Bændablaðið - 14.11.2000, Blaðsíða 10
10
BÆNDABLAÐIÐ
Þriöjudagur 14. nóvember 2000
LeyUiir takmarkaOur
innfliilningur á IURF
fósturvísum
Guðni Ágústsson, landbún-
aðarráðherra, tilkynnti á fundi
í fjósinu að Stóra-Ármóti í
Hraungerðishreppi að hann
hefði ákveðið að leyfa tak-
markaðan innflutning á NRF
fósturvísum, en Bændasamtök
íslands og Landssamband kúa-
bænda höfðu beðið um leyfí til
tilraunainnflutnings.
Nefnd þriggja dýralœkna
í samræmi við ákvæði laga um
innflutning dýra, nr. 54/1990,
skipaði landbúnaðarráðherra
nefnd þriggja dýralækna, yfir-
dýralækni til ráðuneytis varðandi
þetta mál. Einnig var umsóknin
send dýralæknaráði til umsagnar í
samræmi við ákvæði 4. gr. laga
um dýralækna og heilbrigðis-
þjónustu við dýr, nr. 66/1998. Þá
var leitað álits Erfðanefndar
búíjár, Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins, Landbúnaðarhá-
skólans á Hvanneyri og Hag-
þjónustu landbúnaðarins. I des-
ember 1999 skipaði landbúnaðar-
ráðherra nefnd þriggja sérfróðra
manna til þess að meta hvort rétt
sé að mjólk úr íslenskum kúm sé
sérstök með tilliti til gæða og
hollustu. Einnig var nefndinni
falið að leggja mat á hvort vænta
megi breytinga á þeim þáttum,
verði innflutningur heimilaður á
fósturvísum af NRF-kúastofni til
landsins í tilraunaskyni. Nefnd
þessi skilaði áliti sínu í ágúst s.l.
Að fengnum umsögnum
framangreindra aðila ákvað land-
búnaðarráðherra að heimila af-
markaða tilraun með innflutning
á fósturvísum úr NRF-kúastofn-
inum norska sem leitt gæti í ljós
hvort hagkvæmt sé að taka kýr af
þeim stofni eða blendingsgripi af
íslenskum og norskum stofni til
notkunar við mjólkurframleiðslu
á Islandi.
Tilraunin er hcimiluð með
eftirgreindum skilyrðum:
Við val á sæðis- og eggja-
gjöfum og annað sem lýtur
að töku erfðaefnis, sæðingum og
fósturvísaflutningum, aðstöðu til
einangrunar, framkvæmd ein-
angrunar og eftirliti með einangr-
un í sóttvamarstöðinni í Hrísey
skal fara eftir þeim skilyrðum
sem fram koma í meðfylgjandi
bréfi yfirdýralæknis, dags. 27.
október 2000.
2Að lokinni tilskilinni ein-
angmn í Hrísey verði
fósturvísar af hinum erlenda
stofni (2. kynslóð) fluttir á til-
raunabúin á Möðruvöllum og
Stóra-Ármóti þar sem tilraunir
með framræktun gripa af hinum
erlenda stofni og blöndun þeirra
við íslenska kúakynið fari fram.
Með öllu er óheimilt að fara með
erfðaefni eða gripi frá tilraun-
astöðvunum. Skrá skal allar tökur
erfðaefnis og ráðstöfun þess. Ein-
staklingsmerkja skal alla fædda
gripi og halda skrá um afdrif
þeirra.
3Sóttvamardýralæknir á
vegum embættis yf-
irdýralæknis skal fylgjast með
heilbrigði gripanna meðan á ein-
angrun stendur og á tilraun-
astöðvunum.
4Komi upp næmur
smitsjúkdómur í gripum af
hinu innflutta erfðaefni, sem hér
er óþekktur eða ástæða er til að
ætla að valdi verulegu tjóni að
dómi yfirdýralæknis, skuldbindi
eigendur sig til þess að láta lóga
gripunum, ef heilbrigðisyfirvöld
krefjast þess. Kostnað við slíkan
niðurskurð skuldbindi eigandi sig
til að þola bótalaust.
Erfðaefni kemur íjanúar
Fyrri hluti tilraunarinnar hefst
með því að í janúar 2001 verður
erfðaefnið flutt frá Noregi og því
komið fyrir í fósturmæðmm í
Einangrunarstöð Landssambands
kúabænda í Hrísey þar sem til-
skilin einangmn fer fram undir
eftirliti sóttvamardýralæknis.
Þessum hluta tilraunarinnar mun
væntanlega ljúka um mitt ár 2003
þegar fósturvísum af hinum er-
lenda stofni (2. kynslóð) verður
komið fyrir í fósturmæðmm á til-
raunabúunum á Möðruvöllum og
Stóra-Ármóti. Gert er ráð fyrir að
kostnaður við þennan fyrri hluta
tilraunarinnar verði um 25 millj.
kr.
Þegar erfðaefnið hefur verið
flutt í land, eftir mitt ár 2003,
hefst hin eiginlega samanburðar-
tilraun. Faghópur sem landbúnað-
arráðherra skipar mun fjalla um
hvaða þætti beri að rannsaka,
fylgjast með framvindu tilraunar-
innar og leggja mat á niðurstöður.
Um verður að ræða mjög viða-
mikla rannsókn sem ná mun til
flestra þátta er varða ræktun,
fóðmn, afurðasemi og heilbrigði
kúa, svo og til þátta er varða gæði
og efnainnihald mjólkur og kjöts.
I faghópnum munu eiga sæti
fulltrúar frá landbúnaðarráðun-
eyti, Bændasamtökum Islands,
Landssambandi kúabænda, Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins,
Landbúnaðarháskólanum á
Hvanneyri, Hagþjónustu land-
búnaðarins, Embætti yfirdýra-
læknis, Samtökum afurðastöðva í
mjólkuriðnaði og yfirkjötmatinu.
Formaður faghópsins verður dr.
Ágúst Sigurðsson, erfðafræðing-
ur.
Tilraunatími er 8-10 ár
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
mun skipuleggja og vinna saman-
burðartilraúnina á gmndvelliþeirra
tillagna um áhersluþætti sem
faghópurinn kemst að niðurstöðu
um. Kosmaðaráætlun fyrir þennan
síðari hluta tilraunarinnar liggur
ekki fyrir, enda byggist hún á því
hvert umfang hennar verður.
Að tilrauninni lokinni og þegar
nægilegar upplýsingar liggja fyrir
um niðurstöður hennar, verður tek-
in ákvörðun um hvort heimilað
verður að taka gripi af hinum er-
lenda stofni til notkunar við mjólk-
urframleiðslu á lslandi. Áætlaður
tilraunatími er 8-10 ár.
- Sjá bréf frá yfirdýralækni á
heimasíðu Bændasamtakanna.
(www.bondi.is)
Framkvæmdaáætlun vegna
tilraunainnflutnings á NRF
2000
Nóvember:
• Kúm safnað saman í Noregi
og nauðsynlegar sjúkdóma-
og erfðarannsóknir fara fram
Desember:
• Kýr sem uppfylla erfða- og
sjúkdómaskilyrði settar í
einangrun í fósturvísastöðinni í
Vevla
• Kýr sem uppfylla
sjúkdómaskilyrði settar í
einangrun í Hrísey
2001
Janúar:
• Fósturvísum safnað í Vevla
• Fósturvísum komið fyrir í
fósturmæðrum í Hrísey
Mars:
• Fósturvísum komið fyrir í
fósturmæðrum í Hrísey (sem
ekki héldu)
Maí:
• Þeim kúm sem ekki halda
slátrað
Október:
• Fyrstu kálfar fæðast
Nóvember
• Kálfar fæðast
Desember:
• Kálfar fæðast og kúm slátrað
2002
Mars:
• Fósturmæðrum slátrað
Desember:
• Fyrstu kálfar kynþroska og
byrjað að safna sæði og
fósturvísum
2003
Janúar:
• Söfnun á sæði og fósturvísum
• Fósturvísum komið fyrir í
fósturmæðrum á
tilraunastöðvunum
• Kýr sæddar á
tilraunastöðvunum
Febrúar:
• Söfnun á sæði og fósturvísum
• Fósturvísum komið fyrir í
fósturmæðrum á
tilraunastöðvunum
• Kýr sæddar á
tilraunastöðvunum
Mars:
• Söfnun á sæði og fósturvísum
• Fósturvísum komið fyrir í
fósturmæðrum á
tilraunastöðvunum
• Kýr sæddar á
tilraunastöðvunum
Apríl-Sept.:
• Söfnun á sæði
Október:
• Kynbótagripum væntanlega
slátrað
Lok árs:
• Kálfar fæðast á
tilraunastöðvunum
2004
Allt árið:
• Kvígur vaxa og þroskast.
Lok árs:
• Fyrstu kvígur sæddar.
2005
Haust:
• Kvígur bera og
samanburðarrannsókn hefst
2006
Allt árið:
• Samanburðarrannsókn
stendur yfir
2007
Byrjun árs:
• Fyrstu niðurstöður liggja fyrir
Alltárið:
• Síðara mjaltaskeið í
samanburðarrannsókn stendur
yfir (ef vísindamenn telja að
slíkt þurfi)
2008
j Byrjun árs:
I • Niðurstöður
samanburðarrannsóknar liggja
fyrir og ákvörðun tekin um
framhaldið
Leggur til að
ríkiö styrhi
flutning é
brotajárni
Á fundi sem haldinn var í
Víðihlíð í haust vegna verkefnis-
ins Fegurri sveitir, varpaði
Þórunn Gestsdóttir sveitarstjóri
í Borgarfjarðarsveit fram sínum
hugmyndum um aðstoð vegna
eyðingar á brotajárni sem safn-
ast hefur fyrir víða á bæjum.
Þórunn á sæti í nefndinni sem
hefur haldið utan um þetta
verkefni og hefur lagt þar fram
ákveðnar hugmyndir um hvern-
ig best sé að leysa það umhverf-
isvandamál sem fylgi brota-
járninu.
Þórunn segir brotajám um-
fangsmikið á mörgum bæjum þar
sem alls kyns vélar og tæki hafi
safnast fyrir eftir að notkun þeirra
hafi verið hætt. „Það er bæði erfitt
og kostnaðarsamt að koma því frá
bæjunum á réttan stað. Með
samstilltu átaki sveitarfélaga og
ríkisins er möguleiki á að leysa
þennan vanda þannig að sveitar-
félögin safni brotajámi á sínu svæði
og síðan kæmu til styrkir frá ríkinu
til að standa straum af flutnings-
kostnaði brotajámsins frá söfnunar-
stöðum í sveitarfélögum til útskip-
unarhafna. Þetta myndi ömgglega
draga úr þeim fortíðarvanda sem
óneitanlega er til staðar í mörgum
sveitarfélögum vegna þessa.“
Þórunn telur að hægt sé að
hagræða töluvert í flutningum á
þessu brotajárni. „Það myndi t.d.
draga úr kostnaðinum ef sveit-
arfélög úti á landi þyrftu ekki að
flytja járnið til Reykjavíkur heldur
gætu þau komið því fyrir á skipum
í heimahöfnum."
Þómnn nefnir sem dæmi að í
Borgarfjarðarsveit hafi verið gert
átak þar sem sveitarfélagið bauðst
til að sækja einn bílfarm af
brotajámi til þeirra sem vildu, þeim
að kostnaðarlausu. Þetta gafst vel
og margir íbúar tóku til hendinni.
„Eg tel að vilji sé í nefndinni til að
beina því til ríkisstjómarinnar að
hún styðji þennan flutning. Þetta er
mikið vandamál og mönnum mjög
hugleikið," sagði Þómnn.
Metfflng og heimasfður
Sífellt fleiri bændur fá sér netfang
og margir eru með heimasíður.
Utgáfu- og kynningardeild
Bændasamtakanna hefur áhuga á
að hafa lista með þessum upp-
lýsingum á heimasíðu sam-
takanna. Það getur nefnilega verið
áhugavert fyrir bændur að kynnast
starfsbræðrum í öðmin landshlut-
um á þennan hátt - og þá ein-
faldast að finna rétta slóð á heima-
síðunni www.bondi.is - Áhuga-
samir eru beðnir um að senda upp-
lýsingar á netfangið hbs@bondi.is
PLASTRISTAR
Margar tegundir og
styrkleikar fyrir nautgripi,
kindur og svín.
Samhliða tilraun með innfíutning á fósturvísum úr NRF-
kúastofninum og fyrirhugaða samanburðartilraun á NRF-
kúm, íslenskum kúm og hálfblendingum þessara stofna, hef-
ur landbúnaðarráðherra ákveðið að fram fari önnur
rannsókn er nái m.a. til eftirtalinna þátta:
1. MBguleg hámarksafurðasemi íslenskra kúa
2. Fóðurþörf íslenskra kúa miðað við hámarksafurðasemi
V/
3. Heilsufar og líftími kúa við álag sem fvlgir fullnvtingu á
afurðasemi
4. Áhrif framleiðslustvringar í miólkurframleiðslunni á
rekstur kúabúa borið saman við óhefta framleiðslu
Gert er ráð fyrir að rannsóknin fari fram á tilraunabúun-
um á Möðruvöiluin og Stóra-Ármóti og hjá tveimur
kúabændum sem valdir verða sérstaklega og þeim gefíð
tækifæri til að reyna framleiðslugetu kúa sinna án þeirra
takmarkana sem framleiðslustýring í injólkurframleiðslunni
setur.
Leitað verður eftir því að Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, Landbúnaðarháskólinn á Hvanneyri og Hag-
þjónusta landbúnaðarins skipuleggi rannsóknina og fram-
kvæmi hana.
Óskað hefur verið eftir sanistarll við Bændasamtök ís-
lands og Landssamband kúabænda uin undirbúning rann-
sóknarinnar.
Ari Teitsson, formaður Bændasamtaka íslands, tekur á móti bréfi frá
Guðna Ágústssyni, landbúnaðarráðherra, þar sem veitt er leyfi fyrir
tllraunainnflutningi.