Bændablaðið - 12.12.2000, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 12. desember 2000
BÆNDABLAÐIÐ
17
Ryðfri veltitrog
á gólf eóa vegg
VÉLAVAL-Varmahlíö hr
Simi 453 8888 Fax 453 8828
Veffang www.velaval.is
Netfang velaval@velaval.is
✓
Oskum
viðskiptavinum
okkar gleðilegra
jóla og farsœldar á
komandi ári
Þökkum viðskiptin
á þvi liðna.
I Kárason
Viðarhöfða 2,
110 Reykjavík,
sími 567 8400,
fax 567 8401
Bændabiaðið
kemur
næst út
16. janúar
AðalfundurÆðarræktarfélags Islands
TíOarfar hagstætt og
hækkandi verO ð æöardúni
Aðalfundur Æðarræktarfélags
Islands var haldinn í Reykjavík
11. nóvember sl. og var hann vel
sóttur að vanda, en tæplega sjötíu
manns sátu fundinn.
I upphafi fundar minntust
fundarmenn sr. Þorleifs K.
Kristmundssonar, frá
Kolfreyjustað, en hann
lést í maí. Hann var
mjög áhugasamur um
æðarvarpið á Kolfreyj-
ustað og efldi það
mikið. Hann var
stjómarmaður ÆÍ um
árabij.
Arið sem er að líða
hefur verið æðarrækt og
dúntekju mjög hagstætt,
sérstakiega vegna þess að um
varptímann var þurrviðrasamt og
aldrei hvasst. Dúnnýting er því með
allra besta móti.
A fundinum kom m.a. fram, að
verð á æðardúni hefur hækkað
mikið á árinu og eftirspum eftir
æðaidúni erlendis er góð. Þetta em
mikil umskipti frá i'yrra ári þegar
tregða var á mörkuðum og verð lágt.
Miklar verðsveiflur hafa lengi ein-
kennt verslun með æðardún. Æðar-
bændur hafa oft komið því á
framfæri að meiri stöðugleiki væri
æskilegur í þessum efnum. A fund-
inum var kynnt verslunarfoim sem
nefnt er „framvirkir samningar."
Þeir byggjast á því að útflytjandi
gerir bindandi samning við dún-
bændur um að selja á ákveðnu tíma-
bili umsamið magn á föstu verði, en
jafnframt er gerður samsvarandi
samningur við kaupanda erlendis
um kaup á því magni fyrir fast verð.
Það var fulltrúi frá Kaupþingi sem
sá um kynningu á þessu viðskipta-
fyrirkomulagi. Fullvíst rná telja að
einhveijir æðardúnsútflytjendur
bjóði upp á þessa leið á næstunni, en
fyrirkomulag þetta er þekkt erlendis
í verslun með ýmsar vörur.
Utflutningur æðardúns árið
1999 var 1986 kg en er
fyrstu níu mánuði þessa
árs 2259 kg.
I máli veiðistjóra
kom fram, að mink og
tófu hefur fjölgað á
undanfömum ámm og
telur hann að hugsan-
lega sé hámarks-
stofnstærð náð. Hann
vill stórauka rannsóknir
á villimink og leita þar
með allra leiða til þess að
draga úr tjóni af hans völdum.
Ritverk um æðarfuglinn og
æðanækt á Islandi er nú langt
komið, en samið hefur verið við
útgefanda og rnun ritið koma út í
september á næsta ári.
Á fundinum kom fram, að auk
þess sem æðarbændur kvarta undan
auknum ágangi villiminks og tófu,
þá varð stórfellt tjón af völdum
hrafnaflokka víða um land sl. vor,
sérstaklega við Breiðaíjörð og á
Vestfjörðum.
Á fundinum vora samþykktar
þrjár tillögur. Þær vom þess efnis að
æðarbændur undrast það að hrafninn
skuli hafa verið settur á svo kallaðan
„válista.“ Einnig var farið fram á
það við stjómvöld að villimink verði
útrýmt úr íslenskri náttúm. Að lok-
um hét ÆI auknum stuðningi við
æðarræktardeildirnar í baráttunni við
varg þann sem verstur er á hverjum
stað.
Fulllrúi ÆI á Búnaðarþing, til
næstu þriggja ára, var kjörinn Jónas
Helgason, Æðey, og til vara Valdi-
mar Gíslason, Mýmm.
Stjóm félagsins skipa: Jónas
Helgason, Æðey, formaður. Her-
mann Guðmundsson, Stykkishólmi
og Níels Ámi Lund frá Miðtúni á
Sléttu. I varastjóm em: Ingibjörg
Eyþórsdóttir, Kaldaðamesi og sr.
Guðni Þór Ólafsson, Melstað. /ÁS
Frá aðalfundi Æl 11. nóvember. Stjórn félagsins. Talið frá vinstri:
Ingibjörg Eyþórsdóttir, Hermann Guðmundsson, Jónas Helgason og sr.
Guðni Þór Ólafsson. Á myndina vantar Níels Árna Lund.
Mr mjallakerfa
Algengt er að þvottur mjaltakerfa,
mjaltabúnaðar og mjólkurtanka sé
nokkuð handahófskenndur og vel
ígrunduð hreinsiefnanotkun frem-
ur fátíð.
Þetta kemur fram í ítarlegri
könnun og rannsókn Ólafs Adólfs-
sonar lyfjafræðings fyrir fáum
ámm á notkun hreinsiefna við
mjólkurframleiðslu.
„Slatti," „sirka,“ „eitt og hálft
box“ (hve stórt?) voru algengar
mælieiningar mjólkurframleiðenda
svo dæmi séu tekin í þessari
viðamiklu rannsókn.
Meira virtist þó um ofnotkun
þvottamiðla og vatnshiti víða of
lágur.
Vitað er að of mikið magn
þvottaefnis bætir ekki fyrir of
lágan vatnshita.
Það má kenna um kæmleysi
okkar mjólkureftirlitsmanna við
leiðbeiningar á efnanotkun hjá
hverjum og einum mjólkurfram-
leiðanda og t.d. undirritaður viður-
kennir að hafa of sjaldan spurt um
efnanotkun á framleiðslubæjum
meðan flokkun mjólkur gengur
slysalaust.
Þá má líka gagnrýna þátt efna-
verksmiðja í málinu með því að
ómögulegt virðist að fá fram-
leiðsluaðila til að láta kvarðaðar
mæliskálar fylgja rneð í pakkning-
um sínum nú orðið, jafnvel þó ekki
væri nerna ómerkilegt þunnt
plastmál.
En til að klóra í bakkann skal
hér reynt að setja upp einfaldar
leiðbeiningar eða grófa reiknireglu
fyrir mjólkurframleiðendur.
Þvottur rörmjaltakerfa: Um 10
1 vatns þarf fyrir endaeininguna
og um 0,4 1 á hvern lengdarmet-
er kerfisins.
Sem dæmi: I 32 bása tvístæðu
fjósi, kerfið er um 60 metrar að
iengd sinnum 0.4 lítrar á meterinn
plús 10 lítrar í endaeiningu eða
u.þ.b 35 lítrar vatns til sápuþvottar.
Við þurl'um 0,4 - 0,6% upp-
lausn til að ná góðum þvotti.
Þvottaefnismagn í sama kerfi
yrði þá um 30 grömm af dufti á
hverja 10 lítra vatns eða u.þ.b.100
grömm alls.
Ef sápan er fljótandi (lögur) þá
yrði magnið 0,5 dl á hverja 10 lítra
eða 17,5 dl í þetta kerfi.
I mjaltabás yrði vatnsmagnið
25 lítrar fast plús 3 lítrar á hvert
mjaltatæki.
Ef mjólkurhús er hins vegar
óeðlilega langt frá básnum þarf að
auka við þessa reglu um 0,4 lítra á
lengdarmeter 50 mm sverar lagnar.
í 2 x 5 tækja bás þyrfti nálægt
55 lítra vatns, 0,4 - 0,6% sápuupp-
lausn eins og áður var getið eða
u.þ.b. 2,5 -2,7 dl af fljótandi sápu
eða 140 gr ef notað er duft.
Vatnshiti þarf að vera yfir
80°C í byrjun sápuþvottar og hon-
urn þarf að ljúka áður en hitastig
þvottavatnsins fer niður fyrir
40°C, venjulega 7-10 mínútna
þvottur.
Svipað vatnsmagn þarf í for-
skolun og eftirskolanir. Forskolun
og fyrsta eftirskolun eiga að vera
volgar.
Hringrásarskolanir eru slæmar
og valda mengun mjólkurinnar af
efnarestum.
Þvo þaif til öryggis með súrum
miðli (sýruþvo) einu sinni í viku.
Að nota sömu þumalputtareglur
varðandi vatns- og efnismagn er
ágætt.
Hætta ætti umsvifalaust notkun
salt-péturssýru þar sem það hefur
ekki þegar verið gert vegna nitrat
(nitrit) mengunar. Notkun hennar í
ntjólkurframleiðslu hefur verið
bönnuð í Eyjafirði og Þingeyj-
arsýslu um árabil.
Gott er að líta vikulega inn í
mjaltatæki og þreifa með
löngutöng svo langt sem hún nær
upp í spenagúmmíin til að kanna
virkni þvottakerfisins því þar byrj-
ar óþvottur oftast að gera vart við
sig.
Varðandi mjólkurtanka gilda
sömu lögmál með styrk sápuupp-
lausnar, mæla þarf vatnsmagnið
sem notað er og athugið að láta
ekki vatnsstrola yfir 50°C leika um
sama blettinn í tanknum í byrjun
þvottar.
Yfirleitt ætti ekki að nota heit-
ara vatn en 75°C til tankþvotta
vegna álags á kælispírala tanksins
út af efnisþennslu stálsins.
Verið aldrei löt við sýruþvott
mjólkurtanks því það er gríðarlega
erfitt að steinhreinsa tank sem
trassað hefur verið að sýruþvo.
III. grein
Kristján
Gunnarsson,
mjólkur-
eftirlits-
maður.
MSKEA-
MSKÞ
Stærð hitavatnskúta:
5-15 básar lágmark 200 1
15-40 básar lágmark 300 1
> 40 básar >400 1
Hitastig þeirra sé stillt á >
85°C en þá þarf að vera tryggt að
blöndunartæki séu á öllum heita-
vatnskrönum svo börn skaði sig
ekki á vatninu eða kaupa nú fáan-
lega hitavatnskúta með tveimur
úttökum þ.e. eitt fyrir kerfisþvott
eingöngu og annað fyrir handlaug-
ar og lausa krana sem hægt er að
stilla á lægra hitastig að vild.
Ekki þarf eingöngu að hafa rétt
þvottaefnismagn og hitastig til að
ná góðum þvotti heldur þarf hraði
vatnsins gegnum kerfin að vera
nógur vegna núningsáhrifa og
skiptir þá máli að vatnsmagn sé
ekki of mikið, að lofttappar nái að
myndast með reglulegu millibili.
Þetta er sérlega mikilvægt í
rörmjaltakerfum og löngum
rörum.
Ekki meira að sinni.
Kristján Gunnarsson
Heimildir:
Ólafur Adólfsson 1996
MSKEA - MSKÞ
Milking and Hygiene 1997
I
rar
Still R-7025 , árg. 1990, diesel,
keyrður 9704 tíma. Lyftigeta 2500
kg, tvofalt mastur með frílyftingu. Er
með auka vökvaúttak á gaffalplani.
Verð kr. 590.000 án vsk.
Stili R-6025 árg. 1995, keyrður 9593
tíma. lyftigeta 2500 kg, tvöfallt
mastur með frílyftingu. Er með
snúningi. Verð kr. 790.000 án vsk.
Stlll R- 6025, árg. 1990, keyröur 9247
tíma. Lyftigeta 2500 kg, þrefalt
mastur með frílyftingu. Er með
snúningi og kassaklemmu. Verð kr.
590.000 án vsk.
Still R-6030 árg. 1989 keyrður 9581
tíma. Lyftigeta 3000 kg, þrefalt
mastur með frílyftingu. Er með
snúningi og kassaklemmu. Verð kr.
550.000 án vsk.
Still R-6025 árg. 1988, keyrður
16399 tíma. Lyftigeta 2500 kg, tvö-
falt mastur með frílyftlngu. Er með
eitt auka vökvaúttak á gaffalplani.
Verð kr. 350.000 án vsk.
Steinbock rafmagnslyftari árg.
1979. Lyftigeta 1600 kg, tvöfalt
mastur. Verð kr. 220.000 án vsk.
VÉIAVERf
Lágmúla 7
108 Reykjavík
Sími 588 2600, fax 588 2601
www.velaver.is