Börn og bækur - 01.04.1997, Side 16
I
Barnabækur og viðhorf
útgefandans
I appsmál út-
aS gefanda hlýtur
§\ alltaf fyrst og
\ZS \J fremst að
vera það að gefa út góðar
og vandaðar bækur. Út-
gefendum er jafnan tölu-
verður vandi á höndum að
velja og hafna, því mikið
magn berst af íslenskum
handritum og erlendum
þýðingatilboöum. En
metnaður, smekkur og
kostnaðarsjónarmið hefur
allt áhrif þegar ákvarðan-
ir eru teknar. Útgefand-
inn er að framleiða fyrir
ákveðinn markað sem
hann telur sig þekkja svo
og svo vel og við hann
miðar hann framleiðslu
sína. Það þýðir lítið að
framleiða vöru sem ekki
selst.
Útbreiðsla góðra bóka
er takmark hvers útgef-
anda, gæði og sala verða
að haldast í hendur. Ann-
að án hins er ófullnægj-
andi. Að sjálfsögðu er
stundum tekin áhætta og
geíhar út bækur sem ekki
eru líklegar til að seljast í
stóru upplagi, en þá er oft
um að ræða metnaðarfull,
nýstárleg verk sem ryðja
braut til framtíðar á
einhvern hátt. Metnaðar-
fuliir útgefendur hljóta
alltaf að ráðast í slíkar
framkvæmdir af og til þó
þeir getir ekki leyft sér að
taka slíka áhættu oft. Til
að vega upp á móti kostn-
aði við slíka útgáfu kemur
útgáfa söluvænlegra
verka af ýmsu tagi og út-
gáfa sísölubóka, t.d.
sígildra bóka sem seljast
ár eftir ár með lágmarks
tilkostnaði.
Undanfarin ár hafa
reynst útgefendum þung í
skauti og kemur þar
margt til. Nefna má til
dæmis skattlagningu og
breytt viðhorf til bók-
lestrar og afþreyingar,
sem kemur ekki síst fram
á bama- og unglingabóka-
, markaðnum. Alþjóðlegar
tískusveiflur styrktar
annars staðar frá verða æ
meira ráðandi í bamabók-
um. Fjöldaframleiðsla af
slíku tagi ógnar barna-
bókaútgáfu um allan heim
og hefur orðið til þess að
mörg bamabókaforlög
bexjast í bökkum eða hafa
lagt upp laupana. Disney-
veldið virðist vera að
leggja undir sig heiminn
og færa þeir stöðugt út
kvíarnar. Að sjálfsögðu
kallar þetta á mótvægi
sem jafnframt er sam-
keppnisfært hvað varðar
skemmtigildi. En við eig-
um langt í land áður en
við höfúm burði til þess að
framleiða sængurver,
fatnað og dúkkur með
Sossu sólskinbami til að
vega á móti vinsældum
Pokahontasar eða Andr-
ésar andar.
Eins og ég neftidi áðan
er erfitt fyrir fjárhaginn
að framleiða bækur sem
ekki seljast. Þetta er með-
al annars sá vandi sem út-
gefendur verða að horfast
í augu við varðandi útgáfu
fræðibóka fyrir börn. Síð-
ustu ár komu á markaðinn
þó nokkrar fræðibækur,
bæði íslenskar og þýddar,
en seldust margar fremur