Börn og bækur - 01.04.1997, Blaðsíða 21
‘SönH’ foeúctn,
um sem velta vöngum, yf-
irvega, ígrunda, efast,
ímynda sér, setja fram til-
gátur, í stuttu máli hugsa.
„En, en, ég, stamaði Jói,
- ég gæti ekki gert þetta
aftur. Mér myndi Uða illa.
Ég fengi samviskubit.“
,Jivaða vitleysa“,
sagöi Geiri. Hann hugsaði
sig um andartak og sagði
svo: - ,Ég er ekkert viss
um að til sé nein sam -
viska. Og ef hún
er til þá er
ástæóu-
laust að
vera
alltaf að
Mta í
hana.“
Þeir
hlógu báðir
að þessari
fyndni
Geira. Rétt í
því hringdi
skólabjallan
og þeir hlupu i
átt aö skólan -
um til að koma ekki
of seint. Á hlaupunum
velti Jói því fyrir sér
hvernig maður geti verið
einn í heimi sem erfullur
af öðru fólki. Dísin hafði
sagt að þeir sem væru ein -
ir í sínum heimi haföu
ekki samvisku. (bls. 57 í
Draumur eða veruleiki AB
1992, Sigurður Bjömsson)
Þessar persónur þjóna
sem fyrirmyndir ungra
lesenda í stöðugri viðleitni
sinni til þess að skilja. Það
sem greinir heimspekileg-
ar sögur frá öðmm sögum
er margræðni þeirra
spuminga sem fjallað er
um og óendanlegir túlkun-
armöguleikar. Heimspeki-
leg saga einfaldar ekki og
predikar ekki heldur býð-
ur hún lesandanum til
þátttöku í því ævintýri
sem hugsun um undirstöð-
ur veruleikans er. Heim-
spekilegar sögur fyrir
böm bjóða upp á frekari
vangaveltur og samræður.
Þaðmá segja að tilgangur
þeirra sé að hvetja til sam-
ræðna um hfið og tilver-
una.
Sókrates taldi að hug-
myndir um hið góóa og það
sem okkur er fyrir bestu
blundi innra með okkur.
Það þurfi hinsvegar sér-
stakar aðstæður til þess að
kalla þær fram. Það er
ekki óhk hugmynd sem
hggur að baki heimspeki-
legrar samræðu meó böm-
um. Það ímyndar sér eng-
inn að hugtakaskilningur
ungra bama sé þess eðlis
að þau sökkvi umsvifalust
í flólmar heimspekilegar
samræður. Hugtakaskiln-
ingui- ungra bama er tak-
markaður en enginn neitar
því að reynsla þeirra af
sjálfum sér og heiminum
er auðug og margbreyti-
leg. Heimspekilegri sam-
ræðu með bömum er ætl-
að vinna með þessa ómót-
uðu reynslu, dýpka hana
og skýra. Við emm því
ekki að kenna bömum
heimspeki heldur stundum
við heimspeki með böm-
um á þeirra forsendum og
út frá þeirra reynslu. Ef
barn væri fyrirvaralaust
beðið um að skilgreina
hugtakið sanngimi kæmu
vafalítið vöflur á það. Ef
það væri á hinn bóginn
spurt hvort það væri sann-
gjarnt að þeir sem stæiri
em fái meira en þeir minni
þá kæmi fram skoðun. í
framhaldi er ekki óhklegt
að bamió gæti fært ein-
hver rök máli sínu til
stuðnings. í hópi bama
væm möguleikar enn
betri til að rökræða þessar
aðstæður sem að öll böm
þekkja og hafa skoðun á.
Gmndvallaratrið er það að
við emm að vinna út frá
reynslu bamanna sjálfra.
Sigurður Bjömsson