Bændablaðið - 26.11.2002, Blaðsíða 18

4
18
BÆNDABLAÐIÐ
Þridjudagur 26. nóvember 2002
Formenn BSK, f.v. Jóhann Jónasson, Páll Ólafsson, Kristján Oddsson,
Skúli Geirsson og Guómundur Jónsson.
BúnaOarsamband Kjalarnespings 00 ára
Búnaðarsamband Kjalames-
þings fagnaði 90 ára afmæli sínu
með hátíðasamkomu í Hlégarði í
Mosfellsbæ laugardaginn 2. nóv.
sl. Fyrsta fúndargerðin hefst á
eftirfarandi orðum: „18. mars 1912;
1. fundur; Stofnfundur Búnaðar-
-ysambands Kjalamesþings. Eftir
fundarboði nokkurra bænda á Sel-
tjamamesi og Mosfellssveit var
fundur haldinn í Reykjavík."
A annað hundrað bændur og
gestir mættu til fagnaðarins, þar á
meðal formaður og ffamkvæmda-
stjóri Bændasamtaka Islands, for-
menn nágrannabúnaðarsambandanna
í austri og vestri og nokkrir fyrr-
verandi formenn sambandsins og
starfsmenn. Samkoman hófst með
því að Karlakór Kjalnesinga söng
jiokkur lög, en upphafið að starfi
* órsins má rekja til undirbúnings
hinnar miklu hátíðar sem haldin
var í Viðey í tilefni af 80 ára afmæli
búnaðarsambandsins sumarið 1992.
Formaður búnaðarsambandsins,
Guðmundur Jónsson á Reykjum
sagði frá stofnun þess árið 1912 og
r rakti helstu þættina í sögu þess. 1
ávörpum gesta var einnig margt
rifjað upp frá fyrri tíð og m.a. vikið
að hinni miklu sérstöðu svæðisins
vegna áhrifa þéttbýlisins, sem
jafnan hefúr sett mikinn svip á
starfið. Ari Teitsson benti á að hér
hefði vagga margra búgreina
staðið og nefndi sem dæmi
garðyrkju og ylrækt, svínarækt,
>alifúglarækt og loðdýrarækt, en
einnig var minnst á kynningar og
upplýsingastarf gagnvart þéttbýlis-
búum og þróun mjólkursölu-
mála og þátttöku forystumanna
svæðisins í félagskerfi land-
búnaðarins á landsvfsu. Einhver
sagði í salnum að; „þar sem tveir
neytendur koma saman þar er
markaður“, og vildi með því benda
á að bændur á svæðinu hefðu
kannski fyrstir fúndið búvöru-
markaðinn, eða a.m.k. átt mikinn
þátt í þróun hans og markaðs-
setningu búvara almennt.
Formenn Búnaðarsambands
Kjalamesþings hafa frá upphafi
^verið 9, en þeir eru:
1912-1917
Björn Bjarnarson, Grafarholti
1917-1933
Magnús Þorláksson, Blikastöðum
1933-1960
Kristinn Guðmundsson, Mosfelli
Guðmundur Jónsson formaður og
Valur Þorvaldsson ráðunautur og
framkvæmdastjóri.
1960-1975
Jóhann Jónasson, Sveinskoti
1975-1981
Páll Olafsson, Brautarholti
1981-1983
Skúli Geirsson, írafelli
1983-1986
Halldór Einarsson, Setbergi
1986-1991
Kristján Oddsson, Neðra-Hálsi
1991-2002
Guðmundur Jónsson, Reykjum
Af þessum formönnum eru 6 á
lífi og voru 5 þeirra mættir og
vom heiðraðir sérstaklega, ásamt
nokkmm starfsmönnum sem lengi
störfúðu í þágu sambandsins.
Þeirra á meðal var Jóhann Jónas-
son í Sveinskoti á Alftanesi, sem
var formaður í 15 ár, en hafði áður
verið ráðunautur sambandsins árin
1940 til 1946 og síðan formaður
1960 til 1975. Jóhann, sem sjálfúr
er 16 dögum eldri en búnaðar-
sambandið og fagnaði 90 ára
afmæli sínu 2. mars 2002,
ávarpaði fundinn og sagði
skemmtilegar sögur frá fyrri tíð,
þar á meðal frá störfum sínum sem
ráðunautur á stríðsárunum. Meðal
þess sem Jóhann vék að vom
kátlegar sögur af samskiptum hans
við konumar á bæjunum, sem
ráðunautum er varla ráðlegt að
segja ffá fyrr en þeir eru níræðir.
Búnaðarsambandinu bárust góðar
gjafir og heillaóskir í tilefni af
tímamótunum.
Bændur af Suöurnesjum
Túttuiötulóðrun
með súrmjúlk
Þegar kálfúr gengur undir kú
eftir fæðingu sýgur hann kúna 5-8
sinnum á dag fyrstu dagana. Til að
kálfamir þrífist sem best þarf að
líkja eftir þessu atferli kálfanna eftir
því sem kostur er. Fóðrun kálfa með
kálfafóstm (vél sem skammtar
kálfúm mjólk sjálfkrafa) er ágæt
lausn í þessu tilfelli, en kostar þó-
nokkra peninga. Önnur lausn getur
verið að leyfa kálfúnum að hafa
fijálsan aðgang að súrmjólk, sem er
vel þekkt aðferð í Noregi en er lítið
þekkt hérlendis, þar sem þeir fáu
sem gefið hafa súrmjólkina hafa
flestir skammtað hana líkt og um
venjulega fóðmn kálfa væri að ræða.
Norski kúabóndinn Kjell Rind-
hölen í Vágá ffamleiðir 65.000 1
mjólkur en vinnur daglangt ffá
búinu sem vaktmaður. Til að geta
sinnt kálfúnum sem best hefúr hann
komið sér upp föstu vinnuferli við
fóðmnina.
1: Venja kálfana
nógu unga á túttur
Kálfamir fá mjólk úr flösku
fjórum sinnum á dag fyrstu þrjá
dagana eftir fæðingu, en síðan fara
þeir í hópstíur. í stíunum em túttu-
fötur sem fyllt er á eftir þörfúm.
Kjell leggur áherslu á að kálfamir fái
mjólk nógu oft fyrstu dagana þannig
að þeir læri að drekka hægar og
„hugsi“ ekki ávallt um að drekka þar
til mjólkin er búin! Reynsla hans er
að því yngri sem hægt er að venja þá
á túttumar - því betra.
2: Nota sömu túttur
i stium og er á flöskum
Fyrstu dagana þarf að fylgjast
vel með því að kálfamir læri að
drekka úr túttunum og sérstaklega
eftir að þeir koma í stíumar.
Reynslan sýnir að kálfar læra mikið
hveijir af öðmm og því er auð-
veldara að kenna þeim ef fyrir í
stíunum em kálfar með „reynslu“.
Þetta gengur auðvitað ekki með alla
kálfa og þá gefúr Kjell þeim úr
flösku í stíunum og þegar þeir em
byijaðir að drekka færir hann þá yfir
á föstu túttumar í stíunni. Kjell
leggur áherslu á að nota sömu gerð
af túttum á flöskum og í stíum, þar
sem kálfamir geta tekið því illa að fá
allt í einu aðra gerð en þeir lærðu á
fyrstu dagana. Stærð, mýkt og
gegnumstreymi túttanna skiptir
miklu máli og gatið sem er á túttum
sem keyptar em á að vera rétt - það á
að taka nokkum tíma fyrir kálfana
að drekka! Gott ráð er að eiga ávallt
túttur til á lager, enda er mjög baga-
legt að lenda í því að þær rifhi um
helgar þegar verslanir em lokaðar!
3: Súrmjólkin þarf
ekki að vera volg
Þegar kálfar fá mjólk í
skömmtum þarf hún að vera volg en
þegar þeir fá hins vegar mjólk eftir
átlyst á hún ekki að vera upphituð.
Astæðan er tvíþætt; volg mjólk
tryggir að hún hleypur, sem ekki er
þörf á þar sem um súrmjólk er að
ræða, en einnig drekka kálfar mun
meira af volgri mjólk. Kjell hefúr
mjólkina í venjulegum fjóshita (10-
14°C). Þegar kálfamir drekka svona
kalda mjólk er sjálfsagt að þeir hafi
aðgengi að þunu og hlýju legusvæði
og til þess notar Kjell bæði sag og
hálm.
4: Vel sýrð mjólk og hrein áhöld
Það er vel þekkt að kálfar þola
betur súrmjólk en ferskmjólk nokkr-
um dögum eftir fæðingu. Kjell notar
annaðhvort sýrða ferskmjólk eða
sýrða kálfamjólk, allt eftir því
hvemig framleiðslustaða er gagnvart
mjólkurkvóta. Til að sýra mjólkina
notar hann ávallt súrmjólk (innskot
þýðanda: til að sýra mjólk er gott að
nota einn lítra af AB-mjólk eða einn
lítra af venjulegri súrmjólk út í 50
lítra mjólkur og láta standa í stofú-
hita í einn sólarhring) og leggur
áherslu á að þrífa vel bæði súr-
mjólkurgeymslu og áhöld. Magn
súrmjólkur miðar hann við að endist
í eina viku og sýrir svo næstu um-
ferð. Þar sem súrmjólk skilur sig við
geymslu er mikilvægt að hræra í
henni daglega og jafnframt þarf að
þrífa túttufötur annan eða þriðja
hvem dag.
5: Kálfarnir þurfa bœði
gróf- og kjarnfóður
Fram til fjögurra vikna aldurs fá
kálfamir aðallega súrmjólk og
drekka þeir um tíu lítra daglega.
Eftir þann tíma byrjar Kjell að
blanda vatni í súrmjólkina og þegar
kálfamir era átta vikna er blandan að
mestu vatn. í stíunum hafa kálfamir
aðgang að kjamfóðri. Kjamfóðrið er
skammtað sjálfkrafa nokkram
sinnum á dag með gjafakerfi fra
Reimeog þannig tryggt að káifamir
fái ekki of mikið kjamfóður og að
það spillist síður. Þetta gefúr Kjell
allan mjólkurfóðrunartímann og
smáeykur magnið fram í lok
mjólkurfóðrunar. Jafhffamt hafa
kálfamir aðgang að rúllubaggaheyi
allan tímann.
6: Eftirlit og umliirða
Þrátt fyrir að vinnan við kálfa-
uppeldið sé þónokkur þarf hún ekki
að fara ffam á föstum tímum og
býður þetta uppeldiskerfi því upp á
nokkum sveigjanleika. Á morgnana
byrjar Kjell á því að fylla á túttu-
fötumar. Eftir að hann tók upp nýja
hætti við fóðrunina er hann mun
fljótari að gefa, en leggur þess í stað
meiri áherslu á eftirlit með kálfún-
um. Umgengni er jafnffamt mikil-
vægur þáttur, en Kjell hefúr tekið
eftir því að kálfamir era miklu
rólegri og sultarbaul heyrist ekki
lengur þegar einhver kemur í fjósið.
Eftir að nýir hættir vora teknir
upp við fóðranina hefúr ekki komið
upp eitt einasta tilfelli af skitu eða
sogvandamál. Ef skita kæmi upp
getur Kjell tekið viðkomandi kálf ffá
hinum til að tryggja að ekki komi
upp smit á milli þeirra.
Þrátt fyrir að þessi aðferð við
fóðrun kálfa hafi reynst Kjell vel, er
hann ekki viss um að þetta henti í
öllum tilfellum. Hjá honum era allar
kýr snemmbærar og kálfamir því
allir á svipuðum aldri. Þar sem burður
dreifist á lengri tíma getur verið
erfitt að vera með sjálfifóðranarkerfi
þar sem kálfar innan sömu stíu geta
verið á mjög ólíkum aldri.
Þýtt og endursagt úr
Buskap 7/2002/SS.
□ RUNNSKÓLINN TJARNARLUNDI

VhÐTÖL. VIC S
I NQIBERB
TlLFINNINGAR
TÓNLIBTARBÍÐA
HRÚTABÝNING QB
RÉTTIR
LÍFIÐ f DÖLUNUÍT

mm
Saumastofan Saumur ehf
Koddar, saangur, kelidýnur og margt flf
•^íminn hjé okkur sír; 434-1595
Glæsilegt shðlablað hjá
nemendum grunn-
skólans í Tjarnarlundi
Nemendur í grunnskólanum
í Tjarnarlundi í Saurbæ í
Dölum voru að gefa út glæsilegt
skólablað sem þau kalla
Saurbæjarblaðið. Þetta er 2. tbl.
af Saurbæjarblaðinu en áður
voru gefin út lítil blöð sem
nefndust Saurpósturinn.
Skólinn er fámennur og
þeim mun meira afrek er það
hjá nemendunum að gefa út
þetta ágæta og vel unna blað.
Ritstjórar eru sjö og heita
Kristján Ingi, Tómas, Þórunn
Lilja, Baldur, Gísli Rúnar,
Ásdís Helga og Sandra Sig.
Ábyrgðarmaður er Guðjón
Torfi Sigurðsson skólastjóri.
Umbrot á blaðinu önnuðust
nemendur sjálfir í samvinnu við
fyrirtækið Litmyndir.
I blaðinu er mikið af
skemmtilegu efni og
auglýsingum til að kosta
prentunina, eins og segir í
ritstjóraspjalli, og fjöidi af
litmyndum.
Gaman væri að heyra af
útgáfumálum annarra
grunnskóla á landsbyggðinni.