Bændablaðið - 11.07.2000, Blaðsíða 20

20
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. júlí2000
VMiáMMaill
Umsjón
Erna Bjarnadóttir
Áriö 1999 var stunduð jaröyrkja, garöyrkja eöa búfjárrækt á 3.907 búum,
sem skráö eru meö virðisaukaskattsnúmer. í vinnumarkaöskönnun
Hagstofu íslands f nóvember töldust 6.900 manns starfandi viö landbúnaö.
Hlutur landbúnaöar f landsframleiðslu áriö 1999 var áætlaöur 2,1%. Útgjöld
ríkissjóðs til landbúnaðarmála áriö 1999 voru 4,84% af heildarútgjöldum
samkvæmt fjárlögum.
Malefni bandarísks
landbúnaðar
í 19. tbl. Intemationella Per-
spektiv, fréttabréfi sænsku bænda-
samtakanna, er fjallað nokkuð
ýtarlega um bandarískan land-
búnað. Bandaríkin (BNA) eru stór
og framleiðslan fjölbreytt. Mik-
ilvægustu afurðimar em maís,
soja, mjólk og nautakjöt. Einnig
má nefna afurðir alifugla. Mis-
munandi er eftir ríkjum hvaða bú-
greinar em mikilvægastar og end-
urspeglast það í bústærðinni í hekt-
umm mælt. Nyrst er mjólkurfram-
leiðsla ríkjandi, sunnar alifugla- og
svínrækt en syðst hrísgrjón og
bómull. Umhverfis stóm vötnin er
mikil komrækt. Frá miðvest-
urríkjunum kemur mestur hluti
nautakjötsframleiðslunnar og vest-
ast er mikil ávaxta og vínrækt auk
mjólkurframleiðslu. Maís er lang-
mikilvægasta komtegundin,
ræktaður á 1/3 hluta ræktunarlands
eða tæplega 30 millj. hekturum. Af
einstökum búgreinum er nauta-
kjötsframleiðsla mikilvægust, skil-
ar 40% af tekjum af búfjárrækt
þegar litið er á framleiðslu-
verðmæti. Meðalnautakjötsneysla
á íbúa í BNA er 40 kg meiri en
meðaltal ESB. Meðalnyt mjólk-
urkúa er 7.700 kg en til saman-
burðar er hún 5.396 kg í ESB.
Meðalaldur bandarískra bænda er
ríflega 54 ár og hefur farið hækk-
andi. Ungir bændur teljast vera 8%
af bændum. I raun má skipta
landbúnaði í BNA í tvennt, annars
vegar er framleiðsla fyrir heims-
markað sem kemur frá stómm
búum. Stærri hópur bænda fram-
leiðir hins vegar fyrst og fremst
fyrir innanlandsmarkað og hefur
jafnframt miklu hlutverki að gegna
1 byggðaþróun. Þessi hópur er ekki
síður mikilvægur fyrir amerískan
landbúnað.
Meðfylgjandi rnynd sýnir
meðalbústœrð í BNA eftir ríkum.
1996 var lagt upp með breyt-
ingar á landbúnaðarstefnunni í
BNA sem leiða átti til samdráttar í
stuðningi við bandarískan land-
búnað. Þetta átti að vera innlegg í
komandi umræður um landbúnað-
arstefnu ESB. Það liðu þó aðeins
örfá ár þar til lágt heimsmarkaðs-
verð á afurðum ásamt þurrkum og
flóðum leiddu til háværra krafna
um stuðning. Viðbrögð stjómvalda
vom annars vegar að taka upp
neyðaraðstoð og hins vegar að
veita mjög hagstæð lán til búa sem
áttu í erfiðleikum. Umfang þessara
lánveitinga jókst um 80% á árinu
1999. Þessar aðgerðir fólu saman-
lagt í sér að útgjöld vegna land-
búnaðarstefnunnar í BNA jukust
úr 7,5 milljörðum US$ 1997 í
ríflega21 milljarð 1999.
Viðkvœmar
samningaviðrceður
í nýbyijaðri samningalotu inn-
an WTO, er mikilvægast fyrir
BNA að finna lausn á deilum við
ESB um hormónanotkun, viðskipti
með banana og notkun á erfðab-
reyttum lífvemm í landbúnaði.
Segja má að ESB og BNA standi í
miðju þeirra átaka sem eiga sér
stað innan WTO. BNA hallast á
sveif með Caims-löndunum sem
vilja auka frelsi í viðskiptum með
búvömr en ESB tekur undir
sjónarmið Japans og Noregs sem
vilja fara varlega í sakimar. Bæði
ESB og BNA hafa mikla hagsmuni
af útflutningi búvara. BNA vill
hins vegar afnema stuðning við
útflutning búvara. Bandaríkamenn
em einnig gagnrýnir þegar kemur
að því að ræða fjölþætt hlutverk
landbúnaðar, s.s. hlutverk hans í
umhverfismálum, byggðaþróun,
fæðuöryggi o.s.frv. Landbúnaðar-
ráðherra þeirra hefur sagt að hann
hafi ekkert á móti þessari sýn svo
lengi sem hún sé ekki viðskipta-
tmflandi. En það em málefni eins
og fæðuöryggi, erfðabreyttar
lífvemr og önnur „varfæmissjón-
armið" sem skilja að ESB og
BNA. Viðskiptastefna BNA er
mjög viðkvæm gagnvart tæknileg-
um viðskiptahindmnum og því
mikilvægt að finna lausn á þessum
málaflokki.
Lausl. endursagt.
í síðustu viku ákváðu
stjórnvöld í BNA að auka
stuðning við bændur um
meira en 15 milljarða
Bandaríkjadala. Við-
brögð Franz Fischler
yfírmanns landbúnaðar-
mála hjá ESB voru að
þessi ráðstöfun drægi
stórlega úr gildi fyrri
yfírlýsinga af hálfu BNA
um þörfína fyrir að
minnka stuðning við
landbúnað í heiminum.
Hann sagði einnig að
stuðningur við landbúnað
í BNA hefði aukist um
700% síðan 1996. Á hinn
bóginn hefði ESB endur-
skipulagt landbúnaðar-
stefnu sína og boðað
stöðvun á aukningu
útgjalda til þessa mála-
flokks fram til ársins
2006. Hr. Fischler sagði
ennfremur að ESB myndi
fylgjast vandlega með
þróun á stefnu BNA til að
tryggja að þær skuld-
bindingar sem gengist
var undir í síðust WTO
samingum yrðu efndar
að fullu. ESB myndi og
mótmæla hvers konar
tilraunum að hálfu BNA
til að fara framhjá þeim
takmörkunum sem sett
voru á útgjöld í WTO
samningnum með því að
flokka rangt þau útgjöld
sem nú væri stofnað til, í
ljósi samningsins.
Einingarverð á nokkrum landbúnaðarafurðum úr neysluverðsvísitölu
Tegund vöru Feb-98 Maí-98 Ág-98 Nóv-98 Feb-99 Maí 99 Ág.-99 Nóv-99 Feb-00 Maí-00
Nautafilé kg 1,720 1,843 1,917 1,961 1,921 1,973 2,104 2,059 2,060 2,184
Nautalundir kg 2,383 2,422 2,518 2,572 2,566 2,722 2,699 2,814 2,962 2,883
Nautaqúllas kg 1,291 1,181 1,236 1,311 1,242 1,304 1,356 1,352 1,327 1,346
Hakkað nautakiöt kgi. 775 770 830 827 807 874 830 857 817 845
Svínabógur kg 509 539 521 567 535 582 564 517 599 579
Svínakótilettur kg 945 987 972 976 958 974 1,020 960 943 1,067
Svínalundir kg 1,597 1,628 1,579 1,658 1,697 1,720 1,732 1,647 1,756 1,762
Svínagúllas kg 1,186 1,191 978 1,245 1,167 1,151 1,121 1,058 1,140 1,031
Svínahakk kg 596 567 564 590 572 602 559 557 635 620
Dilkakjöt í heilum skrokkum kg 487 479 507 518 514 538 522 503 530 539
Dilkakiöt, súpukjöt kg 508 489 494 495 496 521 544 530 556 537
Dilkakiöt, kótelettur kg 807 827 807 837 863 882 915 914 919 974
Dilkakiöt, læri kg 829 834 859 866 852 851 881 895 866 914
Dilkakjöt, lærisneiðar kg 1,045 1,005 1,096 1,098 1,137 1,158 1,128 1,171 1,203 1,215
Dilkakiöt, hrvflflir kg 803 796 794 826 834 826 867 861 903 907
Dilkakjöt, framhrvflfljasneiðar kfl 890 949 884 963 981 1,013 1,026 1,018 1,036 1,057
Lambahrvaavöði kg 1,717 1,668 1,738 1,764 1,757 1,816 1,772 1,903 1,955 1,960
Hakkað dilkakjöt kg 706 614 494 644 718 435 796 729 698 698
Kjúklinaar kg 591 614 570 544 508 538 578 522 478 424
Ferskir kjúklingar kg. 650 775 612 706 605 702 676 580 627 598
Hangikiöt kg 1,280 1,341 1,341 1,345 1,404 1,434 1,470 1,489 1,476 1,490
Svínahamborqarhrvqqur kg 1,403 1,438 1,463 1,464 1,315 1,319 1,408 1,474 1,394 1,478
Mjólk i 72 72 70 71 73 73 73 73 76 76
Skólaiógúrt 150q 45 46 44 42 45 45 46 45 49 50
Súrmiólk i 96 95 86 88 96 96 98 97 104 103
Riómi 1/4 1 141 141 139 139 143 142 145 145 153 153
Kókómiólk 1/4 1 46 45 41 45 48 47 47 47 52 51
Brauðostur kg 786 787 787 785 808 815 816 790 856 860
Gouda 17% kg 692 694 694 693 724 724 724 724 771 772
Egg kg 341 360 350 358 359 335 326 354 354 346
Smiör 500fl 179 167 182 170 191 183 194 191 209 172
Hvítkál kfl 191 118 184 197 188 126 278 176 180 175
Blómkál kg 326 189 341 256 280 277 383 244 281 271
Kínakál kg 259 187 240 200 223 238 365 273 244 267
Tómatar kg 274 570 283 354 265 607 379 366 274 471
Agúrkur kg 345 266 146 369 319 284 384 367 348 346
Papríka kg 349 631 678 618 443 613 665 401 418 615
Sveppir kg 545 624 617 589 605 617 604 617 634 641
Gulrætur kg 345 350 313 351 330 258 400 345 316 291
Gulrófur kg 153 182 220 185 161 169 313 197 185 198
Kartöflur kg 110 112 117 104 116 107 103 129 132 130
Heimild: Hagstofa íslands
Hagstofa íslands aflar mánaðarlega upplýsinga um verð á neysluvörum sem fyrst og fremst er ætluð til að meta þróun á verðlagi.
Taflan sýnir einingaverð nokkurra landbúnaðarafurða úr þessari verðsöfnun sl. tvö og hálft ár frá febrúar 1998 til maí 2000.