Bændablaðið - 17.10.2000, Blaðsíða 9
Þriðjudagur 17. október 2000
BÆNDABLAÐIÐ
9
Einhverjir kannast eflaust við
að vélar með sjálfvirkum
gírskiptingum (á Islandi oft
nefnt vökvaskipting eða
vökvagírar) virðast ekki hafa
sama dráttarafl og samskonar
vélar með hefðbundnum gír-
kassa. Ástæðan er sú að stærri
hluti orkunnar sem mótorinn
skiiar tapast í drifrásinni á
vökvaskiptu vélunum.
Samkvæmt mælingum sem
gerðar voru á vegum Rann-
sóknarstöðvarinnar á Bygholm í
Danmörku getur dráttarvél með
vökvagírum eytt allt að 25%
meiri dísilolíu við sömu vinnu
heldur er vél með hefðbundnum
tannhjólagírkassa. Samanburður
var gerður á tvennskonar vélum,
Fiat 110-90 DT með hefðbundn-
um gírkassa og Ford 8160 með
svokölluðum kúplingsfríum
gírkassa. Báðar vélamar voru
með framdrifi og álitnar vel sam-
anburðarhæfar þó lítilsháttar
munur hafi verið á þyngd og
slagrými vélanna. Sami dekkj-
abúnaður var notaður fyrir báðar
vélarnar.
Við fullt álag í hæsta gír, álag
svipað og að draga lestaðan rúllu-
vagn upp brekku, var olíunotkun-
in hjá Fordinum með vökvagírinn
12% meiri en hjá Fiatinum, eða
50 g/kWh meiri. Við ákveðnar
aðstæður í öðrum gírum gat mun-
urinn orðið allt að 25%. Þar sem
eldsneytisnotkunin er beinlínis
háð afli mótoranna er ljóst að
nýrri og „betur útbúna vélin“
notaði meira eldsneyti til að skila
sömu vinnu. Það er skoðun þeirra
á Bygholm að ekki sé ástæða til
að ætla að afltapið sé minna í
vökvagírum á öðrum tegundum
dráttarvéla.
Það kostar að aka á
hámarkssnúning
Aðrar niðurstöður en ekki síður
áhugaverðar fengust út úr
mælingunum á Bygholm. í ljós
kom að olíunotkunin á hæsta
mótorsnúning er verulega mikið
meiri en við aðeins minni snúning
og þar af leiðandi örlítið minni
aksturshraða. Eins og sést á
meðfylgjandi mynd getur olíun-
otkunin í g/kWh tvöfaldast við að
auka hraðann um 1-2 km/klst í
lágum gír og um rúm 30% í háum
gír. Svipuð aukning virðist vera
hjá báðum vélunum þó Fiatinn
með hefðbundna tannhjólagír-
kassanum sé nokkuð spameytnari
eins og fyrr segir.
Vökvagírar henta við vissar
aðstœður
Þó niðurstöður framangreindra
mælinga séu ekki meðmæli með
vökvaskiptingum má alls ekki líta
þannig á að þróun þeirra og til-
vera sé óþörf. Við vinnu þar sem
aðallega er notast við aflúttak
vélarinnar kemur afltapið í
gírkassanum ekki að sök auk þess
sem frekari þróun á vökvaskipt-
ingunum mun örugglega leiða til
minna taps í þeim. Svo virðist þó
að þar sem aflþörfín er fyrst og
fremst við drátt, t.d. plægingu,
með rúlluvagn eða mykjutank, að
þar henti vélar með hefðbundnum
tannhjólagírkassa betur. Við
vinnu þar sem mikið þarf að
skipta um akstursstefnu em
vökvagíramir augljóslega besti
kosturinn, t.d. við mokstur eða að
stafla rúllum.
Vert er að hafa í huga að flest-
ir mótorar í dráttarvélum á
markaðnum í dag hafa afl og
snúningsvægi sem menn gátu ein-
ungis látið sig dreyma um fyrir
aðeins 20 ámm síðan. Þá hefur
einnig þróun og bætt tækni við
stjómun á olíuinnsprautun gert
það að verkum að mótoramir
skila nú háu snúningsvægi á mjög
víðu snúningshraðasviði, en það
dregur mikið úr gírskiptingum.
Að lokum
Ef mið er tekið af framansögðu
virðist þróunin í hönnun og smíði
dráttarvéla krefjast þess af not-
endum og kaupendum að þeir
íhugi vandlega til hvers konar
verka vélin verði fyrst og fremst
notuð, þ.e. hvaða búnað þarf til
að geta framkvæmt vinnuna á
sem hagstæðastan hátt. í þessu
sambandi er jafnvel verið að tala
um vemlega fjármuni því
dráttarvélar með tannhjólagír em
oft nokkuð ódýrari en vélar með
vökvagír, auk þess sem þær skila
meira af aflinu til hjólanna og em
því spameytnari. Það geta því í
einhveijum tilfellum verið for-
sendur til að velja tannhjóla-
gírkassavél með aflminni mótor
sem aftur er ódýrari.
Aðalsteinn Símonarson
búitœknideild RALA
M.a. byggt á grein í Norsk
Landbruk, 7/2000
Olíunotkun við akstur á vegi
800 700 600 ^ 500
* i i
i i i / -k Ford 8160 (glr 1C) Ford 8160 (gír 3C) -A-Ford 8160 (glr 5C) - Fiat 110-90 (glr3,2) -«-Fiat 110-90 (gir 3,4)
• i i / r
i * /
;
! Fiat 110-90 (glr 3,5)
100 •" ;• ti'..
5 10 15 20 25 30 3S km/klst.
VINSAMLEGAST STAÐFESTIÐ PANTANIR
TILBOÐ: fullt verö án vsk m/vsk fullt verð án vsk m/vsk
600X16 3RIB 5.548,- 3.822,- 4.758,- 16.9R30 52.075,- 34.747,- 43.260,-
750X18 8PR 11.566,- 7.431,- 9,252,- 26X12.00-12 12.015,- 7.720,- 9.612,-
IMotaðar
vélar
laas-R46,
árg. ‘98
Netbb., sópv. 158cm
Verö kr. 930.000,-
Welger-RP200
árg. ‘93
Verð kr. 470.000,-
Welger-RP12
árg. ‘91
Verð kr. 250.000,-
Wermeer-501,
árg. 89
Fastkjarnavél
Verð kr. 270.000
AKUREYRI, S. 462-3002 FELLABÆ, S. 471-1179
Öl! verð eru án vsk.
Ingvar
Helgason hf.
Sœvarhöfba 2
Sími 525 8000
Fax: 587 9577
www.ih.is
netfang: veladeild@ih.is