpylsa KjHmMsins
Gnða slær I gegn
Á sýningunni Matur 2000, sem
haldin var í vor, fengu
vínarpylsur frá Kjötumboðinu
Goða sérstök gullverðlaun. Pylsur
þessar voru settar á markað í maí
undir nafninu Gullvínarpylsa og
hafa viðtökur verið mjög góðar
að sögn Helga Óskars Óskars-
sonar hjá Kjötumboðinu.
Helgi segir að samsetningin á
þessum pylsum séu algjörlega ný,
bæði hvað varðar uppskrift, gamir,
krydd og annað. í framhaldi af því
hefur framleiðslu á gömlu
Goðapylsunum verið hætt. „Þessar
nýju pylsur gengu í gegnum
umfangsmiklar prófanir innan
fyrirtækisins og niðurstaðan varð
pylsa sem hægt er hvort sem er að
grilla, sjóða eða steikja.
Viðtökurnar hjá neytendum hafa
verið frábærar og pylsusala hefur
margfaldast hjá okkur. Við þurfum
orðið að láta starfsmenn vinna um
helgar og lengur fram eftir til þess
að anna eftirspuminni."
Helgi segir markaðshlutdeild
fyrirtækisins á pylsumarkaðinum
hafa snaraukist á undanfömum
vikum og að sú þróun eigi eftir að
halda áfram „Ég reikna með því að
ef fram heldur sem horfir gæti
söluaukningin numið hundruðum
tonna á ári,“ segir Helgi.
Pylsugerðarmenn Kjötumboðsins Goða. Frá vinstri: Hjalti Geir Atlason, Árni Ragnar Árnason, Morten Nielsen,
Ómar Örn Pálsson og Jónas Hjartarson.
Sturtu-
vagnar og
stálgrinda-
hús frá
WECKMAN
Sturtuvagnar og flatvagnar
Einnig þak
og veggstál
Stálgrindahús.
Margar gerðir,
hagstætt
verð.
H. Hauksson ehf.
Suðurlandsbraut 48
Sími: 588-1130. Fax. 588-1131.
Heimasími: 567-1880
Lokun vegna
sumarleyfa
Skrifstofur Bændasamtaka íslands
verða lokaðar vegna sumarleyfa
starfsfólks 17.- 28. júlí.
Beinir símar:
Bændaferðir:
Upprunavottorð hrossa:
Landssamtök sauðfjárbænda:
Landssamband kúabænda:
Félag hrossabænda:
Svínaræktarfélag íslands:
Félag eggjaframleiðenda
og Stofnungi
563-0364
563-0307 og 563-0346
897-0908
896-1995 og 563-0350
562-5211
892-3067
892-3506