Bændablaðið - 26.11.2002, Blaðsíða 4

4
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. nóvember 2002
Tveir glæsilegir
í Öræfum!

Bændablaðið/Svavar M. Slgurjónsson.
Til vinstri er Víöir Austrason (Molason) frá Víöihlíö i Svínafelli. Til hægri er Stúfur Læksson (Garpsson) frá Litla-Hofi sem var hæst dæmdi veturgamli
hrúturinn í Öræfum 1 fyrra, með 84,5 i einkunn. Þessir hrútar eru tveggja vetra og eru í eigu Gunnars Sigurjónssonar á Litla-Hofi í Öræfum.
Bgnir rýrna á landsbyggOinni og vara-
bingmaOur vill nð stjörnvdld Inifl nrræða
Örlygur Hnefill Jónssonar varparþvífram
hvorí tengja megi verðtryggingu lána opinberra
byggingarsjóða við þann raunveruleika sem
landsbyggðarfólk býr við.
Fyrir skömmu lagði Örlygur
Hnefill Jónsson, varaþingmaður,
fram á Alþingi tillögu til þings-
ályktunar um nefnd tii að kanna
rýrnun á eignum íbúa lands-
byggðarinnar. Samþykkt var að
vísa ályktuninni til annarrar
umræðu. í henni segir að Al-
þingi álykti „að setja á stofn
nefnd sem kanni þróun fast-
eignaverðs á landsbyggðinni í
samanburði við höfuðborgar-
svæðið. Nefndin skoði ítarlega
hvernig eignir fólks á lands-
byggðinni hafi rýrnað í verði og
um hvaða fjármuni sé að ræða,
leiti úrræða og komi með
tillögur til úrbóta. Nefndin ljúki
störfum fyrir lok október 2003.“
Fasteignaverð hefur
fengið litla athygli
Örlygur Hnefill sagði að hér
væri á ferðinni mál sem hefði
fengið ótrúlega litla umræðu. „Ef
Þjórsá eða Skjálfandafljót væri að
naga úr árbakka kæmu menn með
gijót til að vama frekari skemmdum.
Það sama gerist ekki þegar kemur
að fasteignaverði á lands-
byggðinni. Eg get nefnt staði þar
sem fasteignaverð hefur ekki
hreyfst í áratug,“ sagði Örlygur
Hnefill og bætti við að þrátt fyrir
að t.d. sjávarpláss væru með kvóta
væri óöryggið í atvinnumálum
slíkt að það hefði óhjákvæmilega
áhrif á verð fasteigna.
Stefnumótandi
byggðaáætlun ekki fylgt eftir
Örlygur Hnefill sagði þings-
ályktunartillöguna hafa verið setta
fram til að þessi mál yrðu könnuð
ítarlega og athugað hvort einhver
ráð séu tiltæk til að rétta hlut íbúa
landsbyggðarinnar. Rétt væri að
skoða hvaða áhrif atvinnumál hafa
á fasteignaverð og hvað mætti gera
til að stýra þróuninni. I þings-
ályktunartillögunni segir að ljóst
sé að vistun opinberra starfa í
höfuðborginni hafi stórlega sfyrkt
eignir fólks þar. Ef fyrirheitum
sem gefin voru í ályktun Alþingis
um stefhumótandi byggðaáætlun
1994-97 hefði verið fylgt efltir væri
staða mála ekki með þeim hætti
sem að framan greinir.
„í árabil hefur verið
reynt að reka byggða-
stefhu en þegar kvóti,
sérstaklega í sjávar-
útvegi, er kominn í eigu
örfárra manna, er það úti-
lokað. Þessir menn eru
ekki að reka byggða-
stefhu. Þeir eru að reka
fyrirtæki og hugsa um
hluthafana," sagði Ör-
lygur Hnefill og bætti við
að breytingar í kvótamálum - jafnt
í landbúnaði og sjávarútvegi -
hefðu engin áhrif á hagkerfí
höfúðborgarinnar né fasteignaverð
á SV-homi landsins.
Varaþingmaðurinn sagði að
landsbyggðin ætti fúllan
rétt á því að opinber störf
væm vistuð þar - ekki
síður en á höfúðborgar-
svæðinu. En hvað hefur
gerst?
í úttekt vegna áranna
1994 - 1997 sem unnin
var fyrir stjóm Byggða-
stofhunar og lögð fram í
febrúar 1999, kemur
fram að samtals fjölgaði
stöðugildum í Reykjavík og
Reykjaneskjördæmi um 455 en
fækkaði ura 31 í öðmm kjör-
dæmum. Útgjöld A-hluta ríkis-
sjóðs, á verðlagi 1997, hækkuðu
milli áranna 1994-97 um 6,4
milljarða kr. í Reykjavík, um 2,7
milljarða kr. í Reykjaneskjördæmi
og um 1,1 milljarð kr. í öðmm
kjördæmum. Útgjöld vegna gmnn-
skólans eru ekki meðtalin.
Verðtrygging og raunveruleiki
1 þingsályktunartillögunni seg-
ir: „Við skoðun til jöfhunar og
leiðréttingar þessa misvægis hljóta
öll ráð að koma til greina og má
varpa því fram hvort tengja megi
verðtryggingu lána opinberra
byggingarsjóða við þann raunvem-
leika sem landsbyggðarfólk býr
við. Ljóst er eins og mál standa nú
að lán á eignum víða á lands-
byggðinni hækka með allt öðmm
hætti en verðgildi eignarinnar sem
byggð var fyrir þau, með fyrirséðu
eignaleysi lántakendanna. Því
hlýtur það að vera lánastofnunum
jafnt sem landsbyggðarfólki mikið
hagsmunamál sem hér er flutt.“
„Það er vel að eignir fólks á
höfúðborgarsvæðinu hafi aukist að
verðgildi og að þróunin hafi verið
sú. Þessu hefur ekki verið eins
farið með eignir fólks á lands-
byggðinni og hafa þær í raun
rýmað, í mörgum tilvikum stór-
lega, og það er illt og óviðunandi,“
segir Örlygur og telur að stjóm-
málamenn og Alþingi hafi ekki
hugað að þessu sem skyldi og að
tími sé kominn til að löggjafmn
láti þetta mál til sín taka með
einhverjum hætti.
Hvar vœri ftskvinnslan?
Af þessu má sjá það skelfilega
sem er að gerast varðandi eignir og
fjármál fólks sem hefur bundið
eignir sínar á landsbyggðinni ekki
hvað síst til að vinna að gjald-
eyrisöflun fyrir þjóðarbúið við
sjávarútveg og tekið þannig þátt í
nauðsynlegum útgerðar- og fisk-
vinnslukostnaði. Því að hvar væm
útgerð og fiskvinnsia ef fólk hefði
ekki byggt og keypt fasteignir
hringinn í kringum landið til að
taka þátt í veiðum og framleiðslu
sjávarfangs? Sama á við um aðra
nauðsynlega atvinnustarfsemi á
landsbyggðinni og þjónustu við
íbúana þar.
í Reykjavík árið 1990 var fermetraverð 66.007 kr. og 2000 var það
109.605 kr. Hækkun er 43.598 kr. á fermetra, eða 66,05%.
í ísafjarðarbæ árið 1990 var fermetraverð 41.508 kr. og 2000 var
það 44.493 kr. Hækkun er 2.985 kr., eða 7,19%.
Á Akureyri 1990 var fermetraverð 51.140 kr. og 2000 var það
75.934 kr. Hækkun er 24.794 kr. eða 48,48%. Þess ber að geta að
Akureyri sker sig úr á landsbyggðinni utan ábrifasvæðis
höfuðborgarinnar.
í Fjarðarbyggð 1990 var fermetraverð 39.148 kr. og 2000 var það
39.794 kr. Hækkun var 646 kr., eða 1,65%.
HrútasM
er komin út
Hrútaskrá sauðfjársæðinga-
stöðvanna á Suður- og Norður-
landi veturinn 2002-2003 er komin
út. Að þessu sinni eru í skránni
fleiri hrútar en nokkru sinni fyrr. Á
Suðurlandi standa sauðfjár-
ræktendum til boða 27 hrútar, 19
hyrndir, 7 kollóttir og 1 forystu-
hrútur. Á Norðurlandi verða í vetur
15 hyrndir, 8 kollóttir og 1
forystuhrútur eða samtals 24
hrútar. Samtals verða því 51
hrútur á stöðvunum í vetur og þar
af eru 22 að koma til notkunar í
fyrsta sinn á stöð.
Hrútakostur stöðvanna hefur
sjaldan eða aldrei verið öflugri að
gæöum, enda heyrir það nánast
sögunni til að á stöð séu teknir
einstaklingar sem ekki hafa verið
afkvæmaprófaðir áður. í vali hrúta
á stöðvarnar er reynt að koma til
móts við sem flest sjónarmið í
þeim efnum. Þó er æ meira kapp
lagt á minni fitusöfnun, enda eru
skilaboð markaðrins ótviræð í
þeim efnum og af þeim verður
kynbótastarfið ætíð að taka mið.
Á sl. ári voru sæddar 25.265
ær frá báðum stöðvunum og er
það mesti fjöldi frá upphafi þessa
starfs hérlendis, og 12% aukning
frá árinu áður. Vonandi verður
framhald á þeirri aukningu sem
orðið hefur í sæðingum á síðustu
árum en með þeim aukast nú
framfarir í sauðfjárstofninum
hröðum skrefum.
Austur-
stækkun ESB
Á fúndi leiðtoga ESB 24.-25.
október var m.a. gengið ffá
samningum varðandi landbúnaðar-
stefnu sambandsins sem leggur
grunninn að því að ljúka samningum
við ný aðildarríki hvað landbúnað
snertir. Samþykktar voru tillögur
framkvæmdastjómarinnar um inn-
leiðingu beingreiðslna í áfóngum í
nýju aðildarlöndunum.
I upphafi fá bændur í þessum
löndum 25% af þeim stuðningi
sem bændur í núverandi aðildar-
löndum fá, en stuðningurinn fer
síðan vaxandi og verður sá sami
hjá öllum árið 2013. Enn fremur
var samþykkt þak á heildarútgjöld
til landbúnaðar árin 2007-2013 og
að ekki verði hreyft við áður
ákveðnum útgjaldaramma fyrir
árin 2004-2006. Ákvörðun um
þak á útgjöld árin 2007-2013 er þó
ekki bindandi gagnvart hugsan-
legum breytingum á landbúnaðar-
stefnunni eða þeim útgjaldaramma
sem ESB mun semja um fyrir
tímabilið eftir 2006. Einnig er
gerður fyrirvari vegna niðurstöðu
úr yfirstandandi WTO viðræðum.
M.ö.o. á þessi samþykkt eingöngu
við óbreytta landbúnaðarstefhu
sem ljóst er hins vegar að mun
taka einhverjum breytingum á
næstu árum. Að kröfú Finna
kemur fram í samþykkt fundarins
að landbúnaðarstefha ESB eigi í
framtíðinni að tryggja að unnt
verði að stunda landbúnað á
harðbýlum svæðum innan ESB og
viðurkenna áffam fjölþætt hlut-
verk landbúnaðar á öllum svæðum
innan sambandsins. Þetta er mikil-
væg viðurkenning fyrir landbúnað
í Finnlandi og nyrðri héruðum
Svíþjóðar. Ekki er búið að ljúka
samningum við nýju aðildarlöndin
um framleiðslu kvóta og kvóta á
hektara lands og fjölda dýra sem
njóta beingreiðslna. Víða ber enn
verulega á milli krafa nýju land-
anna og tillagna ffamkvæmda-
stjómarinnar.